Zbliżająca się wielkimi krokami jesień to okres spadku odporności oraz wzrostu zachorowań na przeziębienie oraz grypę. Często łapiemy infekcje, kiedy zmieniają się pory roku. Jest kilka powodów tego zjawiska. Jednym z nich jest to, iż w chłodniejszych miesiącach nasz układ odpornościowy pracuje na zwolnionych obrotach. Również wirusy i bakterie odpowiedzialne za infekcje znacznie szybciej rozprzestrzeniają się w zimnej aurze. Dodatkowo, jeśli jesteś cukrzykiem, Twoja odporność może być obniżona.
Jakie są mechanizmy spadku odporności w cukrzycy?
Cukrzycy towarzyszy spadek odporności, czyli zaburzenie mechanizmów obronnych organizmu. Nieprawidłowy metabolizm glukozy wiąże się z zaburzeniami funkcji leukocytów, czyli białych krwinek odpowiedzialnych za ochronę przed infekcją. Jako podstawowy element układu odpornościowego odpowiadają one za fagocytozę, czyli proces pochłaniania patogenów przez komórki zwane fagocytami. Aby przebiegła ona prawidłowo, niezbędna jest energia pozyskiwana z glikolizy. Niedobór insuliny występujący u cukrzyków wpływa na upośledzenie glikolizy, a w konsekwencji na przebieg fagocytozy. Fagocyty mają w związku z tym obniżoną zdolność neutralizowania działania wirusów, grzybów i bakterii, przez co dochodzi do częstszych i intensywniejszych zakażeń. Pogorszone gojenie się ran wpływa na utrudnienie procesów obronnych organizmu. Cukrzycy powinni więc ze szczególną czujnością dbać o swoje zdrowie.
Jak choroba wpływa na stężenie glukozy we krwi?
Z związku z upośledzeniem odporności w cukrzycy bardzo istotna jest regularna kontrola glikemii, zwłaszcza w przypadku infekcji. Ważne jest jak najszybsze rozpoznanie jej źródła oraz wprowadzenie odpowiedniego leczenia. W przypadku diabetyków gorączka utrudnia kontrolę glikemii, nie wolno więc bagatelizować żadnych objawów przeziębienia i grypy. Organizm podczas walki z bakteriami lub wirusami staje się mniej wrażliwy na insulinę, rośnie więc stężenie glukozy we krwi. Do lekarza należy udać się już przy pierwszych objawach infekcji. W przypadku choroby niezbędna może okazać się hospitalizacja oraz wyrównanie cukrzycy w warunkach szpitalnych.
Co zrobić aby wzmocnić odporność organizmu?
Powiedz „nie” używkom.
Zrezygnuj z nikotyny oraz alkoholu – toksyny dostarczane przez te używki do organizmu zaburzają procesy syntezy układu odpornościowego. Dla przykładu alkohol etylowy który jest składnikiem zarówno piwa, wina, jak i wódki może zmieniać funkcje organów oraz układów wewnętrznych, a także strukturę i funkcje komórek. Istnieje zależność między długotrwałym nadużywaniem alkoholu, generowaniem wolnych rodników i zwiększonym ryzykiem chorób cywilizacyjnych takich jak: nowotwory, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze oraz choroby układu nerwowego, mięśniowego i wątroby. Wysokie spożycie alkoholu może wiązać się również z niedoborami składników odżywczych, takich jak białka i tłuszcze, ale również witamin, składników mineralnych. To w rezultacie prowadzi do niedokrwistości, osteoporozy oraz zaburzeń odporności. Alkohol, jak też produkty jego rozpadu wpływają toksycznie na komórki nerwowe, co przy długotrwałym jego przyjmowaniu skutkować może powolną ich degradacją. Należy mieć świadomość, że neurony nie mają zdolności do regeneracji.
