CUKRZYCA typu 2 – przyczyny

CUKRZYCA typu 2 – przyczyny

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Przyczyny tej choroby można podzielić na kilka głównych kategorii:

1. Otyłość

Jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2 jest nadwaga oraz otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, zaburza równowagę hormonalną organizmu, może to prowadzić do oporności na insulinę.

2. Brak aktywności fizycznej

Brak regularnej aktywności fizycznej jest kolejnym czynnikiem ryzyka. Ćwiczenia pomagają regulować poziom cukru we krwi oraz poprawiają wrażliwość na insulinę. Dlatego zachęca się osoby z ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz te, które są już zdiagnozowane do wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej do codziennego stylu życia.

3. Genetyka

Ryzyko zachorowania na Cukrzycę typu 2 zależy od wielu czynników, a genetyka jest jednym z nich. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 są bardziej narażone na ryzyko zachorowania. Istnieją konkretne geny, które mogą zwiększać predyspozycje do zachorowania na cukrzycę typu 2. Są to na przykład  geny związane z regulacją gospodarki glukozowej, insulinoopornością i funkcją trzustki. Osoby z dziedziczną predyspozycją do cukrzycy typu 2 mogą być też bardziej podatne na wpływ czynników środowiskowych, takich jak: niewłaściwa dieta, otyłość, stres czy brak aktywności fizycznej. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 powinny szczególnie monitorować swoje wskaźniki zdrowia. 1

4. Wiek

Wiek ma istotny wpływ na ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.  Cukrzyca typu 2 częściej występuje u osób starszych. Dlaczego? Z wiekiem organizm może stawać się coraz bardziej oporny na insulinę, co oznacza, że komórki ciała przestają na nią reagować tak skutecznie jak wcześniej. 2 Trzustka – narząd odpowiedzialny za produkcję insuliny z wiekiem może zmniejszać swoją efektywność. Do rozwoju cukrzycy może się również przyczyniać zmiana stylu życia na bardziej siedzący i ograniczenie aktywności fizycznej.

5. Nieprawidłowa dieta

Nieprawidłowa dieta może znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Oto kilka czynników związanych z dietą, które mogą przyczynić się do rozwoju tej choroby:

  • Spożywanie nadmiaru kalorii, zwłaszcza w postaci tłuszczu i cukru, może prowadzić do otyłości, co jest jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2.
  • Dieta uboga w błonnik może prowadzić do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi po posiłku, co może obciążać trzustkę i prowadzić do insulinooporności. 3
  • Spożywanie dużej ilości produktów przetworzonych, ze sztucznymi dodatkami, konserwantami i cukrami może być szkodliwe dla zdrowia metabolicznego.

6. Stres

Stres może odegrać istotną rolę jako czynnik rozwoju cukrzycy typu 2. Osoby narażone na długotrwały stres mogą być bardziej podatne na tę chorobę. Stras może wpływać na poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie produkcji hormonów stresu np. kortyzolu. To z kolei może prowadzić do insulinooporności i wzrostu ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Stres może wpływać negatywnie na nawyki żywieniowe. W stresujących sytuacjach niektórzy sięgają po niezdrowe przekąski i jedzą więcej słodyczy oraz fast foodów. To z kolei może prowadzić do nadwagi i otyłości, co zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2.

7. Choroby współistniejące

Choroby współistniejące znane również jako choroby towarzyszące, to inne schorzenia lub problemy zdrowotne, występujące jednocześnie z chorobą główną. W przypadku cukrzycy typu drugiego mogą to być różne schorzenia, które mają wpływ na funkcjonowanie organizmu. Oto kilka chorób współistniejących, które mogą wpłynąć na ryzyko cukrzycy typu 2.

  • Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi jest często obecne u osób z cukrzycą typu 2. Te dwie choroby wzajemnie się potęgują i zwiększają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
  • Dyslipidemia: Cukrzyca typu 2 często idzie w parze z zaburzeniami lipidowymi, takimi jak podwyższony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom cholesterolu HDL. Zwiększa to ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
  • Choroby serca: Osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone na choroby serca, takie jak miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał i niewydolność serca.
  • Zespół metaboliczny: To zespół objawów, który obejmuje cukrzycę typu 2, otyłość brzuszną, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe.

8. Palenie papierosów.

Palenie papierosów może znacząco zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz pogorszyć kontrolę tej choroby u osób, które już ją mają. Jak palenie wpływa na cukrzycę typu 2?  Palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Oczywiście główną przyczyną jej wystąpienia mogą być uwarunkowania genetyczne. Jednak największy udział w rozwoju cukrzycy typu II odgrywają czynniki środowiskowe, między innymi nadmierna masa ciała, nieodpowiednio zbilansowana dieta, niski poziom aktywności fizycznej, ale także palenie papierosów. 4

Jeśli masz już cukrzycę typu 2, palenie papierosów może pogorszyć kontrolę glikemii. Papierosy działają na organizm diabetyka jak hiperglikemia, uszkadzając małe i duże naczynia krwionośne. Mechanizmy, które powodują wcześniejsze uszkodzenie wielu narządów u palaczy są związane z nasileniem procesu zapalnego, uszkodzenia śródbłonka, zwiększenia krzepliwości krwi i niedotlenienia tkanek. Palenie pobudza produkcję tzw. wolnych rodników tlenowych – bardzo aktywnych cząstek uszkadzających tkanki i pobudzających proces zapalny. A ten prowadzi do dalszego nasilenia uszkodzeń ściany naczyń krwionośnych i otaczających tkanek. Ponadto palenie zwiększa krzepliwość krwi, nasila jej lepkość oraz potęguje niedotlenienie tkanek i narządów. 5

Warto pamiętać, że cukrzyca typu 2 jest chorobą wieloczynnikową, a wiele z tych czynników może mieć wpływ jednocześnie. Dlatego też kluczowym elementem profilaktyki jest zdrowy tryb życia, który obejmuje zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie czynników ryzyka, takich jak palenie papierosów i przewlekły stres. Osoby o podwyższonym ryzyku zachorowania na cukrzycę typu II powinny regularnie kontrolować poziom cukru we krwi i w razie potrzeby konsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednie zarządzanie chorobą mogą pomóc uniknąć powikłań i prowadzić zdrowszy, bardziej aktywny styl życia.

Źródła:

1 https://nowagenetyka.pl/czy-cukrzyca-jest-choroba-uwarunkowana-genetycznie/

2 https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2

3 http://diabetologiaonline.pl/pielegniarka_artykuly,info,205.html

4 https://recigar.pl/palenie-papierosow-a-cukrzyca-negatywny-wplyw-nikotyny-na-diabetykow/

5 https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573

Czytaj więcej
CUKRZYCA typu 2 – czy można jej zapobiec?

