CUKRZYCA CIĄŻOWA – vademecum wiedzy

CUKRZYCA CIĄŻOWA – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Jeśli rozpoznano u Ciebie cukrzycę ciążową zastanawiasz się na pewno, czy to możliwe i czy nie powtórzyć badań, skoro nie zaobserwowałaś u siebie żadnych niepokojących objawów. Niestety, u większości pacjentek cukrzyca ciążowa rozwija się bezobjawowo, dlatego tak istotne jest wykonywanie badań laboratoryjnych w trakcie ciąży, w tym krzywej cukrowej. Szybkie rozpoznanie GDM i wdrożenie odpowiedniej terapii umożliwiają bowiem urodzenie zdrowego dziecka.

Jeśli cukrzyca ciążowa nie została w porę wykryta lub jest niewłaściwie leczona (utrzymuje się podwyższone stężenie cukru we krwi) rośnie ryzyko poronienia i wystąpienia u dziecka wad wrodzonych. Dzieje się tak, ponieważ cukier z organizmu matki ma zdolność niemal swobodnego przechodzenia przez łożysko do organizmu dziecka wpływając niekorzystnie na jego rozwój. Oznacza to, że dziecko jest stale “przekarmiane” glukozą pochodzącą od matki. Broniąc się wydziela (choć jeszcze nie powinno) insulinę, która prowadzi do przerostu komórek i powiększenia wielu narządów (w tym tkanki tłuszczowej, mięśni czy serca).

Konsekwencją tego jest zbyt intensywne wzrastanie dziecka niż wynikałoby to z wieku ciążowego (makrosomia).

Nadmierne wydzielanie insuliny w okresie płodowym stwarza również zagrożenie wystąpienia po porodzie zagrażającej życiu noworodka hipoglikemii (nagłego spadku poziomu cukru we krwi).  Można temu zapobiec poprzez szybkie rozpoczęcie karmienia piersią.

U noworodków matek z cukrzycą ciążową obserwuje się również zaburzenia elektrolitowe, nadkrwistość, czyli zbyt wysoką liczbę krwinek czerwonych, zaburzenia oddechowe związane z opóźnieniem dojrzewania płuc czy przedłużającą się żółtaczkę.

Z kolei u matek niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do wielowodzia, obrzęków ciała, zakażeń dróg moczowych (w tym odmiedniczkowego zapalenia nerek), nadciśnienia indukowanego ciążą czy stanu przedrzucawkowego.

Częściej również obserwuje się porody zabiegowe (np. z użyciem kleszczy) i cięcia cesarskie, uszkodzenia dróg rodnych podczas porodu i zwiększoną okołoporodową utratę krwi.

Pamiętaj! Przedstawione Ci informacje nie miały na celu Cię przestraszyć, lecz uświadomić, jak ogromny możesz mieć wpływ na przebieg ciąży i zdrowie Twojego dziecka. Wystarczy tylko odpowiednio kontrolować cukrzycę stosując się do wskazówek diabetologa.

Krzywa cukrowa w ciąży

Krzywa cukrowa w ciąży inaczej nazywana jest doustnym testem obciążenia glukozą (OGTT ang. oral glucose tolerance test). Test ma na celu sprawdzenie, jak organizm przyszłej mamy radzi sobie z cukrem. Zbyt wysoki poziom glukozy jest w ciąży wyjątkowo niebezpieczny – zarówno dla mamy jak i dziecka. Test krzywej glikemicznej to jedno z rutynowych badań wykonywanych u kobiet spodziewających się dziecka między 6 a 7 miesiącem ciąży. Badanie jest obligatoryjne i wykonywane bezpłatnie w ramach NFZ. Jeśli wykonałaś już test obciążenia glukozą w ciąży i jego wynik był podwyższony, to znaczy, że prawdopodobnie właśnie stwierdzono u Ciebie cukrzycę ciążową. Taka diagnoza to jak grom z jasnego nieba. Po pierwsze: uspokój się i nie martw na zapas, po drugie: przeczytaj uważnie ten artykuł.

OGTT – czy jest się czego bać ?

Ze względu na konieczność wypicia słodkiego roztworu glukozy badanie nie cieszy się sympatią wśród ciężarnych. Wiele kobiet skarży się na towarzyszące badaniu mdłości, zawroty głowy czy wymioty. Jednak nie zawsze tak jest. Każdy organizm reaguje inaczej, niektóre kobiety nie odczuwają żadnych nieprzyjemnych następstw wypicia glukozy. Kolejną niedogodnością może być długi czas trwania badania (na badanie należy przeznaczyć ponad 2 godziny). Z tych względów doustny test obciążenia glukozą może uchodzić za uciążliwe badanie.

