Bez nazwy-1

Jak cukrzyca wpływa na PSYCHIKĘ?

Wpływ cukrzycy na zdrowie fizyczne jest powszechnie znany, jednak coraz częściej mówi się również o wpływie cukrzycy na zdrowie psychiczne. Cukrzyca, zarówno typu 1, jak i typu 2, może mieć znaczący wpływ na psychikę osoby chorej, wprowadzając zmiany w nastroju, funkcjonowaniu poznawczym oraz ogólnym samopoczuciu. Z tego artykułu dowiesz się, jaki jest związek pomiędzy cukrzycą a zdrowiem psychicznym.

Cukrzyca może przyczyniać się do wystąpienia problemów psychicznych na różnym podłożu. Wśród najczęściej występujących wymienia się: depresję, lęk, zaburzenia nastroju, problemy z koncentracją, a nawet zaburzenia poznawcze. Naukowcy sugerują, że istnieje związek pomiędzy skokami poziomu cukru we krwi a nastrojem oraz funkcjonowaniem mózgu. Wahania poziomu cukru we krwi mogą wpływać na równowagę hormonalną i procesy chemiczne w mózgu, które są związane z regulacją nastroju. Osoby z cukrzycą częściej chorują na depresję oraz zmagają się ze stresem związanym z funkcjonowaniem w chorobie – pilnowaniem pomiarów cukru, reżimem dietetycznym, lękiem przed wystąpieniem powikłań.

Jaki jest związek cukrzycy i depresji?

Częstość występowania depresji jest ponad 3-krotnie większa u chorych na cukrzycę typu 1 i prawie 2 razy większa u chorych na cukrzycę typu 2 niż w populacji ogólnej. [1] Wzajemne oddziaływanie cukrzycy i depresji nie są w pełni zrozumiane, ale istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do występowania obu tych stanów:

Stres: Cukrzyca wymaga ciągłej kontroli poziomu glukozy we krwi, monitorowania diety, przyjmowania leków i prowadzenia zdrowego stylu życia. Cukrzyca to choroba, którą trzeba stale zarządzać. To może powodować znaczny stres, poczucie bezradności, bezwartościowości oraz zwiększać ryzyko wystąpienia depresji.

Zaburzenia osi PPN i przewlekły subkliniczny stan zapalny: Obniżenie nastroju w przebiegu depresji wiąże się z niskim poziomem neurotransmiterów w mózgu. Obserwuje się zmniejszenie stężenia serotoniny, noradrenaliny oraz dopaminy. Wykazano również zaburzenia aktywności osi podwzgórze–przysadka-nadnercza (PPN), czego konsekwencją jest wzmożone wydzielanie kortyzolu oraz rozwinięcie się stanu stresu przewlekłego. Aktywność osi PPN wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, powoduje atrofię neuronów i zakłóca powstawanie nowych komórek hipokampa. U części pacjentów chorujących na zaburzenia afektywne stwierdzono obecność stanu zapalnego oraz wzmożoną aktywność układu immunologicznego. Wzrost stężenia cytokin prozapalnych prowadzi do zakłóceń funkcjonowania systemu neuroprzekaźników oraz osi PPN. Pozwala to powiązać ze sobą jednoczesne występowanie depresji i chorób o podłożu zapalnym. [2]

Styl życia: Osoby z cukrzycą mogą czuć się ograniczone w pewnych aspektach swojego stylu życia. To może wpływać negatywnie na samopoczucie i prowadzić do depresji.

Problemy z zarządzaniem chorobą:  Depresja i cukrzyca to jedne z najczęściej występujących chorób w ludzkiej populacji. Nieefektywne leczenie cukrzycy zwiększa ryzyko zaburzeń depresyjnych, a sama depresja ogranicza przestrzeganie zaleceń przez chorych na cukrzycę i pogarsza efektywność jej leczenia.[3]

Zaburzenia lękowe w cukrzycy

Poza depresją, szczególnym rodzajem zaburzeń w grupie chorych na cukrzycę są zaburzenia lękowe: zespół lęku uogólnionego, zespół lęku panicznego, czy stresu urazowego. Do najczęstszych objawów somatycznych powodowanych przez ataki lęku należą: kołatanie serca, przyspieszony oddech, duszności, ból głowy, mrowienie, drętwienie, skurcze mięśni. Moment, w którym pojawiają się zaburzenia lękowe, to często czas, kiedy rozpoznano cukrzycę po raz pierwszy lub moment diagnozy powikłań. Pojawiają się wówczas takie problemy, jak różnicowanie między napadem lęku a objawami hipoglikemii. [4]

Jak cukrzyca wpływa na funkcje poznawcze?

