Cukrzyca to choroba metaboliczna, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Choć większość z nas zna cukrzycę typu 1 i typu 2, termin „cukrzyca typu 3” jest mniej powszechnie używany, ale równie istotny. Nie jest to odrębna kategoria uznawana przez oficjalne klasyfikacje, lecz pojęcie używane do opisania cukrzycy wtórnej.
Czym jest cukrzyca typu 3?
W przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, w której trzustka nie produkuje insuliny, oraz cukrzycy typu 2, związanej z insulinoopornością, cukrzyca typu 3 nie rozwija się samoistnie, ale jest wynikiem innych chorób lub skutkiem ubocznym stosowanych leków.
Cukrzyca typu 3 a choroby trzustki
Trzustka pełni ważną rolę w regulacji poziomu cukru we krwi poprzez produkcję insuliny. Każde uszkodzenie trzustki, czy to w wyniku chorób, urazów, czy operacji, może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 3. W szczególności istnieje kilka poważnych schorzeń i stanów, które bezpośrednio przyczyniają się do zaburzenia jej funkcji.
- Przewlekłe zapalenie trzustki – to poważna choroba trzustki, która prowadzi do stopniowego upośledzenia jej funkcji – wydzielania enzymów trzustkowych i insuliny.W efekcie trzustka traci zdolność do regulacji poziomu glukozy we krwi, co prowadzi do rozwoju cukrzycy. Przewlekłe zapalenie trzustki często wiąże się z nadmiernym spożyciem alkoholu, a osoby cierpiące na to schorzenie są bardziej narażone na rozwój cukrzycy wtórnej.
- Ostre zapalenie trzustki – to nagły stan zapalny trzustki, który może prowadzić do jej nieodwracalnego uszkodzenia. Ostre zapalenie trzustki często związane jest z kamicą żółciową i otyłością. Nawet po ustąpieniu ostrych objawów uszkodzenia trzustki mogą mieć długoterminowe konsekwencje w postaci cukrzycy.
- Nowotwory trzustki – guzy trzustki mogą zakłócać jej funkcje endokrynne, odpowiedzialne za produkcję insuliny. Pacjenci z nowotworem trzustki często zauważają zmiany w poziomie cukru we krwi jako jeden z wczesnych objawów choroby.
- Urazy trzustki – Bezpośrednie urazy trzustki, takie jak te powstałe w wyniku wypadków, operacji lub uszkodzeń mechanicznych, mogą prowadzić do poważnych zaburzeń funkcji trzustki.
Cukrzyca typu 3 a zaburzenia endokrynologiczne
Nie tylko choroby trzustki mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 3. Zaburzenia hormonalne, które wpływają na metabolizm glukozy, również są częstą przyczyną tej formy cukrzycy. Hormony wydzielane przez różne narządy mają bezpośredni wpływ na poziom cukru we krwi, a ich nadmiar lub niedobór może prowadzić do cukrzycy typu 3.
- Zespół Cushinga – To schorzenie związane z nadmiernym wydzielaniem kortyzolu, hormonu stresu, przez nadnercza. Kortyzol ma działanie podnoszące poziom cukru we krwi i zwiększa oporność tkanek na insulinę. W wielu przypadkach leczenie podstawowego schorzenia może poprawić kontrolę nad poziomem glukozy.
- Akromegalia – Nadmierna produkcja hormonu wzrostu przez przysadkę mózgową prowadzi do zwiększonej produkcji glukozy przez wątrobę i obniżenia wrażliwości tkanek na insulinę. U pacjentów z akromegalią często obserwuje się podwyższony poziom cukru we krwi, co prowadzi do cukrzycy typu 3. Leczenie tej choroby hormonalnej może częściowo zapobiec dalszemu rozwojowi cukrzycy.
- Nadczynność tarczycy – to zaburzenie, w którym tarczyca produkuje za dużo hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. U osób z nadczynnością tarczycy zaburzenia w regulacji glukozy mogą powodować cukrzycę wtórną, zwłaszcza jeśli nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie.
Cukrzyca polekowa – wpływ leków na rozwój cukrzycy typu 3
Niektóre leki mogą wpływać na metabolizm glukozy, prowadząc do rozwoju cukrzycy typu 3. W takich przypadkach cukrzyca rozwija się jako efekt uboczny stosowania określonych leków, szczególnie w długotrwałej terapii.
- Glikokortykosteroidy – leki te wykazują działanie przeciwzapalne, jednak ich długotrwałe stosowanie może prowadzić do wystąpienia wielu działań niepożądanych, w tym zaburzeń metabolicznych. Jednym z nich jest cukrzyca posteroidowa. Leki steroidowe mogą wykazywać antagonistyczne działanie w stosunku do insuliny i powodować wzrost insulinooporności na poziomie wątroby, mięśni szkieletowych i tkanki tłuszczowej, upośledzenie zdolności sekrecyjnych komórki beta, czy wzrost wydzielania glukagonu. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej wywołane działaniem tej grupy leków charakteryzują się prawidłowym lub nieznacznie podwyższonym stężeniem glukozy na czczo i istotnym wzrostem glikemii poposiłkowych, zwłaszcza w godzinach popołudniowych i wieczornych.
- Leki moczopędne (diuretyki) – Diuretyki, szczególnie tiazydy, są stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego i obrzęków. Jednak długotrwałe stosowanie diuretyków może prowadzić do zaburzeń gospodarki elektrolitowej, co w konsekwencji wpływa na metabolizm glukozy. U osób przyjmujących diuretyki przez dłuższy czas ryzyko rozwoju cukrzycy typu 3 jest zwiększone.
- Leki przeciwnowotworowe – Niektóre terapie stosowane w leczeniu nowotworów mogą wpływać na funkcje trzustki, co prowadzi do zmniejszenia produkcji insuliny. Chemioterapia i radioterapia mogą powodować zmiany w metabolizmie glukozy, które przyczyniają się do rozwoju cukrzycy wtórnej.
- Leki immunosupresyjne – Osoby, które przeszły przeszczepy narządów i muszą stosować leki immunosupresyjne, są narażone na ryzyko rozwoju cukrzycy potransplantacyjnej.
Diagnoza i leczenie cukrzycy typu 3
Diagnoza cukrzycy typu 3 polega na identyfikacji przyczyny zaburzeń metabolizmu glukozy. W zależności od przyczyny, leczenie cukrzycy typu 3 może obejmować insulinoterapię, leki doustne lub modyfikację leczenia podstawowego schorzenia. W przypadkach cukrzycy polekowej kluczowe jest dostosowanie terapii, aby uniknąć dalszego pogarszania się stanu zdrowia pacjenta.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/trzustka/51048,przewlekle-zapalenie-trzustki
https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/download/60280/45645