CUKRZYCA typu 2 – czy można jej zapobiec?

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się opornością na insulinę i zaburzeniami w produkcji insuliny. Osoby z cukrzycą typu 2 mają podwyższony poziom glukozy we krwi, co może prowadzić do wielu powikłań, takich jak choroby serca, uszkodzenie nerek, rozwój neuropatii, zaburzenia wzroku i inne. Skala problemu jest ogromna, a liczba osób cierpiących na cukrzycę typu 2 stale rośnie. Cukrzyca jest pierwszą uznaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych niezakaźną globalną epidemią. Wzrost liczby zachorowań na cukrzycę typu 2 stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej oraz ma istotne konsekwencje dla jakości życia pacjentów. Dziś spróbujemy odpowiedzieć na pytanie – czy cukrzycy typu 2 można zapobiec?

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

Cukrzyca tupu 2 to choroba cywilizacyjna. Oznacza to, że  współczesny tryb życia ma ogromny wpływ na rozwój tej choroby. Do czynników ryzyka cukrzycy typu 2 zalicza się między innymi:

  • nadwaga i otyłość,
  • brak aktywności fizycznej,
  • niezdrowy styl życia, a zwłaszcza dieta,
  • cukrzyca występująca w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo),
  • wiek powyżej 45 lat,
  • nieprawidłowy poziom cholesterolu i ciśnienia krwi. [1]

Zdrowa dieta jako kluczowa profilaktyka

Jednym z najważniejszych kroków w zapobieganiu cukrzycy typu 2 jest zdrowa dieta. Nie istnieje dieta uniwersalna dla wszystkich osób z cukrzycą. W leczeniu cukrzycy mogą być stosowane różne strategie żywieniowe, np. dieta śródziemnomorska, dieta DASH, dieta fleksitariańska, diety roślinne.[1] Wymienione modele żywieniowe zakładają znaczący udział warzyw nieskrobiowych, maksymalne ograniczenie cukrów dodanych oraz rafinowanych zbóż, a także zwiększenie udziału żywności minimalnie przetworzonej. Jedz zdrowo, stosując zasadę umiarkowania w jedzeniu:

  • Unikaj słodkich, słonych i tłustych potraw.
  • Unikaj produktów wysoko przetworzonych, takich jak słodycze, napoje gazowane i fast foody. Zamiast tego wybieraj świeże owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i chude źródła białka.
  • Zwiększ spożycie błonnika. Błonnik zmniejsza wchłanianie węglowodanów i obniża poziom glukozy we krwi.
  • Zadbaj, by Twoja dieta obfitowała w ryby, chude mięsa, dużą ilość warzyw, pełnoziarniste pieczywo, kasze, otręby, oliwę z oliwek, chudy nabiał.
  • Zrezygnuj z cukrów prostych, unikaj słodyczy, ciast, ciastek, uważaj też na niektóre owoce (np. dojrzałe banany).

Regularna aktywność fizyczna

Odpowiedni wysiłek fizyczny niesie ze sobą wiele korzyści i może pomóc w zapobieganiu cukrzycy typu 2. Regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, poprawiają wrażliwość na insulinę i obniżają poziom cukru we krwi. Staraj się aktywnie spędzać przynajmniej 30 minut dziennie. [3]

Higiena snu

Bezsenność to jeden z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Osoby, które śpią zbyt krótko (poniżej 5 godzin) lub ich sen ma niską jakość, mają większe szanse na zachorowanie na cukrzycę. Niedobór snu wpływa na metabolizm węglowodanów i funkcje endokrynne: gorsza jest tolerancja glukozy, wyższe stężenie kortyzolu w godzinach wieczornych. [4] Krótszy sen kiepskiej jakości wpływa na złe wzorce żywieniowe- nieregularne posiłki, mniej zdrowe jedzenie – a to w konsekwencji wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.

Regularne badania lekarskie i monitorowanie poziomu cukru we krwi

Badania w celu wczesnego rozpoznania stanu przedcukrzycowego/cukrzycy typu 2 powinny być prowadzone u wszystkich osób po 45. roku życia, a u młodszych z nadwagą lub otyłością jeśli występuje co najmniej jeden dodatkowy czynnik ryzyka cukrzycy. To pozwala na szybkie wykrycie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Regularne wizyty u lekarza pozwalają na wykrycie ewentualnych problemów ze zdrowiem na wczesnym etapie. Lekarz może również ocenić ryzyko cukrzycy i zlecić dalsze badania.

Przypomnijmy, jak wyglądają zasady rozpoznawania zaburzeń tolerancji glukozy:

  1. W przypadku występowania objawów cukrzycy należy wykonać oznaczenie glikemii przygodnej: – wynik ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy;

2. Przy braku występowania objawów lub przy współistnieniu objawów i glikemii przygodnej < 200 mg/dl (< 11,1 mmol/l) cukrzycę można rozpoznać na podstawie:

  • dwukrotnego oznaczenia glikemii na czczo w godzinach porannych (każde oznaczenie należy wykonać innego dnia) – dwa wyniki ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l) są podstawą do rozpoznania cukrzycy;
  • jednorazowego oznaczenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c)– wartość ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy; [5]

Unikanie papierosów

Osoby palące papierosy są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w porównaniu do osób niepalących. Nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym mogą wpływać na procesy metaboliczne w organizmie. Istnieją również dowody na to, że palenie papierosów zwiększa ryzyko powikłań u osób już chorych na cukrzycę, takich jak rozwój choroby wieńcowej czy makroangiopatii. [6] Dlatego jeśli jesteś palaczem, rozważ rzucenie tego nałogu.

Edukacja w zakresie cukrzycy

Ostatnim, ale nie mniej ważnym punktem jest edukacja w zakresie cukrzycy. Im lepiej zrozumiesz tę chorobę i jej wpływ na organizm, tym łatwiej będzie Ci podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowego stylu życia. Zrozumienie cukrzycy i jej profilaktyki jest ważne. Poprzez podnoszenie świadomości, promowanie zdrowego stylu życia i zapewnianie wsparcia osobom już chorym, możemy skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się tej choroby oraz poprawić jakość życia osób dotkniętych cukrzycą typu 2.

Cukrzyca typu 2 jest jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych naszych czasów. Jednym z najważniejszych narzędzi w walce z tą chorobą jest profilaktyka, czyli świadome dbanie o swoje zdrowie- unikanie nadprogramowych kilogramów poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną oraz badania profilaktyczne. Zapobieganie cukrzycy typu 2 nie jest trudne, jednak wymaga zaangażowania i konsekwencji.  

