ZALECENIA żywieniowe dla diabetyków

Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego terapia behawioralna chorych na cukrzycę powinna uwzględniać zarówno zalecenia dietetyczne, jak i zalecenia dotyczące wysiłku fizycznego, a także zwalczania palenia papierosów. Poznaj ogólne zalecenia żywieniowe w cukrzycy.

OGÓLNE ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DIABETYKÓW:

  • Jedz 4-5 posiłków w ciągu dnia (odchodzimy od stołu najedzeni w 95%).
  • Posiłki spożywaj regularnie co ok. 3 godziny (godziny posiłków dostosowujemy do harmonogramu dnia:
    • pierwszy posiłek spożywaj w ciągu PIERWSZEJ godziny po przebudzeniu
    • ostatni posiłek jedz ok. 2-3 godziny przed snem.
  • Jedz o stałych porach każdego dnia, nawet kiedy nie odczuwasz głodu.
  • Nie podjadaj między posiłkami, między posiłkami nie pij słodzonych napojów, wody z cytryną, kawy z mlekiem, nie żuj gumy, NIE PIJ KAWY NA CZCZO.
  • Jeśli po posiłku dalej nie czujesz się najedzony, uzupełnij posiłek surowymi warzywami, napij się wody.
  • Stosuj zalecane sposoby przyrządzania potraw: parowanie, blanszowanie, gotowanie, duszenie, pieczenie, unikaj smażenia zwłaszcza w głębokim tłuszczu.
  • Potrawy jedz powoli, dokładnie przeżuwaj każdy kęs.
  • Unikaj słodyczy i słonych przekąsek, żywności przetworzonej.
  • Sól zastąp ziołami.
  • Czytaj etykiety produktów, nie kupuj produktów zawierających w składzie cukier, glukozę, fruktozę, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop kukurydziany, słód jęczmienny, miód, olej kokosowy, tłuszcz palmowy, glutaminian mono sodowy.
  • Pij min.1,5 litra wody dziennie, a jeśli walczysz z nadwagą ok. 2-2,5 litra wody dziennie (8-10 szklanek).
  • Warzywa spożywaj w co najmniej 3-4 posiłkach w ciągu dnia, owoce w 1-2 posiłkach,
  • Owoce jedz wyłącznie w zbilansowanym posiłku, w obecności białek i zdrowych tłuszczy, np. jogurt naturalny, 2-3 orzechy włoskie, garść jagód, borówek czy malin.
  • Spożywaj 2 porcje niesłodzonych produktów mlecznych każdego dnia, najlepiej w postaci jogurtów naturalnych, kefirów, chudych serów.
  • Spożywaj 2 porcje ryb tygodniowo najlepiej w postaci pieczonej lub gotowanej na parze.
  • Zrezygnuj z CUKRU pod każdą postacią, możesz zastąpić go ksylitolem, erytrolem lub stevią.
  • Jeśli podajesz sobie insulinę zawsze licz ilość WW. w posiłku 1 WW to 10 g węglowodanów przyswajalnych (czyli z wyłączeniem błonnika). Aby obliczyć ilość WW konieczna jest znajomość ilości węglowodanów w produkcie i jego gramatury. Produkty pakowane (np. makarony) mają podane ilość węglowodanów na etykietach. Obliczanie ilości WW. ułatwiają specjalne tabele i kalkulatory.

NIEDOZWOLONE: cukier, żywność wysokoprzetworzona, gotowe słone i słodkie przekąski, produkty smażone w głębokim tłuszczu, smażone w panierce, wieloskładnikowe produkty gotowe, sosy w torebkach, produkty typu fast-food.

PRODUKTY I POTRAWY ZALECANE I NIEWSKAZANE DO SPOŻYCIA:

