Wiele osób z cukrzycą typu 1 i 2, insulinoopornością czy stanem przedcukrzycowym, pomimo stosowania diety i aktywności fizycznej, nie widzi efektów w redukcji masy ciała. Pojawia się wtedy pytanie: czy problemem nie jest przypadkiem źle kontrolowana glikemia? I rzeczywiście – współczesna wiedza medyczna potwierdza, że niestabilny poziom cukru we krwi może znacząco utrudniać odchudzanie. Dlaczego tak się dzieje i co można z tym zrobić?
Aby zrozumieć wpływ glikemii na proces redukcji masy ciała, trzeba zacząć od podstaw. Po każdym posiłku bogatym w węglowodany poziom glukozy we krwi rośnie. W odpowiedzi trzustka produkuje insulinę – hormon, który działa jak klucz otwierający komórki na przyjęcie glukozy. Kiedy energia nie zostaje zużyta na bieżące potrzeby (np. ruch, praca mózgu, regeneracja), organizm magazynuje ją w formie tłuszczu.
Problem pojawia się wtedy, gdy dochodzi do gwałtownych skoków glikemii – szczególnie po produktach o wysokim indeksie glikemicznym – i równie szybkich spadków. Taka huśtawka glukozy powoduje wzmożoną produkcję insuliny. A wysoka insulina we krwi przez długi czas sprzyja nie tylko tyciu, ale także zatrzymuje proces lipolizy, czyli spalania tłuszczu. W praktyce: nawet przy dobrze dobranym bilansie kalorycznym organizm może „opierać się” utracie masy ciała, jeśli cukier we krwi nie jest pod kontrolą.
Insulinooporność – cichy sabotażysta odchudzania
Częste wyrzuty insuliny, typowe dla osób jedzących nieregularnie lub stosujących dietę bogatą w cukry proste, mogą prowadzić do rozwoju insulinooporności. To stan, w którym komórki stają się coraz mniej wrażliwe na działanie insuliny. W efekcie trzustka musi produkować jej jeszcze więcej, aby utrzymać poziom cukru w ryzach. A im więcej insuliny, tym trudniej o spalanie tkanki tłuszczowej.
W badaniach naukowych udowodniono, że redukcja masy ciała o 10–15% u osób z cukrzycą typu 2 może poprawić kontrolę glikemii, zwiększyć wrażliwość tkanek na insulinę, a nawet doprowadzić do remisji cukrzycy. Z drugiej strony – bez wyrównania poziomu cukru organizm może „blokować” proces odchudzania, nawet mimo odpowiedniej diety.
Wahania glikemii a apetyt i zachowania żywieniowe
Źle kontrolowana glikemia wpływa także na nasze zachowania i odczucia. Po nagłym wzroście cukru następuje jego szybki spadek – często do poziomu odczuwalnego jako głód, zmęczenie, rozdrażnienie. To tzw. hipoglikemia reaktywna. Wówczas organizm domaga się szybkiego zastrzyku energii – najczęściej w postaci słodyczy lub przekąsek bogatych w węglowodany. To właśnie wtedy najczęściej dochodzi do „łamania diety”.
Wyższa zmienność glikemii po posiłkach koreluje z większą niestabilnością apetytu i częstszym podjadaniem, co zaburza deficyt kaloryczny – zgodnie z mechanizmem tzw. „błędnego koła metabolicznego”
Diabetyk na diecie redukcyjnej – pułapki i wyzwania
U osób z cukrzycą dochodzi też inny czynnik: konieczność dopasowania posiłków do leczenia. Źle dobrane dawki insuliny mogą prowadzić do niedocukrzeń, które trzeba „ratować” dodatkowymi porcjami węglowodanów. To zwiększa całkowitą ilość spożywanych kalorii. Niektórzy, z obawy przed hipoglikemią, jedzą „na zapas”, co również zaburza proces odchudzania.
