Cukrzyca, zwłaszcza typ 1 i zaawansowany typ 2, wywołuje istotne zmiany w układzie immunologicznym, które mogą zwiększać podatność na infekcje i zaburzać reakcje obronne organizmu. Z tego powodu diabetycy muszą zwracać szczególną uwagę na swoje zdrowie, stosując skuteczne strategie wspierania układu odpornościowego. Poniżej omówimy konkretne mechanizmy osłabienia odporności u osób z cukrzycą oraz sposoby na minimalizowanie ryzyka infekcji i powikłań.
Wpływ cukrzycy na układ odpornościowy
Temat odporności osób przewlekle chorych powraca przy okazji epidemii Covid-19. Choć nie wiadomo do końca, jak cukrzyca wpływa na ryzyko zachorowania na Covid-19, pewne jest, że chorzy na cukrzycę znajdują się w grupie szczególnego ryzyka powikłań. U diabetyków proces fagocytozy, kluczowy dla neutralizowania patogenów przez komórki układu immunologicznego, jest osłabiony. Wysoki poziom glukozy we krwi zaburza funkcjonowanie neutrofili i makrofagów, dwóch głównych typów komórek zaangażowanych w zwalczanie bakterii, wirusów i grzybów. Dodatkowo stan zapalny i gorączka, będące typowymi reakcjami organizmu na infekcje, prowadzą do zmniejszenia wrażliwości komórek na insulinę, co może prowadzić do niekontrolowanych wzrostów glikemii. U chorych na cukrzycę choroby zakaźne mogą przebiegać ciężej, częściej występują powikłania, które są powodem dekompensacji cukrzycy. Diabetycy są również narażeni na większe ryzyko przedwczesnego zgonu z powodu chorób zakaźnych.
Infekcje w cukrzycy – zwiększone ryzyko i powikłania
Diabetycy są bardziej podatni na różne infekcje, w tym grzybicze (np. drożdżyca jamy ustnej i okolic intymnych) i bakteryjne (np. infekcje skóry, stopy cukrzycowej). Jednym z poważnych powikłań cukrzycy jest trudniejsze gojenie się ran. Podwyższony poziom cukru zaburza proces tworzenia nowych naczyń krwionośnych, a uszkodzenie naczyń krwionośnych ogranicza dopływ tlenu i składników odżywczych do ran, co wydłuża ich czas gojenia.
Jak diabetycy mogą wspierać odporność?
Aby zminimalizować ryzyko infekcji oraz poprawić reakcje obronne organizmu, osoby chore na cukrzycę powinny podjąć konkretne działania:
Optymalna kontrola glikemii
Utrzymywanie stabilnego poziomu cukru we krwi to fundament zdrowia diabetyka. Przewlekła hiperglikemia nie tylko sprzyja infekcjom, ale także utrudnia ich leczenie. Dlatego diabetycy powinni regularnie monitorować poziom glukozy, zwłaszcza w okresach większego ryzyka infekcji (np. sezon grypowy). Insulinoterapia, odpowiednio dobrana do potrzeb pacjenta, pomaga w unikaniu gwałtownych wahań glikemii.
Zbilansowana dieta wspomagająca odporność
Kluczowym elementem diety diabetyków powinny być pokarmy o niskim indeksie glikemicznym, które nie powodują nagłych skoków cukru we krwi. Warzywa bogate w antyoksydanty (np. brokuły, szpinak, papryka), źródła zdrowych tłuszczów (np. oliwa z oliwek, awokado) oraz białko o niskiej zawartości tłuszczu (np. drób, ryby) wspierają regenerację komórek i walkę z patogenami. Unikanie cukrów prostych oraz wysoko przetworzonych produktów jest pomocne w utrzymaniu stabilnej glikemii.
Suplementacja witamin i mikroelementów
Witaminy D, C oraz cynk mają udowodnione działanie wspierające układ odpornościowy. Diabetycy często mają obniżony poziom witaminy D, co może prowadzić do osłabienia mechanizmów obronnych organizmu. Suplementacja witaminy D (po konsultacji z lekarzem) oraz regularne spożywanie produktów bogatych w witaminę C (np. cytrusy, papryka, natka pietruszki) mogą wzmocnić odporność. Długotrwałe stosowanie metforminy może obniżać poziom witaminy B12, która jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Każdą suplementację należy skonsultować wcześniej ze swoim lekarzem.
Regularna aktywność fizyczna
Ćwiczenia fizyczne mają korzystny wpływ na układ immunologiczny, poprawiając krążenie krwi i wspierając procesy regeneracyjne. Regularna aktywność fizyczna, taka jak spacery, pływanie czy nordic walking, nie tylko pomaga kontrolować poziom cukru, ale także zwiększa zdolność organizmu do zwalczania infekcji.
Higiena
Ze względu na większe ryzyko infekcji skórnych, diabetycy powinni szczególnie dbać o higienę. Regularne mycie rąk i unikanie kontaktu z osobami chorymi zmniejsza ryzyko zakażeń.
Szczepienia
Diabetycy powinni wykonywać regularne szczepienia ochronne, aby zapobiegać chorobom zakaźnym takim jak ospa wietrzna, wirusowe zapalenie wątroby typu B, grypa czy inwazyjna choroba pneumokokowa. Dzieci powinny być szczepione zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych.
Osłabiona odporność u diabetyków to realne wyzwanie, które wymaga wielotorowego podejścia. Stabilna kontrola glikemii, zdrowa dieta, aktywność fizyczna i profilaktyka infekcji to fundamenty, które pomagają zmniejszyć ryzyko zakażeń i wspierają organizm w walce z patogenami. Dodatkowo regularne szczepienia oraz suplementacja witaminami mogą skutecznie wzmacniać naturalne mechanizmy obronne organizmu. Diabetycy muszą być świadomi swojego zwiększonego ryzyka i podejmować odpowiednie kroki, aby skutecznie chronić swoje zdrowie.
Źródła:
Shah, B. R., and Hux, J. E., „Quantifying the Risk of Infectious Diseases for People with Diabetes,” Diabetes Care, 2003.
Berbudi A., Rahmadika N., Tjahjadi A. I., Ruslami R., „Type 2 Diabetes and Its Impact on the Immune System,” Current Diabetes Reviews, 2020.
https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/jakie-szczepienia-zalecane-sa-chorym-na-cukrzyce/