Kiedy badanie jest wykonywane?

Wszystkie kobiety w ciąży powinny być diagnozowane w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy . Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca badanie poziomu glukozy u kobiety ciężarnej już podczas pierwszej wizyty u ginekologa. Jeżeli wynik jest prawidłowy następnym krokiem jest wykonanie badania OGGT. Test przeprowadza są między 24. a 28. tygodniem ciąży. U pacjentek z grupy ryzyka badanie OGGT powinno być wykonane możliwie jak najszybciej.

Czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej:

• przebyta cukrzyca ciążowa w poprzedniej ciąży
• cukrzyca typu 2 w bliskiej rodzinie (mama, tata, rodzeństwo)
• otyłość (BMI powyżej 30)
• insulinooporność
• urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg
• rozpoznany zespół policystycznych jajników
• wiek ciężarnej powyżej 35 lat

Jak się pobiera próbkę do badania?

Badanie krzywy cukrowej jest wieloetapowe. Próbka krwi pobierana jest z żyły łokciowej na czczo, po jednej i po dwóch godzinach od wypicia glukozy

Jak przygotować się do badania?

Ostatni posiłek należy zjeść 8 – 12 godzin przed badaniem

1. Do momentu pobrania krwi należy powstrzymać się z przyjmowaniem regularnie stosowanych leków,
2.  Badanie przeprowadza się w godzinach porannych.
3. Noc poprzedzająca badanie powinna być spokojna i przespana
4.  Pierwsze pobranie krwi z żyły przeprowadza się przed wypiciem wody z glukozą
5.  Pacjentka wypija 75 g glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody. Nie należy dodawać cytryny w celu polepszenia smaku, ponieważ może ona zafałszować wynik.
6. Przygotowany roztwór należy wypić w ciągu 5 minut (mogą wystąpić nudności). Następnie krew pobiera się po godzinie i po dwóch godzinach.

Pamiętaj!

1. W trakcie badania, również podczas oczekiwania na kolejne pobrania krwi, powinno się odpoczywać przebywając w pozycji siedzącej.
2. Po zakończeniu badania należy coś przekąsić, żeby uniknąć osłabienia

Interpretacja wyników

Wartościami w przypadku cukrzycy ciężarnych są:

• wynik 92-125 mg/dl — na czczo
• wynik powyżej 180 mg/dl — po godzinie
• wynik pomiędzy 153-199 mg/dl — po 2 godzinach.

Cukrzycę ciążową rozpoznaje się, gdy chociaż jedna z podanych wartości jest nieprawidłowa. Podane normy są zgodne z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Nie istnieje takie pojęcie jak „łagodna cukrzyca”. Nawet jeśli wartość jest przekroczona o 1 mg/dl rozpoznajemy cukrzycę ciążową. Jeśli wyniki testu krzywej cukrowej są poza granicami normy, ginekolog prowadzący ciążę kieruje pacjentkę do diabetologa. To właśnie ten specjalista decyduje o dalszym postępowaniu. Z pewnością nieprawidłowe wyniki glikemii powinny być wyraźnym sygnałem do zmiany dotychczasowych nawyków żywieniowych i stylu życia. Zarówno dobrze zbilansowana dieta, jak i regularny sport pomagają utrzymać poziom glukozy w ryzach.

Co może wpłynąć na miarodajność OGTT ?

• spożywanie posiłków lub picie płynów innych niż woda w ciągu 8 godzin przed badaniem
• nagła zmiana nawyków żywieniowych w ciągu kilku dni poprzedzających badanie np. przejście na ścisłą dietę /jedzenie bardzo tłustych posiłków
• palenie papierosów/ picie alkoholu 24 h przed badaniem
• intensywne ćwiczenia 24 h przed badaniem
• wykonywanie badania w trakcie toczącej się w organizmie infekcji (np. przeziębienie),
• przyjmowanie niektórych leków
• picie, jedzenie, chodzenie podczas badania

Źródła:

• źródło – A. Szymborska-Kajanek, M.Wróbek, K. Strojek „Cukrzyca ciążowa” (GDM).
• Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą – aktualizacja https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45881/32672
• https://diagnosis.pl/test-obciazenia-glukoza-w-ciazy
• Łagodna cukrzyca? Ewa Otto-Buczkowska Borgis z Poradni Diabetologicznej
  Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach – Medycyna Rodzinna 6/2003, s. 193-198, http://www.czytelniamedyczna.pl/776,lagodna-cukrzyca.html (dostęp z dn. 06.05.2022)
• Krzywa cukrowa w ciąży https://www.gyncentrum.pl/blog/pl/krzywa-cukrowa-w-ciazy