Źródła:

[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 11

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 22

[3] Wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 2, B. Soróbka, https://strefadiabetyka.pl/wp-content/uploads/2022/09/Broszura-Wysilek-Fizyczny-w-Cukrzycy-typu-2-2022.08.04-v.0-PL.pdf, dostęp z dn. 7.09.2023

[4] Neurobiologia snu W. Szelenberger https://journals.viamedica.pl/advances_in_respiratory_medicine/article/viewFile/27934/22748 s. 7, dostęp z dn. 07.09.2023

[5] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 9

[6] Palenie tytoniu a cukrzyca, Debra Haire-Joshu, Russell E. Glasgow, Tiffany L. Tibbs https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573, dostęp z dn. 6.09.2023 s.101-102

Czytaj więcej
Która CUKRZYCA jest gorsza? Cukrzyca typu 1 czy cukrzyca typu 2?

Która CUKRZYCA jest gorsza? Cukrzyca typu 1 czy cukrzyca typu 2?

Cukrzyca to choroba, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Istnieją różne rodzaje cukrzycy, z czego najczęściej mówimy o cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2. W tym artykule przyjrzymy się obu typom cukrzycy, zwracając uwagę na różnice między nimi, a także na to, który typ może być uważany za „gorszy”.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Insulina to jeden z najważniejszych hormonów regulujących metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczy w organizmie. Insulina jest hormonem niezbędnym do przetwarzania glukozy z krwi do komórek, gdzie może być wykorzystana jako źródło energii.  

Objawy cukrzycy typu 1

Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 często pojawiają się nagle i obejmują:

  • wzmożone pragnienie
  • wielomocz, 
  • chudnięcie, 
  • senność,
  • osłabienie,
  • skłonność do infekcji. [1]

Leczenie cukrzycy typu 1

Zalecanym modelem leczenia jest intensywna funkcjonalna insulinoterapia przy zastosowaniu wielokrotnych podskórnych wstrzyknięć insuliny lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny prowadzonego za pomocą osobistej pompy insulinowej. Warunkiem skutecznego leczenia jest prawidłowo prowadzona edukacja, umożliwiająca osobie z cukrzycą samodzielną modyfikację dawek insuliny na podstawie systematycznie prowadzonej samokontroli stężenia glukozy we krwi. [2] Chorzy powinni stosować zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba związana głównie z insulinoopornością, co oznacza, że organizm staje się mniej wrażliwy na działanie insuliny. Przyczyną jej rozwoju jest defekt wydzielania/lub działania insuliny czego wynikiem jest utrzymujące się podwyższone stężenie glukozy we krwi.

Objawy cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 często rozwija się stopniowo i może być związana z nadwagą, brakiem aktywności fizycznej oraz niezdrowymi nawykami żywieniowymi. Objawy cukrzycy typu 2 mogą być mniej wyraźne niż w przypadku typu 1. Najczęściej wymienia się:

  • zmęczenie,
  • senność po posiłkach,
  • wzmożone pragnienie,
  • wahania masy ciała,
  • częste infekcje i problemy skórne,
  • zaburzenie widzenia. [3]

Leczenie cukrzycy typu 2

Podstawą w leczeniu cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia polegająca na uprawianiu aktywności fizycznej dostosowanej do potrzeb chorego i przestrzegania zasad zdrowego żywienia po to, by zredukować liczbę kilogramów. W niektórych przypadkach konieczne jest przyjmowanie doustnych  leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Niezbędne jest oczywiście regularne monitorowanie glukozy we krwi oraz wykonywanie cyklicznych badań diagnostycznych, by ocenić wyrównanie glikemii i zapobiegać powikłań.

Która cukrzyca jest gorsza?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, która forma cukrzycy jest gorsza, zwłaszcza, że istnieje wiele podobieństw między nimi. 90% wszystkich diabetyków choruje na cukrzycę typu 2 [4], której występowanie (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1) jest silnie uwarunkowane szeroko pojętymi czynnikami środowiskowymi (otyłość, siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta). Edukacja w zakresie zapobiegania cukrzycy ma znaczenie głównie w przypadku cukrzycy typu 2. W przypadku cukrzycy typu 1 o podłożu autoimmunologicznym zachorowanie nie ma bowiem związku z trybem życia pacjenta. Cukrzyca typu 1 wymaga codziennego podawania insuliny, z kolei cukrzycę typu 2 (choć nie u wszystkich pacjentów) można wyleczyć bez leków. Jest to trudne zadanie, wymagające często radykalnej zmiany nawyków i silnego zaangażowania pacjenta. Pomimo wielu podobieństw, zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2, jeśli są nieodpowiednio leczone powodują znaczne obniżenie jakości i zadowolenia z życia chorych. Oba typy cukrzycy niosą też za sobą ryzyko powikłań. Mogą to być problemy sercowo-naczyniowe, neuropatia, uszkodzenie nerek czy problemy ze wzrokiem. Należy tu również wziąć pod uwagę kondycję psychiczną i sposób radzenia sobie z chorobą poszczególnych jednostek. Istotne jest, aby chory był zmotywowany do leczenia, przestrzegania odpowiedniej diety oraz dbania o kondycję fizyczną, niezależenie od tego, czy choruje na cukrzycę typu 1 czy 2.

Autor: Natalia Lipska-Kapłunow

Źródła:

[1] https://www.gov.pl/attachment/e474a85d-1c9e-4f24-b317-a04a968f575e, dostęp z dn.30.08.2023

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, dostęp z dn. 30.08.2023

[3] https://www.nfz-krakow.pl/gfx/nfz-krakow/userfiles/i-krzywda/cukrzyca-typu-2.-zapobieganie-powiklaniom.pdf, dostęp z dn. 30.08.2023

[4] https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/download/60106/45512, dostęp z dn.30.08.2023

Czytaj więcej
LETNIA DIETA dla aktywnych diabetyków

LETNIA DIETA dla aktywnych diabetyków

Lato  to okres podróży, aktywnego wypoczynku w górach, nad morzem, jeziorem. Niektórzy tradycyjnie nocują w hotelu, ale są zwolennicy biwakowania pod namiotem. Jak odżywiać się w trakcie wakacji, aby nie zaprzepaścić efektów leczenia, nie zaniedbać naszego zdrowia? Po pierwsze REGULARNIE, niezależnie  gdzie się znajdujemy, gdzie wypoczywamy, nie możemy zapomnieć o regularnym spożywaniu posiłku. Nie musimy mieć stałego dostępu do piekarnika i płyty indukcyjnej czy gazowej by przygotować wartościowy, zbilansowany posiłek.

