Znaczenie INDEKSU GLIKEMICZNEGO w diecie diabetyka

Znaczenie INDEKSU GLIKEMICZNEGO w diecie diabetyka

Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik, który odgrywa istotną rolę w diecie osób z cukrzycą. Pozwala on zrozumieć, jak różne produkty wpływają na poziom cukru we krwi po ich spożyciu. Świadomość IG i odpowiednie jego wykorzystanie może pomóc w lepszej kontroli cukrzycy, a tym samym w poprawie ogólnego stanu zdrowia diabetyka. W tym artykule przybliżymy, czym jest indeks glikemiczny w diecie diabetyka, jakie produkty wybierać oraz jak stosować indeks glikemiczny w cukrzycy. Dowiesz się także, jak obniżać IG w swojej diecie oraz które produkty spożywcze charakteryzują się niskim IG.

Czym jest indeks glikemiczny?

Indeks glikemiczny (IG) to narzędzie, które klasyfikuje produkty spożywcze na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi. Skala ta została opracowana w latach 80. przez kanadyjskiego naukowca, doktora Davida Jenkinsa, aby pomóc osobom z cukrzycą w lepszym zarządzaniu poziomem cukru. Skala ta sięga od 0 do 100 – produkty o wyższym IG powodują szybszy wzrost poziomu cukru we krwi, natomiast te o niższym IG uwalniają glukozę wolniej, co skutkuje bardziej stabilnym poziomem cukru.

Podział produktów według IG:

  • Produkty o niskim IG: IG poniżej 55 – są to produkty, które powodują powolny wzrost poziomu cukru we krwi, co pomaga utrzymać stabilność glikemii.
  • Produkty o średnim IG: IG pomiędzy 55 a 69 – produkty, które powodują umiarkowany wzrost poziomu glukozy we krwi.
  • Produkty o wysokim IG: IG powyżej 70 – te produkty powodują szybki wzrost poziomu cukru, co może prowadzić do nagłych skoków glikemii.

Dla osób z cukrzycą kluczowe jest spożywanie produktów o niskim i średnim IG, aby uniknąć gwałtownych wahań cukru we krwi, które mogą prowadzić do komplikacji zdrowotnych.

Dlaczego indeks glikemiczny jest ważny w diecie diabetyka?

Dieta diabetyka powinna opierać się na stabilizacji poziomu cukru we krwi, a jednym z narzędzi, które pomagają osiągnąć ten cel, jest właśnie indeks glikemiczny w diecie diabetyka. Spożywanie produktów o niskim IG może przyczynić się do:

  • Zmniejszenia ryzyka powikłań cukrzycy – stabilny poziom cukru we krwi pomaga zmniejszyć ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych, nerwów i oczu, co jest częstym problemem u osób z niekontrolowaną cukrzycą.
  • Lepszej kontroli wagi – produkty o niskim IG często są bardziej sycące, co pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Nadwaga i otyłość są czynnikami ryzyka dla insulinooporności oraz zaostrzenia przebiegu cukrzycy typu 2.
  • Unikania hiperglikemii i hipoglikemii – spożywanie produktów o niskim IG może pomóc w zapobieganiu nagłym skokom cukru (hiperglikemii) oraz gwałtownym spadkom (hipoglikemii).

Warto również pamiętać, że dieta niskoglikemiczna dla cukrzyków nie tylko wspiera kontrolę cukrzycy, ale także korzystnie wpływa na zdrowie serca, zapobiega nadciśnieniu oraz obniża poziom złego cholesterolu (LDL).

Jak stosować indeks glikemiczny w cukrzycy?

Stosowanie IG w codziennym planowaniu posiłków nie jest takie trudne, jeśli zrozumiesz kilka podstawowych zasad. Przede wszystkim, ważne jest, aby wiedzieć, które produkty mają niski IG, a które wysoki. Następnie należy zwrócić uwagę na sposoby ich łączenia oraz na to, jak techniki gotowania mogą wpływać na wartość IG danego produktu.

Kluczowe zasady diety niskoglikemicznej:

  1. Wybieraj produkty o niskim IG: Postaw na produkty, które powodują wolniejsze uwalnianie glukozy do krwi. Do tych produktów zaliczają się przede wszystkim warzywa, owoce o niskim IG, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz rośliny strączkowe.
  2. Unikaj produktów o wysokim IG: Produkty takie jak: biały chleb, słodycze, fast food oraz słodkie napoje mogą powodować gwałtowny wzrost cukru we krwi. Unikaj ich lub spożywaj tylko okazjonalnie i w bardzo małych ilościach. Zawsze łącz produkty z wyższym IG z produktami o niskim IG, aby obniżyć ogólną wartość posiłku.
  3. Łącz produkty o różnym IG: Łączenie produktów o wyższym IG z tymi o niskim IG może pomóc w zredukowaniu ogólnej wartości glikemicznej posiłku. Na przykład, jeśli spożywasz makaron (który ma średni IG), warto dodać do niego warzywa i białko, aby obniżyć ładunek glikemiczny całego posiłku.
  4. Uważaj na sposób przygotowania potraw: Sposób, w jaki gotujesz jedzenie, ma wpływ na IG. Na przykład, makaron gotowany al dente ma niższy IG niż rozgotowany, a surowe warzywa mają niższy IG niż te ugotowane.

