Cukrzyca – co to za choroba ?
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której występuje podwyższone stężenie glukozy we krwi, wynikające z nieprawidłowego wydzielania lub działania insuliny. [1] Cukrzyca to choroba przewlekła, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Tylko w Polsce na cukrzycę choruje już ok. 3,5 mln ludzi (9,1% populacji). [2]
Cukrzyca – podstępny wróg
Na rozwój cukrzycy typu 2 w dużym stopniu wpływa nadwaga, otyłość i nieprawidłowy styl życia. Nie bez powodu mówi się, że cukrzyca to choroba społeczna. Cukrzyca typu 2 przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Dopiero przy bardzo wysokich cukrach pojawiają się niepokojące symptomy, takie jak: wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zaburzenia widzenia, ogólnie osłabienie, pojawiające się nudności, utrata wagi itd. [3] To właśnie wtedy chory zgłasza się do lekarza lub trafia do szpitala, gdzie poznaje diagnozę. Często o cukrzycy pacjenci dowiadują się przypadkiem, np. przy okazji badań do pracy. Cukrzyca typu 1 rozwija się niezależnie od prowadzonego trybu życia, a jej przyczyną jest toczący się proces autoimmunologiczny, w którym układ odpornościowy atakuje i niszczy komórki trzustki. Chorzy często dowiadują się nagle o swojej chorobie.
Cukrzyca – co grozi choremu?
Choroba, jaką jest cukrzyca, niesie za sobą wiele powikłań – zarówno ostrych jak i przewlekłych. Te pierwsze to powikłania, które bezpośrednio zagrażają życiu chorego. Możemy tu wymienić kwasicę i śpiączkę ketonową, hiperglikemię i hipoglikemię. Przewlekle utrzymujący się podwyższony poziom cukru we krwi wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, w szczególności nerek, oczu, układu nerwowego i krwionośnego.
Jakie procesy zachodzą w organizmie, kiedy rośnie cukier ? Jeśli stężenie glukozy we krwi wzrasta stopniowo i staje się przewlekle podwyższone, początkowo chory może nie zauważyć żadnych niepokojących objawów. Objawy cukrzycy pojawiają się, kiedy organizm nie jest w stanie dłużej wyrównywać zwiększonego stężenia glukozy we krwi. [4] Chroniczna hiperglikemia prowadzi do długotrwałych uszkodzeń w obrębie wielu narządów. Omówmy wybrane z nich.
Retinopatia cukrzycowa
Powikłania związane z cukrzycą dotyczą prawie wszystkich struktur anatomicznych w układzie wzrokowym. Najczęściej występującą jest retinopatia cukrzycowa i związany z nią cukrzycowy obrzęk plamki. U chorego dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych znajdujących się w siatkówce oka. Konsekwencją retinopatii może być nieodwracalne uszkodzenie wzroku. Chorzy mogą skarżyć się na pogorszenie widzenia, ból i zaczerwienienie w obrębie gałki ocznej, szczypanie oka, jednak retinopatia może też nie dawać żadnych objawów przez długi czas. Retinopatia jest bardzo częstym powikłaniem cukrzycy. Pierwsze zmiany w siatkówce oka są zauważalne u chorych już po 5 latach od wykrycia hiperglikemii. Retinopatia rozwija się u 100 % chorych w ciągu 15 lat od diagnozy cukrzycy. [5] Cukrzyca może być też przyczyną zaćmy i zmian jaskrowych. [6]
Nefropatia cukrzycowa
Nerki pełnią w organizmie wiele istotnych funkcji, m.in. regulują poziom wody w organizmie, oczyszczają krew ze zbędnych produktów przemiany materii czy też odpowiadają za prawidłowe stężenie we krwi takich pierwiastków jak sód, potas, magnez, fosfor, wapń. U diabetyków może rozwinąć się nefropatia cukrzycowa. Jeśli wysoki poziom cukru utrzymuje się przez długi czas, na kłębuszkach nerkowych i naczyniach krwionośnych odkładają się substancje (takie jak np. sortibol) , które negatywnie wpływają na ich budowę i funkcjonowanie. Nefropatia cukrzycowa manifestuje się obecnością mikroalbuminurii lub białkomoczu. W procesie uszkadzania nerek u chorych na cukrzycę uczestniczy wiele czynników. Najgroźniejsze jest występowanie nadciśnienia tętniczego, które prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych nerek, a w konsekwencji do ich niewydolności. [7] Nadciśnienie tętnicze stanowi prawdopodobnie przyczynę i następstwo nefropatii cukrzycowej.
Powikłania sercowo-naczyniowe
Najczęstszym powikłaniem cukrzycy i zarazem główną przyczyną zwiększonej śmiertelności są choroby układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza choroba niedokrwienna serca, spowodowana przedwczesnym rozwojem zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych. U chorych na cukrzycę typu 2, często już w momencie diagnozy występują powikłania miażdżycowe, w tym choroba wieńcowa. Ryzyko choroby niedokrwiennej serca wiąże się z klasycznymi czynnikami ryzyka, jak również czynnikami zależnymi od cukrzycy, takimi jak: otyłość, insulinooporność, zaburzenia krzepnięcia, hiperinsulinemia, hiperglikemia. [8] Kolejnym, bardzo częstym schorzeniem u cukrzyków jest nadciśnienie tętnicze. Leki na nadciśnienie przyjmuje 9 na 10 osób chorych na cukrzycę. Dlaczego cukrzyca sprzyja nadciśnieniu? Duża ilość glukozy powoduje, że ściany naczyń krwionośnych robią się dużo sztywniejsze niż u osób bez cukrzycy. Kiedy ściany tętnic twardnieją, pompowana przez serce
Autor: Natalia Lipska-Kapłunow
Źródło:
[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/ctid dostęp z dn. 31.01.2023, s.9
[2] https://strefadiabetyka.pl/wp-content/uploads/2022/11/swiatowy_dzien_cukrzyca.pdf dostęp z dn. 31.001.2023
[3] Polskie Towarzystwo Diabetologiczne Środa z profilaktyką Zmierz się z cukrzycą https://www.nfz-rzeszow.pl/files/sr_z_prof/200226u.pdf dostęp z dn. 31.01.2023
[4] Porady lekarza rodzinnego Cukrzyca https://www.sw.gov.pl/assets/14/10/38/1895fc766adb42c2366e40db2c01f91d5d3b9324.pdf dostęp z dn. 31.01.2023, s.6
[5] https://instytutoka.pl/zakres-uslug/schorzenia-i-leczenie/cukrzyca/retinopatia-cukrzycowa/
[6] http://nfz-warszawa.pl/gfx/nfz-warszawa/userfiles/_public/dla_pacjenta/profilaktyka/04082021_ulotka-cukrzyca-jedna-choroba-rozne-oblicza.pdf
[7] https://journals.viamedica.pl/dk/article/download/8916/7582
[8] Choroba wieńcowa u chorych na cukrzycę- odrębności kliniczne, https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8806/7513 dostęp z dn. 31.01.2023, s.