        W sytuacji gdy mamy pobyt w hotelu z opcją All Inclusive o regularność posiłku nie musimy się martwić, nie mamy tu jednak możliwości zapoznania się ze składem gotowych potraw: sałatek, zup, sosów, dlatego najbezpieczniej będzie samemu skomponować, np.  sałatkę,  z dostępnych składników: świeże, surowe warzywa zwykle są wyłożone osobno, gdzie mamy możliwość wybrać to, na co mamy ochotę i skropić olejem, unikajmy gotowych sosów vinegret czy majonezowych. Jaja dostępne są pod różną postacią. Często zdarza się, że jest wyodrębniona osoba, która może nam sporządzić jajecznice lub omlet z dowolnymi dodatkami, np. cebulką, szczypiorkiem, pieczarkami, cukinią, pomidorami.  Do obiadu wybierajmy porcję mięsa bez sosu i panierki, do tego warzywa z wody lub grillowane i najlepiej kasze jeśli są dostępne. Stół ze słodkościami omijajmy z daleka, zamiast tego jako deser bezpośrednio po obiedzie możemy wybrać porcję świeżych owoców, których wybór zapewne będzie obfity.

         Kiedy wybieramy się na zwiedzanie nowych zakątków świata pamiętajmy o zabraniu prowiantu, mogą to być przygotowane wcześniej kanapki, babeczki wytrawne, kawałki owoców + orzechy czy pestki zapakowane w pudełeczko, batony energetyczne (przydatne na górskich lub rowerowych wyprawach, ) i oczywiście butelka wody. Pamiętajmy aby posiłki, które ze sobą zabieramy schować do torebki termoizolacyjnej, zabezpieczamy wówczas jedzenie przed namnażaniem się bakterii chorobotwórczych, które mogą wywołać niestrawność i popsuć nam wakacje.

     Poniżej kilka przykładów zbilansowanych posiłków, które szybko możemy przygotować                    i zabrać ze sobą w każdą podróż:

1. Batony marchewkowe (przepis na 6 porcji):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 186.2 kcal, B: 5.5 g, T: 13.2 g, Wp: 10.1 g, F: 3.9 g, WW: 0.9

Składniki:

  • Jabłko 2szt (300g)
  • Marchew 2szt (135g)
  • Jaja kurze całe 2szt
  • Masło ekstra 4 łyżki (40g)
  • Sezam, nasiona 2 łyżki (20g)
  • Migdały w płatkach 2 łyżki (20g)
  • Jagody goji (suszone) 2 łyżki (16g)
  • Otręby owsiane 2 łyżki (14g)
  • Wiórki kokosowe 2 łyżki (12g)
  • Len, nasiona2 łyżeczki (10g)

Przygotowanie:

1. Zetrzyj na tarce jabłko i marchew. Zmiel siemię lniane, roztop masło.

2. Rozmieszaj widelcem jajko i dodaj składniki. Odstaw na 30 minut.

3. Zagrzej piekarnik do 180 stopni.

4. Wyłóż foremkę papierem do pieczenia, przełóż „ciasto” na batony i ugnieć.

5. Piecz ok 40 minut cały czas pilnując ciasta.

6. Podziel na 6 batoników. Na 1 porcję przypadają 2 sztuki.

2. Babeczki owsiane (przepis na 5 porcji):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 283.5 kcal, B: 7.1 g, T: 11 g, Wp: 35.1 g, F: 7.5 g, WW: 3.5

Składniki:

  • Maliny 4 x garść (240g)
  • Mleko 2% 0,5 szklanki (125g)
  • Banan zielony 1szt (120g)
  • Płatki owsiane 11 x łyżka (110g)
  • Ksylitol 14x łyżeczka (100g)
  • Mąka migdałowa 5x łyżka (50g)
  • Wiórki kokosowe 3 x łyżka (18g)
  • Masło orzechowe 1 x łyżeczka (15g)
  • Ocet jabłkowy 1 x łyżeczka (3g)
  • Soda oczyszczona 0,6 łyżeczka (3g)

Przygotowanie:

1. Rozpuść sodę w occie.

2. Wymieszaj suche składniki.

3. W oddzielnej misce zmiksuj mokre składniki z bananem. Wymieszaj masy: suchą i mokrą.

4. Wmieszaj w masę maliny.

5. Rozłóż do 5 foremek. Piecz w piekarniku w 180 stopniach przez ok. 30 minut.

3. Kanapka z pesto i kiełkami (przepis na 1-ną porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 264.7 kcal, B: 9 g, T: 11.1 g, Wp: 29.2 g, F: 6.4 g, WW: 3

Składniki:

  • Chleb pełnoziarnisty z żyta 2 x kromka (60g)
  • Pesto zielone z bazylii 1 x łyżka (20g)
  • Kiełki rzodkiewki 1 x łyżka (8g)
  • Ser mozzarella kulka 1 x plaster (15g)
  • Pomidor 1 x plaster (25g)

Przygotowanie:

1. Obie kromki chleba posmaruj pesto.

2. Na jednej z kromek ułóż plaster mozzarelli i pomidora

3. Posyp kiełkami

4. Przykryj drugą kromką.

4. Kanapka z bułki pełnoziarnistej (przepis na 1-ną porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 289.7 kcal, B: 14 g, T: 8.3 g, Wp: 35.9 g,F: 6.7 g, WW: 3.5

Składniki:

  • Bułka pełnoziarnista 1 x szt (80g)
  • Polędwica z piersi kurczaka 2 x plasterek (30g)
  • Kiełki brokuła 2 x łyzka (16g)
  • Masło ekstra 1 x łyżeczka (5g)
  • Ogórek 0,5 szt (20g)

Przygotowanie:

1. Z podanych składników złóż jedną kanapkę.

5. Wytrawne kulki mocy (przepis na 3 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 344.2 kcal, B: 13.7 g, T: 11.3 g, Wp: 40.9 g, F: 9.1 g, WW: 4.1

Składniki:

  • Jarmuż 5 x garść (100g)
  • Papryka czerwona 0,5 szt (70g)
  • Cebula 0,5 szt (50g)
  • Dynia, pestki, łuskane 2,5 łyżki (25g)
  • Sezam, nasiona 1,5 x łyżka (15g)
  • Sok cytrynowy 2 x łyżka (12g)
  • Len, nasiona 2 x łyżeczka (10g)
  • Bazylia (suszona) 2 x łyżeczka (8g)
  • Czosnek 1 x ząbek (5g)
  • Olej rzepakowy 0,5 łyżki (5g)
  • Papryka słodka (mielona, wędzona) 0,6 x łyżeczka (3g)
  • Sól biała 3 x szczypta (3g)
  • Kuskus razowy 13 x łyżka (170g)

Przygotowanie:

1. Ugotuj kaszę w wodzie.

2. Posiekaj na drobno jarmuż, paprykę, cebulę i przeciśnij czosnek przez praskę. Podsmaż na oleju.

3. Podduszone warzywa wymieszaj z kaszą, sokiem z cytryny oraz przyprawami. Formuj kuleczki. Weź pod uwagę, że z takiej ilości wyjdą 3 porcję. Postaraj się zrobić równej wielkości kuleczki, których ilość podzielisz na 3 spożycia.

