Retinopatia cukrzycowa jest groźnym powikłaniem cukrzycy, które powstaje w wyniku uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki w tylnej części oka i może doprowadzić do nieodwracalnej ślepoty.
Mechanizm powstawania retinopatii cukrzycowej
Przyczyną retinopatii cukrzycowej jest uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych siatkówki, co prowadzi do uszkodzenia samej siatkówki. Cukrzyca ma negatywny wpływ na stan naczyń krwionośnych, szczególnie jeżeli nie jest właściwie kontrolowana. Jaki jest mechanizm powstawania choroby?
Z powodu podwyższonego poziomu cukru obumierają komórki, czyli pericyty odpowiedzialne za utrzymanie właściwego kształtu naczyń krwionośnych. Pod wpływem dużego stężenia glukozy ściany naczyń stają się wiotkie, powstają mikrotętniaki. Przez osłabioną chorobowo ścianę naczyń przecieka krew i dochodzi do mikrowylewów wewnątrz oka. Uszkodzenie naczyń oraz zwiększona gęstość krwi prowadzą do niedotlenienia siatkówki. Przy dużym niedotlenieniu organizm tworzy nowe naczynia krwionośne, ale są one słabe, przez co łatwo pękają i powodują wylewy krwi do środka oka. Poważne zmiany chorobowe w obrębie siatkówki mogą prowadzić do uszkodzenia wzroku. Nieleczona retinopatia cukrzycowa prowadzi nawet do utraty wzroku wśród osób chorych na cukrzycę. [1]
Objawy, które mogą świadczyć o retinopatii cukrzycowej to:
- stopniowe pogorszenie wzroku,
- przemijające zaburzenia ostrości widzenia,
- nocne upośledzenia widzenia,
- nagła bezbólowa utrata wzroku,
- pojawiające się mroczki przed oczami.
Największe ryzyko powstania tej choroby występuje u osób, które:
- chorują na cukrzycę od wielu lat,
- nie kontrolują cukrzycy w sposób właściwy,
- mają wysokie ciśnienie krwi,
- są w ciąży. [2]
Jak zapobiegać postępowi choroby?
Właściwa kontrola cukrzycy zmniejsza ryzyko szybkich postępów choroby. Objawy retinopatii cukrzycowej pojawiają się dopiero w jej zaawansowanych stadiach, dlatego ważne jest poddawanie się regularnym badaniom okulistycznym. Pamiętaj, im wcześniej choroba zostanie wykryta i zastosowane zostanie odpowiednie leczenie, tym większa szansa na zmniejszenie uszkodzenia wzroku lub całkowite mu zapobiegnięcie.
Aby zmniejszyć ryzyko pogorszenia się choroby powinieneś:
- zgłaszać się co roku na badanie okulistyczne dla diabetyków,
- utrzymywać właściwy poziomu cukru we krwi (HbA1c),
- prowadzić regularną samokontrolę ciśnienia krwi,
- utrzymywać odpowiedni poziomu cholesterolu we krwi,
- zgłosić się do specjalisty od razu gdy zauważysz , że Twój wzrok się pogorszył,
- przestrzegać zdrowej, zrównoważonej diety i kontrolować masę ciała,
- przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza,
- uprawiać sport i dbać o dobrą kondycję fizyczną ,
- rzucić palenie papierosów. [3]
Rodzaje retinopatii cukrzycowej
W zależności od rodzaju zmian chorobowych wyróżnia się trzy stopnie retinopatii cukrzycowej:
- Retinopatia cukrzycowa niepoliferacyjna prosta to pierwsze etapy zmian w siatkówce oka spowodowane cukrzycą. Występuje ona bardzo często. Na tym etapie cukrzyca powoduje zmiany drobnych naczyń krwionośnych w siatkówce. Ściany naczyń tracą elastyczność. Łatwo wtedy ulega deformacji. W niektórych miejscach nadmiernie się rozciąga i tu powstają mikrotętniaki. Ten rodzaj retinopatii nie prowadzi do utraty wzroku, ale do jego pogorszenia, bo postrzegane obrazy stają się coraz bardziej rozmazane. Oznacza to konieczność częstszego kontrolowania wzroku specjalisty ze względu na podwyższone ryzyko powstania zmian mogących prowadzić do uszkodzenia wzroku.
- Retinopatia przedproliferacyjna to etap, w którym zmiany w siatkówce są bardziej zaawansowane niż w retinopatii cukrzycowej prostej. Na dnie oka oprócz mikrotętniaków pojawiają się martwe obszary siatkówki. Ostrość widzenia można poprawić dzięki zabiegowi laserowania siatkówki, czyli niszczeniu światłem lasera uszkodzonych naczyń krwionośnych. Pozwala to zachować równowagę między zapotrzebowaniem oka na tlen a możliwościami naczyń krwionośnych.
- Retinopatia proliferacyjna jest stanem bardziej poważnym i może spowodować nawet utratę wzroku. W tym etapie choroby duże naczynia krwionośne zamykają się, co pobudza wzrost naczyń włosowatych pojawiających się nad siatkówką oka, a nawet ich wrastanie w ciało szkliste. Niestety nowopowstające naczynia są nieprawidłowo zbudowane, co sprzyja wylewom krwi do środka oka, czyli ciała szklistego. Częste wylewy prowadzą do tworzenia się zrostów pomiędzy siatkówka a ciałem szklistym. Z czasem ciało szkliste obkurcza się i ciągnie siatkówkę, co może powodować jej odwarstwienie. [4] Leczenie retinopatii proliferacyjnej zmniejsza ryzyko utraty wzroku.
- Makulopatia oznacza patologię plamki (plamka po łac. macula). Plamka to miejsce w siatkówce, na które pada promień światła; odpowiada za widzenie. [5] Jest to najczęściej używany obszar siatkówki. Do makulopatii dochodzi, gdy retinopatia cukrzycowa pojawia się w plamce żółtej lub w jej otoczeniu. Zmiany w obrębie plamki blokują dopływ światła. Makulopatia zawsze wiąże się z upośledzeniem ostrości widzenia.
Zalecenia dotyczące leczenia retinopatii cukrzycowej
Istnieją metody leczenia, pozwalające zapobiec lub opóźnić rozwój retinopatii cukrzycowej oraz zapobiec utracie wzroku u osób chorujących na cukrzycę. Ustalono, że dobre wyrównanie glikemii oraz leczenie nadciśnienia tętniczego pozwalają zapobiec lub opóźnić rozwój retinopatii cukrzycowej u chorych na cukrzycę. Przeprowadzona we właściwym czasie laseroterapia może zapobiec utracie wzroku u wielu chorych na cukrzycę z zaawansowaną retinopatią. Ponieważ u dużej liczby chorych z retinopatią w stadium zagrażającym utratą wzroku nie występują objawy choroby, konieczne są systematyczne badania. [6]
Źródła:
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/retinopatia-cukrzycowa-przyczyny-objawy-leczenie (Dostęp z dnia 14.07.2022 r.)
- Broszura informacyjna dla diabetyków przygotowana przez Public Health England (Agencja Zdrowia Publicznego) (Styczeń 2015).
- Broszura informacyjna dla diabetyków przygotowana przez Public Health England (Agencja Zdrowia Publicznego) (Styczeń 2015).
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/retinopatia-cukrzycowa-przyczyny-objawy-leczenie (Dostęp z dnia 14.07.2022 r.)
- Makulopatia cukrzycowa | Cukrzyca – mp.pl (Dostęp z dnia 14.07.2022 r.)
- Diabetic retinopathy (Technical Review). Diabetes Care 1998; 21: 143–156