Udowodniono też, że spożycie alkoholu znacząco zwiększa podatność na wystąpienie chorób płuc takich jak: zapalenia płuc, gruźlica czy wystąpienie zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS). Dzieje się tak, ponieważ: „alkohol zaburza funkcje rzęsek w górnych drogach oddechowych, upośledza funkcję komórek odpornościowych (tj. makrofagów pęcherzyków płucnych i neutrofili) oraz osłabia funkcję barierową nabłonka w dolnych drogach oddechowych”. [1]
Czy palenie papierosów ma wpływ na spadek odporności? Razem z dymem tytoniowym wdychanym do naszych płuc, do organizmu dostaje się 4000 substancji toksycznych. Toksyny te działają osłabiająco na układ immunologiczny. Palenie nie dość, że nasila infekcję, jeśli owa aktualnie występuje, to jeszcze osłabia funkcję układu odpornościowego.
Aktywność fizyczna, to klucz do wzmocnienia odporności
Ruszaj się – regularna aktywność fizyczna wzmacnia odporność organizmu. Ruch to podstawowy i nieodzowny element prawidłowego funkcjonowania zdrowego organizmu. Bez niego nie mogłyby zachodzić nawet najprostsze procesy metaboliczne. Dlatego tak ważne jest, by był on wpisany w harmonogram naszego codziennego życia. Ruch ma również bardzo duże znaczenie w przypadku osób chorych na cukrzycę. Regularne ćwiczenia fizyczne pozytywnie wpływają na przemianę glukozy w naszym organizmie. Żaden lek nie zmniejsza tak bardzo insulinooporności, jak regularna aktywność fizyczna. Dzięki regularnym ćwiczeniom poprawi się Twoje samopoczucie, a tym samym jakość życia. Twoje codziennie funkcjonowanie w życiu codziennym jest ściśle powiązane z stanem zdrowia i ogólna kondycją organizmu. Trwające lato sprzyja aktywności fizycznej na świeżym powietrzu: spacery, nordic walking, jazda na rowerze – to wysiłek fizyczny który pomoże wzmocnić Twoja odporność przed sezonem infekcji. Pamiętaj, że w niesprzyjających warunkach możesz ćwiczyć w warunkach domowych.
Zbilansowana dieta – podstawa dbania o odporność
Odporność organizmu jest uwarunkowana licznymi czynnikami, do których zalicza się m.in. sposób odżywiania. Duże znaczenie ma dobrze zbilansowana dieta i wymieniona wcześniej aktywność fizyczna. O obecność jakich produktów warto zadbać w diecie aby wzmocnić odporność?
- Warzywa i owoce – źródło witaminy C i ß-karotenu. Warzywa i owoce są źródłem licznych składników mineralnych i witamin. Do warzyw i owoców stanowiących szczególnie dobre źródło witaminy C zalicza się: brukselkę, chrzan, jarmuż, paprykę czerwoną i zieloną, natkę pietruszki, szpinak, kalafiora i kalarepę oraz porzeczki czarne, truskawki, poziomki, kiwi, cytrynę, grejpfrut i pomarańczę. Aby zaopatrzyć organizm w odpowiednie ilości ß-karotenu, nie można zapominać o: marchewce, natce pietruszki, jarmużu, szpinaku, szczawiu, szczypiorku, papryce czerwonej, botwinie oraz takich owocach jak: morele, melony, brzoskwinie i śliwki.
- Warzywa cebulowe są źródłem siarczków organicznych. Do warzyw cebulowych zalicza się: cebulę, czosnek, por i szczypiorek. Poza związkami siarkowymi zawierają one także witaminy C, A, E, a także witaminy z grupy B, składniki mineralne: siarkę, selen, magnez, żelazo oraz olejki eteryczne. Czosnek i cebula zawierają fitoncydy, które wykazują działanie bakteriobójcze i grzybobójcze.
- Produktów zawierających witaminę D3. Witamina D3 odgrywa znaczącą rolę w regulacji funkcji układu odpornościowego. Niedobór witaminy D3 wiąże się z licznymi chorobami – nowotworowymi, autoimmunologicznymi, a także infekcyjnymi. Witamina D3 wpływa pozytywnie na komórki układu immunologicznego, do których zalicza się: makrofagi, limfocyty B i T, eozynofile i neutrofile. Witamina ta nasila też wytwarzanie katelicydyny, czyli białka o właściwościach bakteriobójczych. Do produktów żywnościowych zawierających duże ilości witaminy D3 należą tran i tłuste ryby morskie (śledź, łosoś, sardynka). Jednak najlepsze jej źródło stanowi synteza skórna pod wpływem promieniowania słonecznego.