4. Zmiel sezam, siemię i pestki dyni. Z powstałej mieszanki zrób panierkę do kuleczek

5. Piecz w piekarniku nagrzanym do 200 stopni przez ok 20 minut.

6. Gryczane kulki mocy z soczewicą (przepis na 4 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 262.5 kcal, B: 11.9 g, T: 7.4 g, Wp: 34.5 g, F: 7.2 g, WW: 3.4

Składniki:

  • Koncentrat pomidorowy 30%, 5 x łyżka (125g)
  • Kasza gryczana niepalona (biała) 6 x łyżka (78g)
  • Soczewica czerwona, nasiona suche 6 x łyżka (72g)
  • Olej rzepakowy 2 x łyżka (20g)
  • Czosnek 2 x ząbek (10g)
  • Bazylia (suszona) 2 x łyżeczka (8g)
  • Papryka słodka (mielona, wędzona) 1 x łyżeczka (5g)
  • Kminek mielony 0,8 x łyżeczka (4g)
  • Mąka orkiszowa pełnoziarnista 4 x łyżka (50g)

Przygotowanie:

1. Ugotuj soczewicę i kaszę.

2. Przeciśnij czosnek przez praskę.

3. Do kaszy dodaj pozostałe składniki. Zmiksuj i lep kuleczki. Ma ich wyjść 16.

4. Piecz w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez ok 20 minut.

5. Przepis jest zaplanowany na 4 porcje, tak by na 1 porcje przypadły 4 kuleczki.

Autor: mgr dietetyki Joanna Wójcik

Czytaj więcej
DLACZEGO CUKRZYCA jest niebezpieczna?

DLACZEGO CUKRZYCA jest niebezpieczna?

Cukrzyca – co to za choroba ?

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której występuje podwyższone stężenie glukozy we krwi, wynikające z nieprawidłowego wydzielania lub działania insuliny. [1] Cukrzyca to choroba przewlekła, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Tylko w Polsce na cukrzycę choruje już ok. 3,5 mln ludzi (9,1% populacji). [2]

Cukrzyca – podstępny wróg

Na rozwój cukrzycy typu 2 w dużym stopniu wpływa nadwaga, otyłość i nieprawidłowy styl życia. Nie bez powodu mówi się, że cukrzyca to choroba społeczna. Cukrzyca typu 2 przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów. Dopiero przy bardzo wysokich cukrach pojawiają się niepokojące symptomy, takie jak: wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zaburzenia widzenia, ogólnie osłabienie, pojawiające się nudności, utrata wagi itd. [3] To właśnie wtedy chory zgłasza się do lekarza lub trafia do szpitala, gdzie poznaje diagnozę. Często o cukrzycy pacjenci dowiadują się przypadkiem, np. przy okazji badań do pracy. Cukrzyca typu 1 rozwija się niezależnie od prowadzonego trybu życia, a jej przyczyną jest toczący się proces autoimmunologiczny, w którym układ odpornościowy atakuje i niszczy komórki trzustki. Chorzy często dowiadują się nagle o swojej chorobie.

Cukrzyca – co grozi choremu?

Choroba, jaką jest cukrzyca, niesie za sobą wiele powikłań – zarówno ostrych jak i przewlekłych. Te pierwsze to powikłania, które bezpośrednio zagrażają życiu chorego. Możemy tu wymienić kwasicę i śpiączkę ketonową, hiperglikemię i hipoglikemię. Przewlekle utrzymujący się podwyższony poziom cukru we krwi wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, w szczególności nerek, oczu, układu nerwowego i krwionośnego.

Jakie procesy zachodzą w organizmie, kiedy rośnie cukier ? Jeśli stężenie glukozy we krwi wzrasta stopniowo i staje się przewlekle podwyższone, początkowo chory może nie zauważyć żadnych niepokojących objawów. Objawy cukrzycy pojawiają się, kiedy organizm nie jest w stanie dłużej wyrównywać zwiększonego stężenia glukozy we krwi. [4] Chroniczna hiperglikemia prowadzi do długotrwałych uszkodzeń w obrębie wielu narządów. Omówmy wybrane z nich.

Retinopatia cukrzycowa

Powikłania związane z cukrzycą dotyczą prawie wszystkich struktur anatomicznych w układzie wzrokowym. Najczęściej występującą jest retinopatia cukrzycowa i związany z nią cukrzycowy obrzęk plamki. U chorego dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych znajdujących się w siatkówce oka. Konsekwencją retinopatii może być nieodwracalne uszkodzenie wzroku. Chorzy mogą skarżyć się na pogorszenie widzenia, ból i zaczerwienienie w obrębie gałki ocznej, szczypanie oka, jednak retinopatia może też nie dawać żadnych objawów przez długi czas. Retinopatia jest bardzo częstym powikłaniem cukrzycy. Pierwsze zmiany w siatkówce oka są zauważalne u chorych już po 5 latach od wykrycia hiperglikemii. Retinopatia rozwija się u 100 % chorych w ciągu 15 lat od diagnozy cukrzycy. [5] Cukrzyca może być też przyczyną zaćmy i zmian jaskrowych. [6]

Nefropatia cukrzycowa

Nerki pełnią w organizmie wiele istotnych funkcji, m.in. regulują poziom wody w organizmie, oczyszczają krew ze zbędnych produktów przemiany materii czy też odpowiadają za prawidłowe stężenie we krwi takich pierwiastków jak sód, potas, magnez, fosfor, wapń. U diabetyków może rozwinąć się nefropatia cukrzycowa. Jeśli wysoki poziom cukru utrzymuje się przez długi czas, na kłębuszkach nerkowych i naczyniach krwionośnych odkładają się substancje (takie jak np. sortibol) , które negatywnie wpływają na ich budowę i funkcjonowanie.  Nefropatia cukrzycowa manifestuje się obecnością mikroalbuminurii lub białkomoczu. W procesie uszkadzania nerek u chorych na cukrzycę uczestniczy wiele czynników. Najgroźniejsze jest występowanie nadciśnienia tętniczego, które prowadzi do  uszkodzenia naczyń krwionośnych nerek, a w konsekwencji do ich niewydolności. [7] Nadciśnienie tętnicze stanowi prawdopodobnie przyczynę i następstwo nefropatii cukrzycowej.