Produkty o niskim indeksie glikemicznym dla diabetyków

Jakie produkty mają niski IG? Produkty o niskim IG to te, które są naturalne, nieprzetworzone i bogate w błonnik. Oto kilka przykładów:

  • Warzywa: szpinak, brokuły, kalafior, pomidory, ogórki.
  • Owoce: jagody, truskawki, jabłka, gruszki, cytrusy (np. pomarańcze, grejpfruty).
  • Pełnoziarniste produkty zbożowe: brązowy ryż, kasza gryczana, płatki owsiane, chleb pełnoziarnisty.
  • Rośliny strączkowe: fasola, soczewica, groch, ciecierzyca.
  • Orzechy i nasiona: migdały, orzechy włoskie, siemię lniane, nasiona chia.

Produkty te nie tylko charakteryzują się niskim IG, ale także są źródłem cennych składników odżywczych, takich jak błonnik, białko roślinne, witaminy i minerały.

Jak obniżyć indeks glikemiczny w diecie?

Obniżenie IG w diecie to kluczowy element kontroli cukrzycy. Poniżej kilka praktycznych wskazówek, jak to osiągnąć:

  1. Wybieraj produkty pełnoziarniste zamiast rafinowanych: Zamiast białego chleba, wybieraj chleb pełnoziarnisty, a zamiast białego ryżu – brązowy. Produkty pełnoziarniste mają więcej błonnika, co spowalnia wchłanianie glukozy.
  2. Dodaj więcej błonnika: Warzywa, owoce z niskim IG, rośliny strączkowe oraz orzechy to doskonałe źródła błonnika, który pomaga spowolnić trawienie węglowodanów.
  3. Unikaj nadmiernego gotowania: Jak wspomniano wcześniej, rozgotowane jedzenie ma wyższy IG. Staraj się gotować al dente lub spożywać warzywa w surowej postaci.
  4. Dodaj białko i tłuszcze zdrowe: Łączenie węglowodanów z białkiem lub tłuszczami zdrowymi (np. awokado, oliwa z oliwek) może pomóc obniżyć IG danego posiłku.

Jakie produkty mają wysoki IG i dlaczego należy ich unikać?

Produkty o wysokim IG nie są wskazane dla diabetyków, ponieważ powodują gwałtowne skoki poziomu cukru we krwi. Do tych produktów należą:

  • Biały chleb, biały ryż, płatki kukurydziane.
  • Ziemniaki (zwłaszcza smażone), słodkie przekąski (batoniki, ciastka).
  • Słodzone napoje gazowane, soki owocowe z koncentratu.

Spożywanie tych produktów może prowadzić do hiperglikemii, co jest niebezpieczne dla zdrowia diabetyka.

Stosowanie indeksu glikemicznego w diecie diabetyka to niezwykle skuteczna strategia, która pomaga w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi oraz zapobieganiu powikłaniom cukrzycy. Kluczowe jest spożywanie produktów o niskim IG, które zapewniają stabilny poziom glukozy. Dzięki świadomemu wyborowi spożywanych posiłków oraz odpowiednim kombinacjom możesz obniżyć indeks glikemiczny w diecie i lepiej dbać o swoje zdrowie.

Pamiętaj, że materiały dla diabetyków, takie jak tabele IG, mogą być pomocne w planowaniu posiłków i monitorowaniu wartości glikemicznych spożywanych produktów. Każda zmiana w diecie powinna być jednak konsultowana z lekarzem lub dietetykiem, aby mieć pewność, że jest ona odpowiednia dla Twojego stanu zdrowia.

Stosowanie diety cukrzycowej o niskim indeksie glikemicznym to krok w stronę lepszego zdrowia, stabilizacji poziomu cukru we krwi oraz poprawy jakości życia.

Źródła:

  1.  https://ncez.pl/dieta/inne-diety/indeks-glikemiczny (Dostęp z 21 października 2024).
  2. https://www.diabetes.org.uk/living-with-diabetes/eating/carbohydrates-and-diabetes/glycaemic-index-and-diabetes (Dostęp z 21 października 2024).
  3. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/low-glycemic-index-diet/art-20048478 (Dostęp z 21 października 2024).
  4. https://diabetyk.org.pl/indeks-i-ladunek-glikemiczny-dwa-kluczowe-parametry-stabilizujace-glikemie/  (Dostęp z 21 października 2024)
  5. https://diety.nfz.gov.pl/zdrowe-nawyki/dieta-o-niskim-indeksie-glikemicznym-w-5-krokach (Dostęp z 21 października 2024)
Czytaj więcej
DIETA ROŚLINNA dla diabetyków – co warto wiedzieć?

DIETA ROŚLINNA dla diabetyków – co warto wiedzieć?

Coraz więcej osób decyduje się na dietę roślinną, co wynika nie tylko z troski o środowisko, ale także z chęci poprawy zdrowia. Również wśród diabetyków rośnie zainteresowanie tą formą żywienia. Badania wskazują, że dieta wegańska może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i zmniejszeniu ryzyka wystąpienia powikłań związanych z cukrzycą. Oczywiście, jak każda dieta, wymaga odpowiedniego zbilansowania, zwłaszcza pod kątem dostarczania niezbędnych składników odżywczych, takich jak białko, witaminy i minerały.