- Fermentowane produkty mleczne. Do fermentowanych produktów mlecznych zalicza się jogurt, kefir, maślankę oraz mleko acidofilne. Fermentowane produkty mleczne zawierają bakterie fermentacji mlekowej, które hamują rozwój patogenów oraz stymulują wzrost korzystnej mikroflory jelitowej. Regularne spożywanie fermentowanych produktów mlecznych, takich jak jogurt i kefir, może zwiększać zdolność obrony immunologicznej jelit. jeśli jesteś cukrzykiem wybieraj produkty o zawartości tłuszczu od 0-0,5%. Najlepszym wyborem dla diabetyka będzie jogurt grecki , który zawiera mniejszą ilość węglowodanów w porównaniu z tradycyjnym jogurtem. Pożyteczna flora bakteryjna jelit jest niezbędna do zdrowego funkcjonowania nie tylko całego przewodu pokarmowego, ale również całego organizmu.
- Ryby morskie. Ważną rolę we wzmacnianiu odporności organizmu odgrywają nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, występujące w tłustych rybach morskich. Kwasy te wpływają korzystnie na odporność, nasilając odpowiedź immunologiczną na patogeny. Odpowiednie spożycie kwasów omega-3 wzmacnia układ immunologiczny, chroniąc organizm przed infekcjami. Wprowadź do swojego jadłospisu następujące produkty: sardynki, łososia, makrelę, śledzia olej lniany i rzepakowy.
- Produkty bogate w cynk. Cynk chroni organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników oraz uczestniczy w dojrzewaniu i funkcjonowaniu limfocytów T. Do produktów bogatych w cynk zalicza się: ostrygi, wołowinę i inne czerwone mięsa, nasiona roślin strączkowych, orzechy, szpinak, szparagi. [4]
Pamiętaj! Jeśli chcesz się zdrowo odżywiać – unikaj przetworzonej żywności, cukru oraz dbaj o zbilansowaną dietę.
Dbaj o higienę i myj często ręce
Dłonie są najczęściej używanym narzędziem, dlatego są narażone na zabrudzenia, uszkodzenia, zranienia. Higiena rąk wielu osobom wydaje się czymś zupełnie oczywistym, o czym nie trzeba im przypominać. Niestety, nie brakuje również osób, dla których podstawowe zasady higieny są obce. Okazuje się, że zaledwie 67% kobiet i 37% mężczyzn myje ręce po wyjściu z toalety. Myj często ręce, aby pozbywać się niebezpiecznych bakterii. Mycie rąk przed i po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem lub po powrocie do domu, np. z zakupów to konieczność. Zapobiegasz w ten sposób rozprzestrzenianiu się chorób, wywołanych bakteriami oraz wirusami.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca dokładne i regularne mycie dłoni wodą z mydłem, które powinno trwać co najmniej jedną minutę, w następujących sytuacjach:
- po przyjściu do domu z zewnątrz,
- po wyjściu z toalety,
- przed posiłkiem,
- wtedy, kiedy są wyraźnie zabrudzone.
Pij dużo wody
Odpowiednie nawodnienie jest bardzo istotne latem, ale nie tylko. Picie dużej ilości wody jest ważne w chłodniejszych miesiącach kiedy łatwo jest się przeziębić. Większość czasu spędzamy wtedy w ogrzewanych pomieszczeniach, w których występuje suche powietrze. Na jego działanie jesteśmy wystawieni przez wiele godzin dziennie, wysusza ono błony śluzowe w nosie i gardle. Normalnie błony śluzowe stanowią barierę dla wirusów i bakterii. Jednak kiedy są wysuszone, przestają spełniać ochronną rolę. Wirusy i bakterie mogą się doskonale rozprzestrzeniać. Osoba, która dużo pije, wspomaga ochronę przed transmisją szkodliwych drobnoustrojów. Poza tym z powodu zbyt małej ilości płynów krew staje się bardziej gęsta. Organizm staje się wtedy łatwiejszą ofiarą dla bakterii i wirusów.
