Słodziki w diecie diabetyka – fakty, mity i zalecenia
Dieta osób z cukrzycą wymaga starannego planowania i kontroli, szczególnie w zakresie spożycia węglowodanów. Cukier stołowy, czyli sacharoza, to jeden z produktów, które należy ograniczać lub wyeliminować, ze względu na jego wpływ na poziom glukozy we krwi. Jednak rezygnacja ze słodkiego smaku bywa trudna, dlatego wiele osób sięga po słodziki. Te substancje od lat budzą zainteresowanie, ale i liczne kontrowersje. Czy są bezpieczne? Jak wpływają na zdrowie? Czy faktycznie pomagają w kontroli glikemii? Odpowiedź znajdziesz poniżej.
Czym są słodziki?
Słodziki to substancje nadające słodki smak potrawom i napojom, które w odróżnieniu od cukru zawierają znacznie mniej kalorii lub są ich pozbawione. Co istotne, słodziki nie powodują gwałtownych skoków poziomu glukozy we krwi, dlatego mogą być bezpieczną alternatywą w diecie diabetyków.
Wyróżniamy dwie główne grupy słodzików:
- Słodziki intensywne (syntetyczne) – np. sukraloza, sacharyna, acesulfam K. Są wielokrotnie słodsze od cukru, więc stosuje się je w minimalnych ilościach.
- Słodziki naturalne – np. stewia oraz alkohole cukrowe (poliole), takie jak erytrytol, ksylitol, sorbitol czy mannitol. Mają mniejszą intensywność słodkości, ale również niski indeks glikemiczny.
Naturalne słodziki – czy zawsze lepsze?
Stewia to naturalny słodzik roślinny, który jest nawet 200–300 razy słodszy od cukru. Nie podnosi poziomu glukozy i praktycznie nie dostarcza kalorii. Jej charakterystyczny posmak może jednak nie odpowiadać każdemu.
Poliole takie jak erytrytol czy ksylitol, to kolejna grupa naturalnych słodzików. Mają niski indeks glikemiczny, a w przypadku erytrytolu jest on równy zeru. Erytrytol jest prawie bezkaloryczny i dobrze tolerowany, natomiast ksylitol dodatkowo działa przeciwpróchniczo. Należy jednak pamiętać, że nadmierne spożycie polioli może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (np. wzdęcia, biegunki).
Syntetyczne słodziki – fakty i zalecenia
Do najpopularniejszych słodzików syntetycznych należą sukraloza, sacharyna oraz acesulfam K. Wszystkie te substancje zostały dopuszczone do obrotu przez organizacje regulacyjne, takie jak EFSA i WHO, które ustaliły dla nich tzw. dopuszczalne dzienne spożycie (ADI).
Kontrowersje wokół słodzików syntetycznych wynikają często z badań na zwierzętach, w których stosowano dawki znacznie przekraczające normy dla człowieka. Według aktualnych danych słodziki te są bezpieczne w ramach określonych limitów.
Tabela 1. Słodziki dla diabetyków – kaloryczność, IG i zalecenia
Praktyczne zalecenia dla diabetyków – jak bezpiecznie korzystać ze słodzików?
Choć słodziki są uznawane za bezpieczne, warto stosować je rozważnie, aby ich użycie przyniosło korzyści zdrowotne bez działań niepożądanych.
1. Stosuj słodziki w ramach ustalonych norm (ADI)
ADI (Acceptable Daily Intake) to dopuszczalne dzienne spożycie określone przez ekspertów. Normy te są tak ustalone, by stosowanie słodzików w codziennych ilościach było bezpieczne. Na przykład dla sukralozy jest to 15 mg/kg masy ciała. W praktyce trudno przekroczyć tę wartość, ale warto zachować umiar.
2. Wybieraj produkty sprawdzonych marek
Zawsze zwracaj uwagę na etykiety i wybieraj produkty renomowanych producentów. Masz wtedy pewność, że zawierają dopuszczone substancje w odpowiednich ilościach.
3. Obserwuj reakcje organizmu, szczególnie po poliolach
Poliole, takie jak erytrytol czy ksylitol, w nadmiarze mogą powodować dyskomfort jelitowy. Wprowadzaj je stopniowo i monitoruj, jak reaguje Twój organizm.
Słodziki mogą być wartościowym narzędziem wspomagającym kontrolę glikemii i masy ciała w diecie osób z cukrzycą. Ważne, by stosować je świadomie, w rozsądnych ilościach i w ramach zalecanych norm. Wybór pomiędzy naturalnymi a syntetycznymi słodzikami zależy od preferencji, tolerancji organizmu i stylu życia. Pamiętaj jednak, że słodziki nie zastąpią zdrowych nawyków – są jedynie dodatkiem do dobrze zbilansowanej diety.
Źródła:
Słodziki: co warto o nich wiedzieć? – https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/slodziki-co-warto-o-nich-wiedziec/
EFSA – Sweeteners – https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/sweeteners
Słodziki w diecie diabetyka: korzyści i zagrożenia
https://cukrzyca.pl/slodziki-w-diecie-diabetyka-korzysci-i-zagrozenia/
Stosowanie słodzików w diecie cukrzycowej – porównanie
https://diabetyk24.pl/blog-section/zasady-odzywiania/stosowanie-slodzikow-w-diecie-cukrzycowej-porownanie
Dostępy z dn. 24.07.2025