W artykule tym omówimy, jak stosować dietę roślinną przy cukrzycy, na co zwrócić uwagę, jak skutecznie obniżać cukier za pomocą produktów roślinnych oraz przedstawimy przykładowy jadłospis z wykorzystaniem zasad diety niskoglikemicznej.

Czym jest dieta roślinna i wegańska?

Dieta roślinna (wegańska) wyklucza wszelkie produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, nabiał, jaja oraz miód. Opiera się na warzywach, owocach, nasionach, roślinach strączkowych, pełnoziarnistych produktach zbożowych i orzechach. Podstawą są produkty niskoprzetworzone, bogate w błonnik, witaminy i minerały, które pozytywnie wpływają na zdrowie organizmu.

Dla diabetyków dieta roślinna może być szczególnie korzystna, ponieważ wiele produktów roślinnych ma niski indeks glikemiczny (IG), co pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi. Dieta wegańska w cukrzycy wymaga jednak odpowiedniego planowania, aby zapewnić wszystkie niezbędne składniki odżywcze, w tym białko, żelazo, wapń i witaminę B12.

Indeks glikemiczny i wymienniki węglowodanowe – kluczowe pojęcia w diecie diabetyka

Przy diecie cukrzycowej szczególnie ważna jest kontrola spożycia węglowodanów. Indeks glikemiczny (IG) mierzy, jak szybko po spożyciu produktu wzrasta poziom glukozy we krwi. Produkty o niskim IG, takie jak warzywa, rośliny strączkowe i pełnoziarniste zboża, są trawione wolniej, co zapobiega nagłym skokom cukru we krwi.

W praktyce stosowanie wymienników węglowodanowych (WW) jest pomocne w monitorowaniu ilości spożywanych węglowodanów. 1 WW to ilość produktu zawierająca 10 g węglowodanów przyswajalnych. Dla osób z cukrzycą ważne jest, aby odpowiednio przeliczać ilość WW w posiłkach, co umożliwia modyfikację dawek insuliny doposiłkowej.

Jak dieta roślinna wpływa na poziom cukru we krwi?

Dieta oparta na roślinach może wspomagać stabilizację poziomu cukru we krwi, głównie dzięki produktom o niskim IG i wysokiej zawartości błonnika. Błonnik spowalnia trawienie węglowodanów, co ogranicza gwałtowne wahania poziomu glukozy. Produkty bogate w błonnik to m.in. warzywa, owoce, nasiona i pełnoziarniste zboża.

Wiele badań wskazuje, że odpowiednio zbilansowana dieta roślinna może poprawić wrażliwość na insulinę. Dzięki temu, osoby z cukrzycą mogą lepiej kontrolować poziom cukru we krwi i uniknąć hiperglikemii. Co więcej, diety oparte na produktach roślinnych często sprzyjają utracie masy ciała, co jest korzystne szczególnie dla osób z cukrzycą typu 2, które borykają się z nadwagą.

Przykładowe przepisy roślinne dla diabetyków

Aby zobrazować, jak może wyglądać zdrowa dieta roślinna, poniżej prezentujemy przykładowe propozycje dań zwierające  produkty roślinne o niskim indeksie glikemicznym oraz liczbę wymienników węglowodanowych.

Ratatouille z fetą:

Składniki na ratatouille z fetą:

  • Czerwona papryka     173 g  ¾  sztuki
  • Cukinia                       100 g  ½  sztuki
  • Bakłażan                    120 g ½  sztuki
  • Cebula                         55 g  ½  sztuki
  • Czosnek                         5 g  1 ząbek
  • Olej rzepakowy             5 ml 1 łyżeczka
  • Liść laurowy                  1 g 1 liść
  • Sól                                 2 g 1 szczypta
  • Pieprz czarny                 2 g 1 szczypta
  • Tymianek suszony         2 g 1 szczypta
  • Ser feta                        75 g 2 ½  plastra
  • Ryż brązowy                37,5 g 2,5 łyżki

Sposób przygotowania ratatouille z fetą:

  1. Pomidora sparz i obierz ze skórki, pokrój w kostkę.
  2. Pokrój w kostkę paprykę, cukinię i bakłażana. Posiekaj cebulę i czosnek.
  3. Na patelni rozgrzej olej, dodaj czosnek i cebulę oraz liść laurowy.
  4. Duś przez około 2–3 minuty, aż cebula zrobi się szklista.
  5. Dodaj pokrojone warzywa. Duś około 10 minut, dopraw do smaku.
  6. Danie wyłóż na talerz i całość posyp pokruszoną fetą.
  7. Podawaj z ryżem. Dopilnuj, by ryż nie był rozgotowany.