Funkcje poznawcze osób chorych na cukrzycę różnią się od funkcji poznawczych u osób zdrowych. W psychologii rozumiane są jako umiejętności i procesy umysłowe, które umożliwiają przetwarzanie informacji, radzenie sobie z sytuacjami, podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów. Są one kluczowe dla naszego myślenia, uczenia się, zapamiętywania, rozumienia, koncentracji i spostrzegania. Obejmują wiele aspektów naszego umysłu, takich jak uwaga, pamięć, myślenie, język, spostrzeganie, planowanie, organizacja i elastyczność poznawcza. Te różnorodne procesy wzajemnie się łączą i współpracują, umożliwiając skuteczne funkcjonowanie w codziennym życiu. Przykładowo, podczas rozwiązywania problemu funkcje poznawcze pozwalają skoncentrować uwagę na istotnych informacjach, wykorzystać pamięć do odwołania się do wcześniej zdobytych informacji, zastosować logiczne myślenie do analizy problemu, użyć języka do formułowania strategii i komunikowania się, a także planować i organizować kroki, które prowadzą do rozwiązania. Osoby chore na cukrzycę cechuje niższa sprawność funkcjonowania poznawczego w porównaniu z osobami zdrowymi. Różnice dotyczą: sprawności i szybkości psychomotorycznej, efektywności pamięci wzrokowej i słuchowej, zdolności uczenia się, koncentracji uwagi, płynności słownej oraz pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych. Wyniki badań przeprowadzonych przez Talarowską i współautorów wykazały upośledzenie sprawności i szybkości psychomotorycznej oraz słuchowej pamięci odroczonej u chorych na cukrzycę typu 1, oraz deficyt myślenia abstrakcyjnego, szybkości i sprawności psychomotorycznej, fluencji słownej, bezpośredniej i odroczonej pamięci słuchowej oraz pamięci operacyjnej i funkcji wykonawczych u chorych na cukrzycę typu 2. [4]

Czy jest jakiś sposób na to, by uchronić się przed wystąpieniem zaburzeń psychicznych chorując na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca?  Istnieje wiele strategii, które mogą okazać się pomocne. Przede wszystkim, należy regularnie monitorować poziom cukru we krwi i utrzymywać go na odpowiednim poziomie. Regularne badania kontrolne u lekarza oraz stosowanie się do zaleceń dotyczących leczenia cukrzycy mogą pomóc w minimalizowaniu ryzyka wystąpienia negatywnych skutków psychicznych. Ponadto regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą pomóc w utrzymaniu równowagi psychicznej. Ćwiczenia fizyczne mogą wpływać na poprawę nastroju i zmniejszenie ryzyka wystąpienia depresji u osób z cukrzycą. Dodatkowo, wsparcie społeczne, jak grupy wsparcia dla osób z cukrzycą lub terapia indywidualna, czy też wsparcie, najbliższych, mogą pomóc w radzeniu sobie z emocjonalnymi skutkami choroby.

Zaburzenia emocjonalne, takie jak lęk i depresja są jednymi z licznych chorób towarzyszących cukrzycy. Należy podkreślić, że nie każda osoba z cukrzycą będzie cierpieć na zaburzenia psychiczne. Jednak jeśli osoba z cukrzycą doświadcza objawów depresji czy zaburzeń lękowych, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem, który może zapewnić odpowiednie wsparcie i leczenie. Leczenie zarówno cukrzycy, jak i zaburzeń psychicznych, jest kluczowe dla poprawy jakości życia pacjenta. W wielu krajach służba zdrowia wciąż nie jest odpowiednio przygotowana na to, jak reagować i leczyć zaburzenia psychiczne, które mogą występować w połączeniu z chorobami fizycznymi. Zwiększenie świadomości problemu i zwrócenie na niego większej uwagi może prowadzić do poprawy rozpoznawania i jakości leczenia zaburzeń współistniejących z cukrzycą. [5]

Autor: Natalia Lipska-Kapłunow

Źródła:

[1] I. Kowalska, A. Adamska, Związek między depresją a cukrzycą- rola osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej i przewlekłego stanu zapalnego dostęp z dn.11.07.2023 https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/download/66475/49569

[2] A. Zubek, M. Skikowska, D. Słomińska, K. Manikowska, Potencjalne mechanizmy odpowiedzialne za jednoczesne występowanie cukrzycy typu 2 i objawów depresji u pacjentów https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2019/07/Zubek.pdf dostęp z dn. 11.07.2023, L. [3] Witek, I. Kowalska, A. Adamska, Związek między depresją… https://journals.viamedica.pl/varia_medica/article/download/66475/49569 dostęp z dn.11.07.2023

[4] N. Sartorius, L.Cimino http://www.annals.edu.sg/pdf/41VolNo10Oct2012/V41N10p430.pdf

[5] M. Ejma, Neurologiczne powikłania cukrzycy  S.182 https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/viewFile/19919/15622 dostęp z dn.11.07.2023

Strefadiabetyka.pl to portal o charakterze informacyjny oraz edukacyjnym, w związku z tym publikowane treści nie zastąpią konsultacji lekarskiej. Przed zastosowaniem się do porad, w szczególności medycznych zawartych w Strefie Wiedzy Diagnosis24 bezwzględnie skonsultuj się z lekarzem. Właściciel serwisu nie ponosi odpowiedzialności wynikającej z zastosowania podanych informacji.

Udostępnij wpis:
Share on facebook
Share on twitter
Share on linkedin
Share on email
10

BĄDŹ NA BIEŻĄCO

Zapisz się do newslettera