Cukrzyca typu 1 to choroba wymagająca ciągłej uwagi i samokontroli. Niestety, dla wielu młodych ludzi diagnoza ta oznacza nie tylko walkę z chorobą, ale także z jej psychologicznymi aspektami. Jednym z takich problemów jest diabulimia – zaburzenie odżywiania, które łączy w sobie cechy cukrzycy typu 1 i bulimii. Diabulimia polega na celowym pomijaniu lub zmniejszaniu dawek insuliny w celu kontroli masy ciała. Choć to zjawisko jest relatywnie mało znane, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów.

Diabulimia: czym jest?

Termin diabulimia pochodzi od połączenia słów „diabetes” (cukrzyca) i „bulimia” (żarłoczność psychiczna). W odróżnieniu od klasycznej bulimii, gdzie dochodzi do prowokowania wymiotów, osoby z diabulimią manipulują dawkami insuliny, aby uniknąć przybierania na wadze. Pomimo że zaburzenie to nie jest oficjalnie klasyfikowane w ICD-10* ani DSM-5** jako odrębna choroba, jego objawy i konsekwencje są bardzo realne.

Wyobraź sobie młodą dziewczynę, która każdego dnia walczy z demonami w swojej głowie. Codziennie staje przed lustrem, zastanawiając się, czy jej ciało jest wystarczająco szczupłe. Świadomość, że insulina może sprawić, że przybierze na wadze, staje się dla niej koszmarem. To właśnie wtedy pojawia się pokusa, aby zmniejszyć dawki insuliny. Efekt? Szybka utrata masy ciała kosztem zdrowia i pogłębiający się problem, z którego ciężko wyjść.

Skala problemów: diabulimia na świecie

Na podstawie globalnych badań szacuje się, że 10-20% młodszych nastolatek oraz 30-40% starszych nastolatek i młodych kobiet z cukrzycą celowo pomija lub zmniejsza dawki insuliny, aby kontrolować swoją masę ciała. Sugeruje to, że problem zaburzeń odżywiania jest w tej grupie znacznie bardziej powszechny niż w populacji ogólnej. Przyczyny współwystępowania cukrzycy i zaburzeń odżywiania wydają się być dość oczywiste. Leczenie cukrzycy, które obejmuje kontrolowanie poziomu cukru we krwi, wielkości posiłków i masy ciała, może prowadzić do nadmiernej koncentracji na kaloryczności jedzenia, jego wpływie na poziom glukozy i sylwetkę. Ponadto, leczenie insuliną może przyczyniać się do niekontrolowanego przyrostu masy ciała, co jest szczególnie częste w okresie dojrzewania, kiedy to zaburzenia odżywiania są najbardziej powszechne wśród młodzieży.

W krajach rozwiniętych, gdzie presja mediów społecznościowych i nierealistyczne standardy urody są powszechne, młodzi ludzie często mają obniżone poczucie własnej wartości, co predysponuje ich do zaburzeń odżywiania. Wyobraźmy sobie kolejną scenę: młoda kobieta, której codzienne życie kręci się wokół kontroli cukrów i dawek insuliny. Jednak presja otoczenia, by wyglądać jak modelki z Instagrama, sprawia, że zaczyna manipulować swoją terapią. Pomijanie dawek insuliny staje się jej sposobem na osiągnięcie wymarzonej sylwetki. Niewielu jednak zdaje sobie sprawę, że każda pominięta dawka insuliny to krok w stronę poważnych komplikacji zdrowotnych.

Objawy i konsekwencje diabulimii

Diabulimia prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Nieprawidłowe podawanie insuliny skutkuje chroniczną hiperglikemią, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia późnych powikłań cukrzycowych, takich jak neuropatia, retinopatia czy nefropatia. Ponadto powtarzające się epizody kwasicy ketonowej mogą być bezpośrednim zagrożeniem życia.

Objawy diabulimii są zróżnicowane i mogą obejmować szybki spadek masy ciała, unikanie posiłków, pomijanie dawek insuliny, a także zmiany w zachowaniu, takie jak unikanie wizyt kontrolnych u lekarza, prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, obsesyjne myślenie o jedzeniu, codzienne kontrolowanie masy ciała. Lekarz prowadzący może zaobserwować brak odczytów z systemów monitorowania glikemii oraz skąpe dane z glukometru.

Walka z diabulimią

Leczenie diabulimii wymaga multidyscyplinarnego podejścia. Ważnym elementem terapii jest psychoterapia, w tym terapia rodzinna, która pomaga włączyć bliskich pacjenta w proces leczenia, przeciwdziałać stygmatyzacji i wspierać komunikację w rodzinie. Leczenie farmakologiczne i, w razie konieczności, hospitalizacja są również stosowane, podobnie jak w przypadku innych zaburzeń odżywiania.

Rola edukacji

Podnoszenie świadomości na temat diabulimii jest kluczowe. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z istnienia tego zaburzenia, a ich bliscy oraz pracownicy służby zdrowia często nie są w stanie go rozpoznać. Dlatego ważne jest, aby edukować zarówno pacjentów, jak i ich rodziny oraz personel medyczny na temat objawów i konsekwencji tego coraz częściej występującego zjawiska.

Podsumowanie

Diabulimia to poważne zaburzenie odżywiania, które dotyka wielu młodych ludzi z cukrzycą typu 1. Jego konsekwencje zdrowotne mogą być katastrofalne, dlatego tak ważne jest, aby zwiększać świadomość na temat tego problemu. Wieloaspektowe podejście do leczenia, obejmujące psychoterapię, optymalizację wyrównania cukrzycy i edukację, jest kluczem do skutecznej walki z diabulimią. Dzięki wspólnym wysiłkom pacjentów, ich rodzin oraz pracowników służby zdrowia, możliwe jest zmniejszenie ryzyka związanego z tym zaburzeniem i poprawa jakości życia chorych.

* ICD (International Classification of Diseases) – Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób. ICD-10 obejmuje wszelkie rodzaje chorób.

**DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)- obejmuje tylko zaburzenia psychiczne

Źródła

1. Janota, O. (2024). Diabulimia. Klinika Chorób Wewnętrznych Diabetologii i Nefrologii Zabrze, https://www.mp.pl/insulinoterapia/artykuly/338926,diabulimia, dostęp z dn. 24.05.2024

2. Marszałek M., Remplakowska-Jarlaczyk A, Kubiak M., Diabulimia, czyli o cukrzycy i zaburzeniach odżywiania. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków https://diabetyk.org.pl/wp-content/uploads/2023/11/Diabulimia-Polskie-Stowarzyszenie-Diabetykow-14.11.2023.pdf; dostęp z dn. 24.05.2024

3. Krupa A., Zaburzenia emocjonalne u chorych na cukrzycę typu 1., https://www.mp.pl/insulinoterapia/artykuly/299226,zaburzenia-emocjonalne-u-chorych-na-cukrzyce-typu-1, dostęp z dn. 24.05.2024