Wartości odżywcze obiadu: 498 KCAL, 5 WW, 2,7 WBT

Kasza z serem feta, jarmużem i suszonymi pomidorami

Składniki na kaszę z serem feta, jarmużem i suszonymi pomidorami:

  • Kasza gryczana           45 g 3 łyżki
  • Suszone pomidory     14 g 2 plastry
  • Jarmuż                         20 g 1 garść
  • Czosnek                      2.5 g ½  ząbka
  • Olej rzepakowy           5 ml 1 łyżeczka
  • Ser feta                       45 g 1 ½  plastra
  • Pieprz czarny                2 g 1 szczypta

Sposób przygotowania:

  1. Przed ugotowaniem przepłucz kaszę 1-2 razy pod bieżącą zimną wodą.
  2. Kaszę ugotuj według przepisu na opakowaniu.
  3. Zwróć uwagę, aby kasza nie była rozgotowana. 
  4. Suszone pomidory pokrój w kostkę, jarmuż porwij na mniejsze kawałki, a czosnek przeciśnij przez praskę.
  5. Na patelni rozgrzej olej i podsmaż czosnek. 
  6. Dodaj jarmuż i smaż przez 2-3 minuty. 
  7. Wymieszaj kaszę z warzywami i dodaj pokruszony ser.
  8. Dopraw pieprzem.

Wartości odżywcze kolacji: 394 KCAL, 3,7 WW, 1,9 WBT

Ryż z jabłkiem i cynamonem 

Składniki na ryż z jabłkiem i cynamonem:

  • ryż brązowy ¼ szklanki 45 g
  • jogurt naturalny ⅔ szklanki 165 g
  • cynamon ½ łyżeczki
  • erytrytol ¾ łyżki 7 g
  • jabłko ½ sztuki 120 g
  • orzechy włoskie 1 garść 30 g

Sposób przygotowania:

  1. Przed ugotowaniem przepłucz ryż 1-2 razy pod bieżącą zimną wodą. 
  2. Ryż ugotuj według przepisu na opakowaniu. 
  3. Zwróć uwagę, aby ryż nie był rozgotowany.
  4. Ryż odstaw na noc do lodówki.
  5. Przed spożyciem przelej ryż na sicie gorącą wodą. 
  6. Ryż wymieszaj z jogurtem, cynamonem i erytrytolem. 
  7. Na wierzch dodaj pokrojone w kostkę jabłko, całość posyp posiekanymi orzechami. 

 Wartości odżywcze obiadu: 513 KCAL, 5,5 WW, 2,7 WBT

Uwaga! Odstawienie ugotowanego ryżu na noc do lodówki powoduje wytworzenie się skrobi opornej. Taka skrobia jest trudniejsza do strawienia przez organizm, co prowadzi do mniejszego wzrostu poziomu cukru we krwi po spożyciu posiłku. Dzięki temu ryż ma niższy indeks glikemiczny, co pomaga lepiej kontrolować poziom glukozy we krwi.

Przepisy, bogate w produkty o niskim IG, dostarczają nie tylko węglowodanów o wolnym uwalnianiu, ale również białka roślinnego i zdrowych tłuszczy. Dobrze zbilansowane posiłki pomagają utrzymać stabilny poziom cukru we krwi, co jest kluczowe w diecie diabetyka.

Jakie korzyści przynosi dieta roślinna w cukrzycy?

Dieta roślinna niesie za sobą wiele korzyści, również dla osób z cukrzycą. Regularne spożywanie produktów bogatych w błonnik, takich jak rośliny strączkowe, warzywa i owoce, może pomóc w poprawie wrażliwości na insulinę i stabilizacji poziomu cukru. Dodatkowo, dieta ta sprzyja redukcji masy ciała, co jest niezwykle ważne w przypadku cukrzycy typu 2.

Korzyści diety roślinnej w cukrzycy:

  • Lepsza kontrola poziomu glukozy: Produkty pełnoziarniste, bogate w błonnik, spowalniają wchłanianie glukozy, co pomaga utrzymać stabilny poziom cukru.
  • Zmniejszenie ryzyka powikłań: Dieta roślinna może przyczynić się do obniżenia poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi, co zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, częstych u diabetyków.
  • Redukcja masy ciała: Wysoka zawartość błonnika i niska kaloryczność roślinnych posiłków sprzyjają utracie wagi, co pozytywnie wpływa na kontrolę cukrzycy.

Jak bezpiecznie przejść na dietę roślinną przy cukrzycy?

Przejście na dietę roślinną wymaga odpowiedniego planowania, zwłaszcza dla osób z cukrzycą. Ważne jest, aby zapewnić organizmowi wszystkie niezbędne składniki odżywcze, takie jak białko, witaminy, minerały oraz zdrowe tłuszcze. Oto kilka kroków, które warto podjąć, aby bezpiecznie rozpocząć dietę roślinną:

  1. Konsultacja z lekarzem lub dietetykiem: Zanim zaczniesz wprowadzać większe zmiany w diecie, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem specjalizującym się w cukrzycy. Pomogą oni dostosować dietę do Twoich potrzeb i monitorować poziom cukru we krwi.
  2. Stopniowe wprowadzanie zmian: Nie musisz od razu eliminować wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego. Możesz stopniowo wprowadzać większe ilości produktów roślinnych, zastępując nimi produkty zwierzęce, aby dać organizmowi czas na adaptację.
  3. Monitorowanie poziomu cukru: Ważne jest, aby regularnie sprawdzać poziom cukru we krwi, zwłaszcza po posiłkach, gdy zaczynasz wprowadzać nowe produkty. Produkty roślinne, choć mają zazwyczaj niski indeks glikemiczny, mogą różnie wpływać na różne osoby.
  4. Bilansowanie składników odżywczych: Dieta wegańska może być uboga w pewne składniki odżywcze, takie jak witamina B12, żelazo, wapń i kwasy tłuszczowe omega-3. Warto rozważyć suplementację oraz włączenie do diety produktów wzbogacanych w te składniki (np. napoje roślinne wzbogacane w wapń).
  5. Korzystanie z produktów o niskim indeksie glikemicznym: Staraj się wybierać produkty, które mają niski lub średni IG. Produkty o wysokim IG, takie jak gotowane ziemniaki czy biały ryż, mogą powodować gwałtowne skoki poziomu cukru we krwi.

Jak komponować posiłki w diecie roślinnej?

Aby dieta roślinna była skuteczna i zdrowa, ważne jest, aby każdy posiłek dostarczał odpowiedniej ilości białka, błonnika, zdrowych tłuszczów oraz węglowodanów o niskim IG. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w planowaniu posiłków:

  • Źródła białka: W diecie roślinnej należy dbać o dostarczanie wystarczającej ilości białka. Doskonałymi źródłami białka są rośliny strączkowe, takie jak soczewica, fasola, ciecierzyca oraz tofu i tempeh. Również komosa ryżowa (quinoa) zawiera dużo białka.
  • Błonnik: Produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce są bogate w błonnik, który pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi. Błonnik spowalnia wchłanianie węglowodanów, co zapobiega nagłym skokom poziomu cukru.
  • Zdrowe tłuszcze: Chociaż dieta wegańska eliminuje tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, warto zadbać o dostarczanie zdrowych tłuszczów z produktów takich jak orzechy, nasiona, awokado oraz oliwa z oliwek. Kwasy tłuszczowe omega-3 można znaleźć w nasionach lnu, chia oraz orzechach włoskich.

Jakie produkty roślinne najlepiej włączyć do diety diabetyka?

Oto kilka grup produktów, które powinny stanowić podstawę diety roślinnej dla osób z cukrzycą:

  • Warzywa liściaste: Szpinak, jarmuż, rukola, sałata – są niskokaloryczne, bogate w błonnik, witaminy i minerały, a jednocześnie mają bardzo niski IG.
  • Rośliny strączkowe: Soczewica, fasola, ciecierzyca – są doskonałym źródłem białka i błonnika, które wspomagają kontrolę poziomu cukru we krwi.
  • Produkty pełnoziarniste: Komosa ryżowa, brązowy ryż, owies – mają niski IG i są bogate w błonnik.
  • Orzechy i nasiona: Migdały, orzechy włoskie, nasiona chia, nasiona lnu – dostarczają zdrowych tłuszczy i białka.
  • Owoce o niskim IG: Jagody, maliny, truskawki, jabłka – są doskonałym źródłem witamin i antyoksydantów, a jednocześnie mają niski IG, co sprawia, że są bezpieczne dla diabetyków.

Dieta roślinna dla diabetyków, oparta na produktach o niskim indeksie glikemicznym, może przynieść wiele korzyści zdrowotnych, w tym poprawę kontroli poziomu glukozy we krwi, obniżenie ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych i wspomaganie redukcji masy ciała. Odpowiednie planowanie posiłków, monitorowanie poziomu cukru oraz konsultacje z lekarzem lub dietetykiem mogą pomóc w skutecznym i bezpiecznym przejściu na dietę wegańską.

Pamiętaj jednak, że każda dieta, także roślinna, powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia. Włączenie do codziennych posiłków produktów bogatych w błonnik, zdrowe tłuszcze oraz niskoglikemicznych węglowodanów to klucz do utrzymania dobrego zdrowia i lepszej kontroli cukrzycy.

Źródła:

  1. https://cukrzyca.pl/obiad-diabetyka-ratatouille-z-feta/ (dostęp z dnia 24.10.2024 r.)
  2. https://cukrzyca.pl/kolacja-diabetyka-kasza-z-serem-feta-jarmuzem-i-suszonymi-pomidorami/ (dostęp z dnia 24.10.2024 r)
  3. https://cukrzyca.pl/5-pomyslow-na-szybkie-sniadania-z-niskim-ig/  (dostęp z dnia 24.10.2024 r)
  4. https://diabetyk.org.pl/zalecenia-dotyczace-zywienia-dla-pacjentow-z-cukrzyca-typu-2/  (dostęp z dnia 24.10.2024 r.)
  5. https://cukrzyca.pl/kategoria/przepisy/ (dostęp z dnia 24.10.2024 r.)
Czytaj więcej
LETNIA DIETA dla aktywnych diabetyków

LETNIA DIETA dla aktywnych diabetyków

Lato  to okres podróży, aktywnego wypoczynku w górach, nad morzem, jeziorem. Niektórzy tradycyjnie nocują w hotelu, ale są zwolennicy biwakowania pod namiotem. Jak odżywiać się w trakcie wakacji, aby nie zaprzepaścić efektów leczenia, nie zaniedbać naszego zdrowia? Po pierwsze REGULARNIE, niezależnie  gdzie się znajdujemy, gdzie wypoczywamy, nie możemy zapomnieć o regularnym spożywaniu posiłku. Nie musimy mieć stałego dostępu do piekarnika i płyty indukcyjnej czy gazowej by przygotować wartościowy, zbilansowany posiłek.