W najbardziej niebezpiecznych przypadkach może dojść do tzw. diabulimii – celowego pomijania dawek insuliny przez osoby z cukrzycą typu 1, w celu utraty masy ciała. Choć rzeczywiście prowadzi to do chudnięcia, wiąże się z ogromnym ryzykiem powikłań, a nawet zgonu. W tym kontekście jeszcze mocniej widać, jak ważna jest profesjonalna opieka medyczna podczas redukcji wagi u diabetyka.
Co można zrobić?
Dobra wiadomość jest taka, że wyrównanie poziomu cukru może nie tylko ułatwić odchudzanie, ale też uczynić je skuteczniejszym i trwalszym. Pierwszym krokiem jest monitorowanie glikemii – zarówno za pomocą glukometru, jak i systemów CGM. Drugi to planowanie posiłków, tak aby ich skład nie powodował gwałtownych skoków glukozy. Warto postawić na produkty o niskim indeksie glikemicznym, obecność białka i zdrowych tłuszczów w każdym posiłku oraz regularne pory jedzenia.
Kolejnym filarem powinna być aktywność fizyczna – nawet umiarkowany wysiłek, jak szybki spacer czy jazda na rowerze, poprawia wrażliwość komórek na insulinę nawet przez 24 godziny po treningu. A lepsza wrażliwość oznacza niższy poziom insuliny i szybsze spalanie tłuszczu.
Źle kontrolowana glikemia to jeden z najczęstszych i jednocześnie najczęściej niedocenianych powodów niepowodzeń w odchudzaniu. Zaburzenia poziomu cukru uruchamiają mechanizmy hormonalne, metaboliczne i psychologiczne, które blokują utratę wagi – mimo dobrych chęci i wysiłku. Dlatego, jeśli masz trudność z chudnięciem, a towarzyszy Ci cukrzyca lub insulinooporność, zacznij od podstaw: stabilizacji glikemii.
Źródła:
Dostępy z dnia 07.08.2025 r.
- Medycyna Praktyczna. Dieta cukrzycowa – podstawy żywienia w cukrzycy.
https://www.mp.pl/cukrzyca/dietaiwysilek/67051,dieta-cukrzycowa - Medycyna Praktyczna. Wysiłek fizyczny a cukrzyca.
https://www.mp.pl/cukrzyca/aktywnosc-fizyczna/101792,wysilek-fizyczny-a-cukrzyca - Medycyna Praktyczna. Insulinoterapia a wysiłek fizyczny – dobre rady diabetologa dla pacjenta.
https://www.mp.pl/cukrzyca/aktywnosc-fizyczna/106932,insulinoterapia-a-wysilek-fizyczny-czyli-dobre-rady-diabetologa-dla-pacjenta - Medycyna Praktyczna. Otyłość a insulinooporność – mechanizmy i konsekwencje.
https://www.mp.pl/cukrzyca/wywiady/213102,otylosc-a-insulinoopornosc - Moja cukrzyca Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2025. https://mojacukrzyca.org/?des=zalecenia-kliniczne-dotyczace-postepowania-u-osob-z-cukrzyca-2025-po-polsku-pobierz&id=6804
- Diabetyk24.pl. Czy przecukrzenie pomaga w odchudzaniu?
https://diabetyk24.pl/blog-section/zasady-odzywiania/przecukrzenie-sposobem-na-odchudzanie - Wikipedia.org. Diabulimia.
https://en.wikipedia.org/wiki/Diabulimia - Ludwig DS, Ebbeling CB. The Carbohydrate-Insulin Model: A Physiological Perspective on the Obesity Pandemic. The American Journal of Clinical Nutrition. 2021.
https://academic.oup.com/ajcn/article/114/6/1873/6385740 - Lean MEJ, et al. Durability of a primary care–led weight-management intervention for remission of type 2 diabetes. The Lancet Diabetes & Endocrinology. 2019.
https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(19)30068-3/fulltext - Taylor R. Pathogenesis of type 2 diabetes: Tracing the reverse route from cure to cause. Diabetologia. 2018.
https://link.springer.com/article/10.1007/s00125-017-4178-