Grupa/Nazwa  produktów Zalecane Niewskazane
Potrawy zbożowe, pieczywo razowe żytnie, pieczywo razowe pszenne, pieczywo razowe orkiszowe, pieczywo gryczane, grube sypkie kasze        ( pęczak, bulgur, orkisz, gryczana), komosa ryżowa, ryż brązowy, basmati, jaśminowy, dziki, czerwony, płatki pełnoziarniste pszenne, orkiszowe, owsiane górskie, żytnie, gryczane, otręby, makarony z semoliny (100% durum), makarony pełnoziarniste, gryczane pieczywo jasne pszenne, pieczywo jasne żytnie, rogaliki francuskie, pszenne pieczywo tostowe, pieczywo wysokoprzetworzone typu Wasa, produkty zbożowe ekspandowane, chrupki kukurydziane, bułeczki maślane, drobne kasze (kukurydziana, ryżowa, kuskus, manna, jaglana), makarony z białej mąki pszennej, ryż biały, paraboliczny, pieczywo o tzw. niskim IG, płatki śniadaniowe pszenne, kukurydziane, ryżowe, bułka tarta
Mleko i produkty mleczne, ser twarogowy chudy, serek homogenizowany naturalny bez cukru, serek typu Bieluch naturalny, jogurty naturalne, kefiry, maślanki, ser mozzarella niedojrzewający miękki, mleko 1,5-2% tłuste mleko, tłuste sery, serki topione, mascarpone, śmietana, jogurty pitne, gotowe jogurty owocowe, serki homogenizowane słodzone, JEDNOCZEŚNIE NIE SPOŻYWAMY PRODUKTÓW TYPU LIGHT
Jaja, do 10-12 jaj tygodniowo pod postacią: jajecznicy na małej ilości tłuszczu mlecznego lub oleju, omletów, parowane, gotowane w koszulkach, ścięte na barze, jaja sadzone, w naleśnikach
Mięso, wędliny, Mięsa chude: drobiowe, wieprzowe, wołowe, cielęcina, królik, chude wędliny dobrej jakości (bez cukru, skrobi, wzmacniaczy smaku)

ZWRACAMY UWAGĘ, ABY % MIĘSA BYŁ JAK NAJWYŻSZY, SKŁAD WĘDLIN JAK NAJKRÓTSZY

tłuste mięsa: łopatka, karczek, boczek, gęś, kaczka, tłuste wędliny, pasztety, parówki, kabanosy, kiełbasy, kaszanki, konserwy mięsne, MOM (mięso oddzielane mechanicznie), mielone mięso garmażeryjne
Ryby i owoce morza, chude i tłuste ryby morskie: łosoś, śledź, makrela, dorsz, miruna, tuńczyk, owoce morza: krewetki, kalmary, małże, mule, ostrygi, kraby ryby hodowlane typu panga, ryby drapieżne, konserwowe sałatki rybne, paluszki krabowe
Tłuszcze, olej rzepakowy, olej lniany, oliwa z oliwek (tylko do potraw rybnych), w ograniczonych ilościach masło extra min 82% tłuszczu mlecznego, nasiona i pestki, niesolone orzechy, migdały smalec, margaryny utwardzone, olej kokosowy, palmowy, tłuszcze trans
Warzywa, Wszystkie, najlepiej w postaci surowej, parowanej, blanszowanej Warzywa rozgotowane, warzywa puree
Owoce, Najlepiej zawierające niski i średni IG, (banan niedojrzały, melon, arbuz  sporadycznie w ograniczonych ilościach), tylko w zbilansowanym posiłku w obecności dobrego źródła tłuszczu i/lub białka Dżemy słodzone, niskosłodzone, marmolady, przetwory owocowe zawierające cukry dodane, owoce suszone, soki owocowe z koncentratów, owoce             w puszce, syropy owocowe
Przyprawy, ziołowe, korzeniowe, ostre typu chili, przyprawy jednoskładnikowe sól, mieszanki przypraw z przewagą soli, glutaminian monosodowy, kostki rosołowe, bulionetki, vegety,
Napoje, woda 2-2,5 litra dziennie, słabe napary z herbat liściastych (zielona, rumianek, melisa), kawa parzona (tylko do posiłków lub bezpośrednio po posiłku), soki świeżo wyciskane do posiłku, okazjonalnie lampka czerwonego wytrawnego wina do posiłku słodkie napoje gazowane, niegazowane, słodzone kompoty, napoje alkoholowe, soki z koncentratów, kakao, kawa Inka

 ZALECANE ILOŚCI PORCJI DO SPOŻYCIA W CIĄGU DNIA:

  • porcja warzyw – 3-5 porcji na dzień, jedna porcja to wielkość otwartej dłoni,
  • porcja owoców – 1-2 porcje na dzień, najlepiej o niskim i średnim IG), 1-na porcja to wielkość dłoni bez palców,
  • porcja mięsa/ryby, jaja –2-3 porcje na dzień, 1-na porcja to wielkość dłoni bez palców,
  • porcja produktów zbożowych (6-11 porcji na dzień w zależności od zapotrzebowania kcal), 1-na porcja to wielkość zaciśniętej pięści,
  • porcja tłuszczu (masło, olej, oliwa) – 2-3 porcje na dzień, 1-na porcja to opuszek palca,
  • porcja produktów mlecznych – 2 porcje na dzień, 1-na porcja to wielkość zaciśniętej pięści,

JAK KOMPONOWAĆ POSIŁKI, WSKAZÓWKI OGÓLNE:

  • Każdy posiłek powinien być zbilansowany, tzn. zawierać białko, węglowodany i tłuszcze.
  • Nawet najzdrowszy produkt, spożywany w nadmiernej ilości, może być niekorzystny dla zdrowia, dlatego posiłki powinny być urozmaicone.
  • Jeśli do tej pory jadałeś białe pieczywo, zamień je na razowe.
  • Do każdego posiłku jedz warzywa, najlepiej w postaci surowej.
  • Kawa z mlekiem nawet jeśli nie słodzona to też forma posiłku, bo dostarcza kcal, nie pij jej więc na czczo ani między posiłkami; jeśli lubisz kawę pij najlepiej parzoną do I i/lub II śniadania.
  • Jeśli chcesz zjeść ciasto czy lody, przygotuj je w domu, unikaj wyrobów gotowych ze sklepów czy cukierni. Każdy przepis można zmodyfikować do zdrowszej wersji. Do pieczenia ciast zamiast białej mąki wykorzystaj razową pszenną lub orkisz, cukier zamień np. na ksylitol.
  • Zamień produkty wysokotłuszczowe na produkty o niskiej zawartości tłuszczu (ale nie light), np. śmietanę na jogurt naturalny, ser żółty pełnotłusty na mozzarellę, ser biały tłusty na chudy.
  • Unikaj rozdrabniania i rozgotowywania posiłków, jeśli masz ochotę na zupę krem zjedz ją w obecności razowego pieczywa z dodatkiem pestek dyni, słonecznika itp.
  • Ziemniaki gotuj wrzucając na wrzątek, jeśli chcesz je dodać do sałatki-po ugotowaniu schłodź w lodówce i zjedz następnego dnia.

PRZYKŁADY BILANSOWANIA POSIŁKÓW:

I ŚNIADANIE

  • jajko + warzywa + pieczywo razowe

lub

  • twarożek z chudego sera z dodatkiem jogurtu naturalnego + warzywa +pieczywo razowe

lub

  • wędlina + dozwolone tłuszcze + warzywa + pieczywo razowe

lub

  • ryba (np. w postaci pasty)+ warzywa + pieczywo razowe

lub

  • owsianka krótko gotowana na wodzie wytrawna lub ze świeżymi owocami + jogurt naturalny + orzechy/migdały

II ŚNIADANIE

  • owoc  + orzechy/migdały + płatki owsiane górskie/gryczane/orkiszowe pełnoziarniste +jogurt naturalny/kefir/maślanka

lub

  • serek homogenizowany naturalny + owoc + pieczywo razowe lub płatki j.w

lub

  • sałatka warzywna + pieczywo razowe lub  sałatka owocowa z dobrym źródłem tłuszczu (orzechy, migdały, siemię lniane, olej lniany)

OBIAD

  • Mięso/ ryba lub białko pod postacią warzyw strączkowych + warzywa + dozwolone źródło tłuszczu + produkt zbożowy np. dozwolona kasza/makaron /ryż/(ziemniaki nie częściej niż 2 x tyg)

PODWIECZOREK

  • jak w przypadku II śniadania

KOLACJA

  • jak w przypadku I śniadania

lub

  • zupa warzywna + pieczywo razowe/makaron/kasza/ryż
  • jeśli zupa krem to + płatki z dyni, słonecznika + pieczywo razowe
  • lub sałatka z mięsem, rybą lub serem i warzywami + pieczywo razowe/kasza/ryż/makaron

Autor: mgr Joanna Wójcik – dietetyk

POBIERZ  EBOOK  z przykładowym jadłospisem dla diabetyka na cały tydzień

Czytaj więcej