        W sytuacji gdy mamy pobyt w hotelu z opcją All Inclusive o regularność posiłku nie musimy się martwić, nie mamy tu jednak możliwości zapoznania się ze składem gotowych potraw: sałatek, zup, sosów, dlatego najbezpieczniej będzie samemu skomponować, np.  sałatkę,  z dostępnych składników: świeże, surowe warzywa zwykle są wyłożone osobno, gdzie mamy możliwość wybrać to, na co mamy ochotę i skropić olejem, unikajmy gotowych sosów vinegret czy majonezowych. Jaja dostępne są pod różną postacią. Często zdarza się, że jest wyodrębniona osoba, która może nam sporządzić jajecznice lub omlet z dowolnymi dodatkami, np. cebulką, szczypiorkiem, pieczarkami, cukinią, pomidorami.  Do obiadu wybierajmy porcję mięsa bez sosu i panierki, do tego warzywa z wody lub grillowane i najlepiej kasze jeśli są dostępne. Stół ze słodkościami omijajmy z daleka, zamiast tego jako deser bezpośrednio po obiedzie możemy wybrać porcję świeżych owoców, których wybór zapewne będzie obfity.

         Kiedy wybieramy się na zwiedzanie nowych zakątków świata pamiętajmy o zabraniu prowiantu, mogą to być przygotowane wcześniej kanapki, babeczki wytrawne, kawałki owoców + orzechy czy pestki zapakowane w pudełeczko, batony energetyczne (przydatne na górskich lub rowerowych wyprawach, ) i oczywiście butelka wody. Pamiętajmy aby posiłki, które ze sobą zabieramy schować do torebki termoizolacyjnej, zabezpieczamy wówczas jedzenie przed namnażaniem się bakterii chorobotwórczych, które mogą wywołać niestrawność i popsuć nam wakacje.

     Poniżej kilka przykładów zbilansowanych posiłków, które szybko możemy przygotować                    i zabrać ze sobą w każdą podróż:

1. Batony marchewkowe (przepis na 6 porcji):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 186.2 kcal, B: 5.5 g, T: 13.2 g, Wp: 10.1 g, F: 3.9 g, WW: 0.9

Składniki:

  • Jabłko 2szt (300g)
  • Marchew 2szt (135g)
  • Jaja kurze całe 2szt
  • Masło ekstra 4 łyżki (40g)
  • Sezam, nasiona 2 łyżki (20g)
  • Migdały w płatkach 2 łyżki (20g)
  • Jagody goji (suszone) 2 łyżki (16g)
  • Otręby owsiane 2 łyżki (14g)
  • Wiórki kokosowe 2 łyżki (12g)
  • Len, nasiona2 łyżeczki (10g)

Przygotowanie:

1. Zetrzyj na tarce jabłko i marchew. Zmiel siemię lniane, roztop masło.

2. Rozmieszaj widelcem jajko i dodaj składniki. Odstaw na 30 minut.

3. Zagrzej piekarnik do 180 stopni.

4. Wyłóż foremkę papierem do pieczenia, przełóż „ciasto” na batony i ugnieć.

5. Piecz ok 40 minut cały czas pilnując ciasta.

6. Podziel na 6 batoników. Na 1 porcję przypadają 2 sztuki.

2. Babeczki owsiane (przepis na 5 porcji):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 283.5 kcal, B: 7.1 g, T: 11 g, Wp: 35.1 g, F: 7.5 g, WW: 3.5

Składniki:

  • Maliny 4 x garść (240g)
  • Mleko 2% 0,5 szklanki (125g)
  • Banan zielony 1szt (120g)
  • Płatki owsiane 11 x łyżka (110g)
  • Ksylitol 14x łyżeczka (100g)
  • Mąka migdałowa 5x łyżka (50g)
  • Wiórki kokosowe 3 x łyżka (18g)
  • Masło orzechowe 1 x łyżeczka (15g)
  • Ocet jabłkowy 1 x łyżeczka (3g)
  • Soda oczyszczona 0,6 łyżeczka (3g)

Przygotowanie:

1. Rozpuść sodę w occie.

2. Wymieszaj suche składniki.

3. W oddzielnej misce zmiksuj mokre składniki z bananem. Wymieszaj masy: suchą i mokrą.

4. Wmieszaj w masę maliny.

5. Rozłóż do 5 foremek. Piecz w piekarniku w 180 stopniach przez ok. 30 minut.

3. Kanapka z pesto i kiełkami (przepis na 1-ną porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 264.7 kcal, B: 9 g, T: 11.1 g, Wp: 29.2 g, F: 6.4 g, WW: 3

Składniki:

  • Chleb pełnoziarnisty z żyta 2 x kromka (60g)
  • Pesto zielone z bazylii 1 x łyżka (20g)
  • Kiełki rzodkiewki 1 x łyżka (8g)
  • Ser mozzarella kulka 1 x plaster (15g)
  • Pomidor 1 x plaster (25g)