Niedobór wody w organizmie szczególnie w okresie jesienno – zimowym może być również oprócz większej podatności na infekcje, przyczyną rozdrażnienia, bólu głowy, zmęczenia oraz gorszej koncentracji. Każdego dnia musimy pamiętać o przyjmowaniu około dwóch litrów wody, która jako nośnik substancji odżywczych oraz rozpuszczalnik pełni wiele istotnych funkcji w organizmie. Umożliwia ona przemianę materii, a także usuwa jej szkodliwe produkty. Reguluje również ciśnienie tętnicze, temperaturę ciała, a co najważniejsze w jesienno-zimowym okresie podnosi naszą odporność.
Dobrym nawykiem jest wypijanie codziennie po przebudzeniu szklanki wody. Taka porcja pozwoli na uzupełnienie niedoborów płynów, które powstają w organizmie podczas snu, a także na pobudzenie uśpionego systemu trawiennego. [5]
Unikaj stresu i wysypiaj się
Nasz układ immunologiczny nie działa sam sobie. Jest powiązany z układami nerwowym i hormonalnym. Nie dziwi więc fakt, że sprawność jego funkcjonowania zależy od naszej kondycji psychicznej. Stres – bez różnicy, długotrwały czy krótki, ale częsty – osłabia odporność organizmu. Jak to możliwe?
Komórki układu odpornościowego – czyli limfocyty – posiadają receptory neuroprzekaźników, czyli substancji wydzielanych przez komórki nerwowe. Przedłużający się stres powoduje zmniejszenie liczby białych krwinek oraz zwiększenie ilości hormonów stresu, takich jak kortyzol i adrenalina. Są to zmiany, które prowadzą do spadku odporności. Jeśli taka stresowa mobilizacja zdarza się rzadko i trwa krótko, stres nie wywołuje niekorzystnych skutków. Jeśli natomiast organizm stale musi reagować na niekorzystne bodźce, zamiast stawiać czoła zagrożeniu, przestaje się bronić. [6]
Pamiętaj, że również dobry sen i prawidłowy cykl dobowy mają ogromny wpływ na działanie organizmu. Problemy ze snem — jego niewystarczająca ilość lub niska jakość — mogą prowadzić do przemęczenia, spadku koncentracji, osłabienia pamięci oraz wydajności. Pogorszeniu ulega funkcjonowanie psychiczne, pojawiają się wahania nastroju, występuje drażliwość i ogólne złe samopoczucie. Sen ma również zasadnicze znaczenie dla odporności organizmu.
Diabetyku, sezon infekcji i przeziębień przed nami. To, czy spotkanie z wirusem przejdziemy łagodniej czy ciężej, zależy w dużej mierze od stanu naszego układu odpornościowego, dlatego o dobrą kondycję zdrowotną organizmu należy dbać cały czas.
Źródła:
[1] https://stopuzaleznieniom.pl/artykuly/fakty-o-alkoholu/alkohol-obniza-odpornosc-organizmu/ dostęp z dnia 29.07.2022 r.
[2] https://www.lasermed.com.pl/3-nawyki-ktore-oslabiaja-nasza-odpornosc/ dostęp z dnia 29.07.2022 r.
[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/aktywnosc-fizyczna/101792,wysilek-fizyczny-a-cukrzyca dostęp z dnia 29.07.2022 r.
[4] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/138515,7-produktow-zywnosciowych-wspomagajacych-odpornosc dostęp z dnia 29.07.2022 r.
[5] https://zdrowie.dziennik.pl/diety/artykuly/441590,pij-wode-rowniez-jesienia.html
[6] https://synergiczni.pl/zdrowie/co-ma-stres-do-odpornosci-czyli-jak-nasze-emocje-wplywaja-na-cialo