Powikłania sercowo-naczyniowe

Najczęstszym powikłaniem cukrzycy i zarazem główną przyczyną zwiększonej śmiertelności są choroby układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza choroba niedokrwienna serca, spowodowana przedwczesnym rozwojem zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych.  U chorych na cukrzycę typu 2, często już w momencie diagnozy występują powikłania miażdżycowe, w tym choroba wieńcowa. Ryzyko choroby niedokrwiennej serca wiąże się z klasycznymi czynnikami ryzyka, jak również czynnikami zależnymi od cukrzycy, takimi jak: otyłość, insulinooporność, zaburzenia krzepnięcia, hiperinsulinemia, hiperglikemia. [8] Kolejnym, bardzo częstym schorzeniem u cukrzyków jest nadciśnienie tętnicze. Leki na nadciśnienie przyjmuje 9 na 10 osób chorych na cukrzycę. Dlaczego cukrzyca sprzyja nadciśnieniu? Duża ilość glukozy powoduje, że ściany naczyń krwionośnych robią się dużo sztywniejsze niż u osób bez cukrzycy. Kiedy ściany tętnic twardnieją, pompowana przez serce

Autor: Natalia Lipska-Kapłunow

Źródło:

[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/ctid dostęp z dn. 31.01.2023, s.9

[2] https://strefadiabetyka.pl/wp-content/uploads/2022/11/swiatowy_dzien_cukrzyca.pdf dostęp z dn. 31.001.2023

[3] Polskie Towarzystwo Diabetologiczne Środa z profilaktyką Zmierz się z cukrzycą https://www.nfz-rzeszow.pl/files/sr_z_prof/200226u.pdf dostęp z dn. 31.01.2023

[4] Porady lekarza rodzinnego Cukrzyca https://www.sw.gov.pl/assets/14/10/38/1895fc766adb42c2366e40db2c01f91d5d3b9324.pdf dostęp z dn. 31.01.2023, s.6

[5] https://instytutoka.pl/zakres-uslug/schorzenia-i-leczenie/cukrzyca/retinopatia-cukrzycowa/

[6] http://nfz-warszawa.pl/gfx/nfz-warszawa/userfiles/_public/dla_pacjenta/profilaktyka/04082021_ulotka-cukrzyca-jedna-choroba-rozne-oblicza.pdf

[7] https://journals.viamedica.pl/dk/article/download/8916/7582

[8] Choroba wieńcowa u chorych na cukrzycę- odrębności kliniczne, https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8806/7513 dostęp z dn. 31.01.2023, s.

Czytaj więcej
E-BOOK – wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 2

E-BOOK – wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 2

Właśnie rozpoznano u Ciebie cukrzycę typu 2 i stawiasz pierwsze kroki w chorobie?
A może chorujesz już jakiś czas i chcesz wiedzieć więcej?
Być może choruje ktoś Ci bliski i chcesz go wesprzeć?

We współpracy z lekarzem przygotowaliśmy broszurę, która w przystępny sposób pokaże Ci, dlaczego wysiłek fizyczny jest tak ważny i jak duży wpływ na swój stan zdrowia masz TY sam. Opracowanie merytoryczne: lekarz diabetolog Barbara Soróbka.

Pobierz e-book:

Czytaj więcej
HIPOGLIKEMIA – jakie są jej przyczyny? Jak jej zapobiegać?

HIPOGLIKEMIA – jakie są jej przyczyny? Jak jej zapobiegać?

Hipoglikemia to inaczej niedocukrzenie. Jest to zaburzenie gospodarki węglowodanowej w organizmie spowodowane niskim poziomem cukru we krwi. Kiedy stężenie glukozy we krwi spada poniżej 70 miligramów na decylitr, oraz zaobserwujemy towarzyszące objawy niedocukrzenia, można mówić o hipoglikemii. Stan ten może się pojawić w każdej postaci cukrzycy, jednak najczęściej występuje w cukrzycy typu pierwszego oraz typu drugiego. Niebezpieczna jest u kobiet w ciąży, zarówno dla matki jak i płodu – może wywołać niedotlenienie, a w jego wyniku nawet wady rozwojowe. [1]

W przypadku niedocukrzenia na początku pojawiają się objawy zwiastujące. W miarę jak poziom glukozy ulega dalszemu spadkowi, objawy niedocukrzenia ulegają nasileniu, w dalszym etapie prowadza do śpiączki,  która może zakończyć się  nawet śmiercią. [2]

Przyczyny hipoglikemii

O hipoglikemii można mówić także wtedy, gdy występują objawy niedocukrzenia, a po podaniu węglowodanów stan się poprawia. Wówczas nie jest konieczne mierzenie poziomu cukru aby zdiagnozować hipoglikemię. Hipoglikemia występuje częściej u osób z cukrzycą typu 1 niż z cukrzycą typu 2, zwykle w trakcie intensywnego leczenia insuliną, choć może pojawić się także u osób, które nie są diabetykami.

Najczęstszymi przyczynami hipoglikemii są:

  • niedobory pokarmowe (zbyt mała kaloryczność posiłku, zbyt duży odstęp czasowy między podaniem insuliny i posiłkiem, niespożycie posiłku po wstrzyknięciu insuliny),
  • nadmiar insuliny w organizmie (zbyt duża dawka insuliny, zbyt głębokie podanie insuliny -domięśniowo),
  • intensywny wysiłek fizyczny bez właściwego przygotowania,
  • spożycie alkoholu (zahamowanie wątrobowej produkcji glukozy),
  • w niektórych przypadkach bardzo wysoka lub bardzo niska temperatura otoczenia. [3]

U osób, które nie są cukrzykami, hipoglikemia może być również spowodowana napięciem nerwowym i stresem. Te dwa czynniki stymulują nadnercza do ciągłej pracy i wytwarzania m.in. adrenaliny, która powstrzymuje trzustkę przed produkcją nadmiernych ilości insuliny.

Hipoglikemia – jakie są jej objawy?

Objawy hipoglikemii są wynikiem niedoboru glukozy w ośrodkowym układzie nerwowym. Najpierw pojawiają się objawy zwiastujące. Zdarza się jednak, że zostają one zlekceważone, szczególnie przez osoby, u których cukrzyca trwa już od jakiegoś czasu, i co jakiś czas występują epizody niedocukrzenia.

Objawy hipoglikemii pojawiają się stopniowo, wraz ze spadkiem poziomu cukru we krwi. Dzięki temu chory w początkowej fazie rozwoju hipoglikemii jest w stanie sam sobie poradzić, np. poprzez zjedzenie czegoś słodkiego. Jednak gdy pierwsze objawy zostaną zlekceważone, chory nie jest w stanie udzielić sobie sam pomocy. Na tym etapie niepodanie glukozy może doprowadzić do śpiączki, a nawet do śmierci. Dlatego chorzy na cukrzycę powinni nosić bransoletkę informującą o chorobie, odpowiednią kartę informacyjną w portfelu oraz zestaw do udzielenia pomocy z glukagonem.