Przygotowanie:

1. Obie kromki chleba posmaruj pesto.

2. Na jednej z kromek ułóż plaster mozzarelli i pomidora

3. Posyp kiełkami

4. Przykryj drugą kromką.

4. Kanapka z bułki pełnoziarnistej (przepis na 1-ną porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 289.7 kcal, B: 14 g, T: 8.3 g, Wp: 35.9 g,F: 6.7 g, WW: 3.5

Składniki:

  • Bułka pełnoziarnista 1 x szt (80g)
  • Polędwica z piersi kurczaka 2 x plasterek (30g)
  • Kiełki brokuła 2 x łyzka (16g)
  • Masło ekstra 1 x łyżeczka (5g)
  • Ogórek 0,5 szt (20g)

Przygotowanie:

1. Z podanych składników złóż jedną kanapkę.

5. Wytrawne kulki mocy (przepis na 3 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 344.2 kcal, B: 13.7 g, T: 11.3 g, Wp: 40.9 g, F: 9.1 g, WW: 4.1

Składniki:

  • Jarmuż 5 x garść (100g)
  • Papryka czerwona 0,5 szt (70g)
  • Cebula 0,5 szt (50g)
  • Dynia, pestki, łuskane 2,5 łyżki (25g)
  • Sezam, nasiona 1,5 x łyżka (15g)
  • Sok cytrynowy 2 x łyżka (12g)
  • Len, nasiona 2 x łyżeczka (10g)
  • Bazylia (suszona) 2 x łyżeczka (8g)
  • Czosnek 1 x ząbek (5g)
  • Olej rzepakowy 0,5 łyżki (5g)
  • Papryka słodka (mielona, wędzona) 0,6 x łyżeczka (3g)
  • Sól biała 3 x szczypta (3g)
  • Kuskus razowy 13 x łyżka (170g)

Przygotowanie:

1. Ugotuj kaszę w wodzie.

2. Posiekaj na drobno jarmuż, paprykę, cebulę i przeciśnij czosnek przez praskę. Podsmaż na oleju.

3. Podduszone warzywa wymieszaj z kaszą, sokiem z cytryny oraz przyprawami. Formuj kuleczki. Weź pod uwagę, że z takiej ilości wyjdą 3 porcję. Postaraj się zrobić równej wielkości kuleczki, których ilość podzielisz na 3 spożycia.

4. Zmiel sezam, siemię i pestki dyni. Z powstałej mieszanki zrób panierkę do kuleczek

5. Piecz w piekarniku nagrzanym do 200 stopni przez ok 20 minut.

6. Gryczane kulki mocy z soczewicą (przepis na 4 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 262.5 kcal, B: 11.9 g, T: 7.4 g, Wp: 34.5 g, F: 7.2 g, WW: 3.4

Składniki:

  • Koncentrat pomidorowy 30%, 5 x łyżka (125g)
  • Kasza gryczana niepalona (biała) 6 x łyżka (78g)
  • Soczewica czerwona, nasiona suche 6 x łyżka (72g)
  • Olej rzepakowy 2 x łyżka (20g)
  • Czosnek 2 x ząbek (10g)
  • Bazylia (suszona) 2 x łyżeczka (8g)
  • Papryka słodka (mielona, wędzona) 1 x łyżeczka (5g)
  • Kminek mielony 0,8 x łyżeczka (4g)
  • Mąka orkiszowa pełnoziarnista 4 x łyżka (50g)

Przygotowanie:

1. Ugotuj soczewicę i kaszę.

2. Przeciśnij czosnek przez praskę.

3. Do kaszy dodaj pozostałe składniki. Zmiksuj i lep kuleczki. Ma ich wyjść 16.

4. Piecz w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez ok 20 minut.

5. Przepis jest zaplanowany na 4 porcje, tak by na 1 porcje przypadły 4 kuleczki.

Autor: mgr dietetyki Joanna Wójcik

Czytaj więcej
DIABETYK TRENUJE – co jeść przed, w trakcie i po treningu mając cukrzycę?

DIABETYK TRENUJE – co jeść przed, w trakcie i po treningu mając cukrzycę?

Od dawna wiadomo, że aktywność fizyczna ma bardzo korzystny wpływ w leczeniu cukrzycy. U chorych na cukrzycę typu 2 wysiłek fizyczny może korzystnie wpływać na wrażliwość na insulinę i sprzyjać wyrównaniu glikemii, nawet bez konieczności stosowania leków.

Do zalecanych aktywności fizycznych zalicza się: spacery, jazdę na rowerze stacjonarnym, taniec, aerobik w wodzie, ćwiczenia rozciągająca i ćwiczenia siłowe z niewielkim obciążeniem. W najnowszych zaleceniach PTD jest mowa o tym, że osoby z cukrzycą bez stwierdzonych istotnych klinicznie przewlekłych powikłań cukrzycy mogą podejmować każdy rodzaj wysiłku fizycznego, w tym o maksymalnej intensywności, poza sytuacjami, w których czasowo należy powstrzymać się od podejmowania wysiłku fizycznego (ciężka hipoglikemia, retinopatia proliferacyjna).

Diabetycy często stoją przed dylematem : co i kiedy powinienem zjeść podejmując aktywność fizyczną?

