Hipoglikemia to inaczej niedocukrzenie. Jest to zaburzenie gospodarki węglowodanowej w organizmie spowodowane niskim poziomem cukru we krwi. Kiedy stężenie glukozy we krwi spada poniżej 70 miligramów na decylitr, oraz zaobserwujemy towarzyszące objawy niedocukrzenia, można mówić o hipoglikemii. Stan ten może się pojawić w każdej postaci cukrzycy, jednak najczęściej występuje w cukrzycy typu pierwszego oraz typu drugiego. Niebezpieczna jest u kobiet w ciąży, zarówno dla matki jak i płodu – może wywołać niedotlenienie, a w jego wyniku nawet wady rozwojowe. [1]

W przypadku niedocukrzenia na początku pojawiają się objawy zwiastujące. W miarę jak poziom glukozy ulega dalszemu spadkowi, objawy niedocukrzenia ulegają nasileniu, w dalszym etapie prowadza do śpiączki,  która może zakończyć się  nawet śmiercią. [2]

Przyczyny hipoglikemii

O hipoglikemii można mówić także wtedy, gdy występują objawy niedocukrzenia, a po podaniu węglowodanów stan się poprawia. Wówczas nie jest konieczne mierzenie poziomu cukru aby zdiagnozować hipoglikemię. Hipoglikemia występuje częściej u osób z cukrzycą typu 1 niż z cukrzycą typu 2, zwykle w trakcie intensywnego leczenia insuliną, choć może pojawić się także u osób, które nie są diabetykami.

Najczęstszymi przyczynami hipoglikemii są:

• niedobory pokarmowe (zbyt mała kaloryczność posiłku, zbyt duży odstęp czasowy między podaniem insuliny i posiłkiem, niespożycie posiłku po wstrzyknięciu insuliny),
• nadmiar insuliny w organizmie (zbyt duża dawka insuliny, zbyt głębokie podanie insuliny -domięśniowo),
• intensywny wysiłek fizyczny bez właściwego przygotowania,
• spożycie alkoholu (zahamowanie wątrobowej produkcji glukozy),
• w niektórych przypadkach bardzo wysoka lub bardzo niska temperatura otoczenia. [3]

U osób, które nie są cukrzykami, hipoglikemia może być również spowodowana napięciem nerwowym i stresem. Te dwa czynniki stymulują nadnercza do ciągłej pracy i wytwarzania m.in. adrenaliny, która powstrzymuje trzustkę przed produkcją nadmiernych ilości insuliny.

Hipoglikemia – jakie są jej objawy?

Objawy hipoglikemii są wynikiem niedoboru glukozy w ośrodkowym układzie nerwowym. Najpierw pojawiają się objawy zwiastujące. Zdarza się jednak, że zostają one zlekceważone, szczególnie przez osoby, u których cukrzyca trwa już od jakiegoś czasu, i co jakiś czas występują epizody niedocukrzenia.

Objawy hipoglikemii pojawiają się stopniowo, wraz ze spadkiem poziomu cukru we krwi. Dzięki temu chory w początkowej fazie rozwoju hipoglikemii jest w stanie sam sobie poradzić, np. poprzez zjedzenie czegoś słodkiego. Jednak gdy pierwsze objawy zostaną zlekceważone, chory nie jest w stanie udzielić sobie sam pomocy. Na tym etapie niepodanie glukozy może doprowadzić do śpiączki, a nawet do śmierci. Dlatego chorzy na cukrzycę powinni nosić bransoletkę informującą o chorobie, odpowiednią kartę informacyjną w portfelu oraz zestaw do udzielenia pomocy z glukagonem.

Objawy hipoglikemii (nie muszą wystąpić wszystkie):

• drżenie rąk,
• uczucie niepokoju,
• bladość powłok skórnych,
• uczucie zmęczenia,
• senność,
• nadmierna potliwość,
• silne uczucie głodu,
• ból głowy,
• niewyraźne widzenie,
• zniecierpliwienie,
• dezorientacja,
• zaburzenie pamięci,
• zaburzenie koncentracji,
• bełkotliwa mowa,
• drętwienie lub mrowienie okolic ust.

Hipoglikemia nie ustąpi sama. Należy jak najszybciej podjąć odpowiednie działania. Istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie jej objawów.