Objawy hipoglikemii (nie muszą wystąpić wszystkie):

  • drżenie rąk,
  • uczucie niepokoju,
  • bladość powłok skórnych,
  • uczucie zmęczenia,
  • senność,
  • nadmierna potliwość,
  • silne uczucie głodu,
  • ból głowy,
  • niewyraźne widzenie,
  • zniecierpliwienie,
  • dezorientacja,
  • zaburzenie pamięci,
  • zaburzenie koncentracji,
  • bełkotliwa mowa,
  • drętwienie lub mrowienie okolic ust.

Hipoglikemia nie ustąpi sama. Należy jak najszybciej podjąć odpowiednie działania. Istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie jej objawów.

Postępowanie po stwierdzeniu objawów hipoglikemii:

Przy wyniku niższym niż 70 mg/dl (3,9 mmol/l) lub indywidualnie ustalonym przez lekarza poziomie glikemii, należy natychmiast wypić lub zjeść produkty zawierające łatwo przyswajalne węglowodany (15-20 g węglowodanów łatwo przyswajalnych).

Może to być:

  • 1 szklanka herbaty osłodzonej 3-4 łyżeczkami cukru/łyżką stołowa cukru, miodu lub dżemu,
  • 2 wymienniki węglowodanowe zawarte w cukierkach glukozowych dostępnych w aptece,
  • 1 szklanka coca-coli lub innego słodkiego napoju/soku. Nie należy sięgać po napoje bezcukrowe.

Nie należy spożywać czekolady, batonów, ciastek. Tłuszcz zawarty w tych produktach będzie spowalniał wchłanianie węglowodanów i opóźniał wzrost glikemii.

Powyższe czynności powodują krótkotrwały wzrost glikemii

Po 15-20 minutach należy ponownie dokonać pomiaru glikemii glukometrem. Jeżeli poziom glikemii nie wzrośnie i samopoczucie nie poprawi się, należy ponownie przyjąć wskazaną wcześniej porcję węglowodanów.

Po tych czynnościach w ciągu kolejnych 15-20 minut należy spożyć węglowodany złożone np. kanapkę.

Po 60 min ponownie należy zmierzyć poziom glikemii glukometrem. Jeżeli poziom glukozy nadal jest niski lub pacjent czuje się źle, należy powyższe czynności powtórzyć i skontaktować się z lekarzem, jeśli hipoglikemia utrzymuje się w dalszym ciągu. Po niedocukrzeniu zawsze należy zjeść posiłek, a każdy epizod hipoglikemii należy odnotować w dzienniczku samokontroli.

W przypadku cukrzycy typu 1 w sytuacji hipoglikemii należy podać glukagon, którego nie można podawać osobom po spożyciu alkoholu oraz chorującym na cukrzycę typu 2.

Jak zapobiegać hipoglikemii?

Pamiętaj o:

  • regularnym oznaczaniu poziomu glikemii i odnotowywanie w dzienniczku samokontroli,
  • rozpoznawaniu sygnałów ostrzegawczych hipoglikemii,
  • regularnym spożywaniu posiłków,
  • niepomijaniu posiłków ani przekąsek,
  • planowaniu aktywności fizycznej i dostosowywaniu posiłków,
  • przyjmowaniu leków o wyznaczonych porach,
  • częstej zmianie miejsca podawania insuliny,
  • kontroli poziomu glikemii w razie złego samopoczucia.

Częstym błędem popełnianym przez chorego jest spożycie w krótkim czasie zbyt dużej ilości węglowodanów. Takie postępowanie powoduje gwałtowny wzrost stężenia glukozy we krwi, nawet powyżej 300 mg/dl (16,7 mmol/l).

Spadek cukru w nocy – jakie są przyczyny?

Diabetyków zarówno dorosłych jak i dzieci może dotyczyć hipoglikemia w nocy. Występuje ona najczęściej u osób stosujących terapie cukrzycy przy pomocy insuliny, rzadziej u pacjentów przyjmujących doustnie środki przeciwcukrzycowe. [4]

Objawami hipoglikemii mogą być:

  • niespokojny sen,
  • nadmierne pocenie,
  • dreszcze,
  • przyspieszony lub spowolniony oddech.

Co może świadczyć o nocnej hipoglikemii?

  • ból głowy po przebudzeniu,
  • zmęczenie, niewyspanie,
  • wilgotna skóra lepka od potu,
  • mokra, zmięta pościel.

Jakie mogą być przyczyny hipoglikemii w nocy?

  • zbyt duża dawka insuliny przyjmowanej wieczorem,
  • duża aktywność fizyczna wieczorem,
  • wypity wieczorem alkohol,
  • pominięcie wieczornej przekąski/kolacji, nieprawidłowo zbilansowany posiłek,
  • Infekcja, stan zapalny w organizmie.

Warto by przy łóżku diabetyka zawsze znajdowało się coś słodkiego – tak na wszelki wypadek.

Źródła: 

[1] https://klinika37.pl/hipoglikemia-i-jej-objawy-niebezpieczny-spadek-cukru/

[2] https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/hipoglikemia-niedocukrzenie-objawy-przyczyny-i-leczenie

[3] https://diagnosis.pl/hipoglikemia

[4] https://diag.pl/pacjent/artykuly/hipoglikemia-przyczyny-objawy-i-leczenie/

Czytaj więcej
CHORUJESZ NA CUKRZYCĘ TYPU 2, ale chcesz być aktywny? Sprawdź co musisz wiedzieć!

CHORUJESZ NA CUKRZYCĘ TYPU 2, ale chcesz być aktywny? Sprawdź co musisz wiedzieć!

Podstawą leczenia cukrzycy jest terapia behawioralna, czyli zdrowy sposób odżywiania połączony z aktywnością fizyczną. Te dwa aspekty są równie ważne co farmakoterapia.

Wysiłek fizyczny jako metoda leczenia cukrzycy typu 2

Czy cukrzyca typu 2 jest przeciwwskazaniem do aktywności fizycznej? Wręcz przeciwnie! Znaczenie wysiłku fizycznego u diabetyka jest niezwykle ważne. Dlaczego? Poprzez zwiększenie wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę, wpływa istotnie na poziom cukru. Ruch sprawia, że mięśnie szkieletowe wychwytują i spalają glukozę. Dzięki temu możesz obniżyć poziom glukozy. Regularna aktywność pomoże także zredukować masę ciała i obniżyć ryzyko powikłań sercowo- naczyniowych. Dzięki niemu możesz zmniejszyć dawki insuliny lub odstawić niektóre doustne leki przeciwcukrzycowe (zawsze i wyłącznie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem).

Jak widzisz, ruch jest jedną ze skutecznych metod niefarmakologicznego leczenia cukrzycy. Jeszcze większe znaczenie ma to u osób, które borykają się z nadmierną masą ciała, a taki problem ma wielu pacjentów z cukrzycą typu 2. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, utrzymanie prawidłowej masy ciała jest jednym z priorytetów leczenia behawioralnego cukrzycy, niezależnie od jej typu.

Jak możesz sprawdzić, czy Twoja masa ciała jest prawidłowa? Jedną z metod jest policzenie wskaźnika masy ciała, tzw. Body Mass Index (BMI). Inną metodą jest zmierzenie obwodu talii, który powinien wynosić u kobiet poniżej 80 cm, zaś u mężczyzn poniżej 94 cm. Obwód talii mierzymy w połowie odległości pomiędzy najniżej wyczuwalnym żebrem a grzebieniem kości biodrowej. Jeśli Twój obwód talii jest większy, świadczy to o otyłości brzusznej. Pamiętaj, że nadmiar tkanki tłuszczowej to nie defekt kosmetyczny, ale choroba, która  może prowadzić do ponad wielu powikłań.

Aktywność fizyczna – jak zacząć?

Jeśli masz wątpliwości, jaka aktywność fizyczna będzie dla Ciebie właściwa, zacznij od rozmowy ze swoim lekarzem. Diabetolog, uwzględniając Twoją kondycję fizyczną, ewentualne choroby towarzyszące lub powikłania, wytłumaczy Ci, jakich ćwiczeń powinieneś unikać. Korzystne są wysiłki tzw. tlenowe (marsz, jazda na rowerze, pływanie), ale zaleca się dołączenie wysiłku oporowego – ćwiczeń siłowych. Jeśli Twój dotychczasowy tryb życia był raczej siedzący, nie powinieneś zaczynać od intensywnego wysiłku. Zalecane jest wówczas spacerowanie, najlepiej każdego dnia. Zacznij od kilkuminutowego spaceru i co tydzień wydłużaj jego czas o kilka minut. Możesz także maszerować z kijkami-nordic walking.

Pierwsze spacery powinny być spokojne i stopniowo coraz bardziej intensywne. Zalecenia PTD podają, że najbardziej odpowiednią formą wysiłku w grupie osób z cukrzycą typu 2 w wieku > 65. roku życia i/lub z nadwagą jest szybki (do zadyszki) spacer, 3–5 razy w tygodniu (ok. 150 min tygodniowo). Ale Twoja aktywność fizyczna może zacząć się inaczej. Wysiadaj jeden przystanek wcześniej, wybierz schody zamiast windy, w markecie parkuj daleko od wejścia, kup rower stacjonarny! Tańcz!

Spróbuj znaleźć taką aktywność, która będzie sprawiać Ci przyjemność! Znajdź towarzysza do ćwiczeń – razem zawsze raźniej! A może gry zespołowe? Znajdź sposób na aktywność. Ogranicz czas spędzony bez przerw w pozycji siedzącej. Korzyści glikemiczne odniesiesz, unikając siedzenia bez przerwy dłuższej niż 30 minut! Aby Twój ruch dał optymalny efekt, powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2–3 dni, a najlepiej codziennie, aż osiągniesz 150 minut tygodniowo. Osobom otyłym zaleca się 200–300 minut wysiłku fizycznego na tydzień, prowadzącego do deficytu energetycznego 500–750 kcal/dzień. Jeśli ćwiczysz intensywnie, pamiętaj o  5— 10 minutowych ćwiczeniach wstępnych, a na zakończenie — uspokajających.

O czym musisz wiedzieć?

Wysiłek fizyczny może zwiększać ryzyko ostrej lub opóźnionej hipoglikemii, zwłaszcza jeśli jesteś leczony insuliną lub pochodną sulfonylomocznika. Musisz wtedy kontrolować swój poziom glukozy w trakcie wysiłku fizycznego. Glikemię oznacz za pomocą glukometru do 15 minut przed rozpoczęciem wysiłku fizycznego. Jeśli Twój poziom cukru to 100 mg/dl lub mniej, zjedz małą przekąskę lub wypij pół szklanki słodkiego napoju. Zawsze weź ze sobą coś słodkiego na wypadek niedocukrzenia. Miej ze sobą glukometr. Warto mieć założoną bransoletkę z informacją, że chorujesz na cukrzycę. Po zakończeniu aktywności ponownie sprawdź poziom cukru. Pamiętaj, że efekt jednego treningu, w zależności od czasu jego trwania i intensywności, wpływa na Twoją insulinowrażliwość przez 24-72 godzin. Bierz to pod uwagę przy dawkowaniu leków. Ciężka hipoglikemia jest przeciwwskazaniem do podejmowania wysiłku fizycznego przez okres 24 godzin. Późne hipoglikemie mogą występować do 24 godzin po zakończeniu wysiłku fizycznego. Jeśli chorujesz długo, Twoje objawy spadku cukru mogą być nietypowe. Pamiętaj o tym.

O czym musisz pamiętać?

Metformina i nowoczesne leki przeciwcukrzycowe dają znikome ryzyko wystąpienia niedocukrzenia. Glikemie < 100 mg/dl nie wymagają spożywania dodatkowych porcji węglowodanów. Samokontrola glikemii w związku z wysiłkiem fizycznym powinna być przeprowadzana tylko okresowo. Musisz wiedzieć także, że alkohol może zwiększać ryzyko wystąpienia hipoglikemii po wysiłku. Pamiętaj, aby odpowiednio się nawadniać, zwłaszcza w warunkach wysokiej temperatury otoczenia. Inną ważną sprawą jest zwrócenie uwagi na stopy, które mogą ulec uszkodzeniu podczas wysiłku (zwłaszcza przy współistniejącej neuropatii obwodowej i obniżeniu progu czucia bólu), o konieczności pielęgnacji stóp i wygodnym obuwiu. Nie spaceruj boso i w odkrytych butach.

Jeśli masz choroby towarzyszące lub przewlekłe powikłania cukrzycy, Twoja aktywność musi być skonsultowana z lekarzem prowadzącym. Forsowny wysiłek może w szczególnych, poniżej wymienionych sytuacjach klinicznych, mieć niekorzystny wpływ na Twój stan ogólny:

  • Retinopatia cukrzycowa proliferacyjna: ryzyko krwawego wylewu do ciała szklistego, odwarstwienie siatkówki;
  • Nefropatia cukrzycowa: nasilenie wydalania albumin i białkomoczu;
  • Neuropatia autonomiczna: obecność hipotonii ortostatycznej;
  • Ryzyko wystąpienia niedokrwienia mięśnia sercowego.

ZAPAMIĘTAJ! Wysiłek fizyczny, ze względu na wielokierunkowe korzyści, jakie przynosi jego wykonywanie, jest integralną częścią prawidłowego, kompleksowego postępowania w leczeniu cukrzycy. W celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2–3 dni, jednak najlepiej codziennie.

Autor: Lekarz Barbara Soróbka specjalista chorób wewnętrznych, specjalista diabetolog

Czytaj więcej