Postępowanie po stwierdzeniu objawów hipoglikemii:

Przy wyniku niższym niż 70 mg/dl (3,9 mmol/l) lub indywidualnie ustalonym przez lekarza poziomie glikemii, należy natychmiast wypić lub zjeść produkty zawierające łatwo przyswajalne węglowodany (15-20 g węglowodanów łatwo przyswajalnych).

Może to być:

• 1 szklanka herbaty osłodzonej 3-4 łyżeczkami cukru/łyżką stołowa cukru, miodu lub dżemu,
• 2 wymienniki węglowodanowe zawarte w cukierkach glukozowych dostępnych w aptece,
• 1 szklanka coca-coli lub innego słodkiego napoju/soku. Nie należy sięgać po napoje bezcukrowe.

Nie należy spożywać czekolady, batonów, ciastek. Tłuszcz zawarty w tych produktach będzie spowalniał wchłanianie węglowodanów i opóźniał wzrost glikemii.

Powyższe czynności powodują krótkotrwały wzrost glikemii

Po 15-20 minutach należy ponownie dokonać pomiaru glikemii glukometrem. Jeżeli poziom glikemii nie wzrośnie i samopoczucie nie poprawi się, należy ponownie przyjąć wskazaną wcześniej porcję węglowodanów.

Po tych czynnościach w ciągu kolejnych 15-20 minut należy spożyć węglowodany złożone np. kanapkę.

Po 60 min ponownie należy zmierzyć poziom glikemii glukometrem. Jeżeli poziom glukozy nadal jest niski lub pacjent czuje się źle, należy powyższe czynności powtórzyć i skontaktować się z lekarzem, jeśli hipoglikemia utrzymuje się w dalszym ciągu. Po niedocukrzeniu zawsze należy zjeść posiłek, a każdy epizod hipoglikemii należy odnotować w dzienniczku samokontroli.

W przypadku cukrzycy typu 1 w sytuacji hipoglikemii należy podać glukagon, którego nie można podawać osobom po spożyciu alkoholu oraz chorującym na cukrzycę typu 2.

Jak zapobiegać hipoglikemii?

Pamiętaj o:

• regularnym oznaczaniu poziomu glikemii i odnotowywanie w dzienniczku samokontroli,
• rozpoznawaniu sygnałów ostrzegawczych hipoglikemii,
• regularnym spożywaniu posiłków,
• niepomijaniu posiłków ani przekąsek,
• planowaniu aktywności fizycznej i dostosowywaniu posiłków,
• przyjmowaniu leków o wyznaczonych porach,
• częstej zmianie miejsca podawania insuliny,
• kontroli poziomu glikemii w razie złego samopoczucia.

Częstym błędem popełnianym przez chorego jest spożycie w krótkim czasie zbyt dużej ilości węglowodanów. Takie postępowanie powoduje gwałtowny wzrost stężenia glukozy we krwi, nawet powyżej 300 mg/dl (16,7 mmol/l).

Spadek cukru w nocy – jakie są przyczyny?

Diabetyków zarówno dorosłych jak i dzieci może dotyczyć hipoglikemia w nocy. Występuje ona najczęściej u osób stosujących terapie cukrzycy przy pomocy insuliny, rzadziej u pacjentów przyjmujących doustnie środki przeciwcukrzycowe. [4]

Objawami hipoglikemii mogą być:

• niespokojny sen,
• nadmierne pocenie,
• dreszcze,
• przyspieszony lub spowolniony oddech.

Co może świadczyć o nocnej hipoglikemii?

• ból głowy po przebudzeniu,
• zmęczenie, niewyspanie,
• wilgotna skóra lepka od potu,
• mokra, zmięta pościel.

Jakie mogą być przyczyny hipoglikemii w nocy?

• zbyt duża dawka insuliny przyjmowanej wieczorem,
• duża aktywność fizyczna wieczorem,
• wypity wieczorem alkohol,
• pominięcie wieczornej przekąski/kolacji, nieprawidłowo zbilansowany posiłek,
• Infekcja, stan zapalny w organizmie.

Warto by przy łóżku diabetyka zawsze znajdowało się coś słodkiego – tak na wszelki wypadek.

Źródła: 

[1] https://klinika37.pl/hipoglikemia-i-jej-objawy-niebezpieczny-spadek-cukru/

[2] https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/hipoglikemia-niedocukrzenie-objawy-przyczyny-i-leczenie

[3] https://diagnosis.pl/hipoglikemia

[4] https://diag.pl/pacjent/artykuly/hipoglikemia-przyczyny-objawy-i-leczenie/