Po pierwsze należy pamiętać o tym, że osoba chorująca na cukrzycę nie powinna rozpoczynać aktywności fizycznej na czczo, ponieważ stwarza to duże ryzyko hipoglikemii. Po drugie ćwiczeń nie należy rozpoczynać też bezpośrednio po obfitym posiłku. Spożycie ostatniego pełnowartościowego posiłku zaleca się na 2-3 godziny przed wysiłkiem. Na godzinę przed treningiem, jeżeli stężenie glukozy we krwi nie przekracza 100mg, zaleca się zjedzenie węglowodanowej przekąski. Może być to, np. ciastko owsiane domowe (przepis poniżej), kromka razowego chleba, owsianka z owocami lub razowy makaron.

Przepis: treningowa przekąska węglowodanowa – ciasteczka owsiane1 ciastko to: 179kcal/B:4,4/T:7.0/WP:26.2/2.7 błonnika/WW:2.6
·         250g płatków owsianych górskich,
·         2 jaja
·         6 łyżek suszonej żurawiny bez cukru
·         50g masła extra
·         50g ksylitolu (opcjonalnie)
Wszystkie składniki wymieszaj i wstaw na kilka minut do lodówki, zwilż dłonie wodą i uformuj z gotowej masy owsianej 10 kulek, spłaszcz je i układaj na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz 10 minut w 180°.

Jeżeli trening nie trwa dłużej niż godzinę, jedzenie w trakcie nie jest potrzebne. Natomiast  jeśli jest on długi i intensywny (kolarstwo, bieganie), należy co godzinę przyjąć dawkę węglowodanów. W trakcie treningu również możemy posilić się owsianym ciasteczkiem domowej roboty

Na 2–3 godziny przed rozpoczęciem aktywności fizycznej zaleca się spożyć porcję węglowodanów złożonych w ilości ok. 60–100 g, porcję chudego białka i produktu tłuszczowego będącego źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, może to być np.

  • kanapka z razowego chleba z białym chudym serem lub pieczoną piersią indyka i warzywami
  • sałatka z makaronem razowym z kurczakiem lub rybą i warzywami,
  • dorsz pieczony lub gotowany na parze z brązowym ryżem, lub gruboziarnistą kaszą i warzywami,
  • pierś z kurczaka lub indyka pieczona, lub gotowana z brązowym ryżem i gruboziarnistą kaszą i warzywami
  • owsianka z jogurtem naturalnym, orzechami i owocami

Posiłek potreningowy zaleca się spożyć 1-2 godz. po skończonym wysiłku, chyba że ten był na tyle wyczerpujący, że nasz organizm ma  potrzebę natychmiastowego odżywienia, wówczas możemy sięgnąć po węglowodanową przekąskę, taką jak bezpośrednio przed i w trakcie treningu.1-2 godziny po posiłku zalecane jest spożycie pełnowartościowego, prawidłowo zbilansowanego posiłku, podobnie  jak w przypadku posiłku na 2-3 godziny przed podjęciem aktywności.

W trakcie aktywności fizycznej nie można też zapominać o stałym nawadnianiu. W trakcie treningu o wysokiej intensywności zalecane jest wypijanie ok. 120–240 ml płynów co 10–20 minut.

W przypadku sportowców, osób trwale, intensywnie trenujących, zwłaszcza chorych z cukrzycą typu I, konieczna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym oraz dietetykiem aby dopasować trening i dietę do swoich potrzeb.

Jednym z najważniejszych elementów dla osoby uprawiającej sport i chorej na cukrzycę, poza dietą i odpowiednim nawodnieniem, jest doskonała samokontrola glikemii. Wymagana jest więc stała kontrola stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru przed treningiem, w jego trakcie oraz przez kilka godzin po zakończeniu ćwiczeń.

Autor: mgr Joanna Wójcik  – dietetyk

Źródła:

  1. Zalecenia kliniczne dotyczące postepowania u chorych na cukrzyce, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, 2022;
  2. Vitale, A. Getzin, Nutrition and Supplement Update for the Endurance Athlete: Review and Recommendations, Nutrients, 11(6):1289, 2019;
  3. Kucharska, Poprawa zdrowia poprzez prawidłowe żywienie i aktywność fizyczną, Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjoterapeuty, pod red. M. Podgórskiej, Wyd. WSZ, Gdańsk 2017;
  4. Lafay O., Skuteczne odżywianie w treningu i sporcie, tłum. Ł. Musiał, Wyd. Aha, Łódź 2012
  5. Gawrecki, D. Naskręt, D. Zozulińska-Ziółkiewicz, Sport a cukrzyca typu 1, Diabetologia Praktyczna, tom 12, 2: 52–55, 2011;
  6. Skorupska, T. Chomiuk, A. Mamcarz, Is sport healthy for patients with diabetes? Przegląd Kardiodiabetologiczny 3(3):232-236, 2008.
Czytaj więcej
ZASADY ODŻYWIANIA osób chorujących na cukrzycę powikłaną zespołem stopy cukrzycowej

ZASADY ODŻYWIANIA osób chorujących na cukrzycę powikłaną zespołem stopy cukrzycowej

W zapobieganiu powikłaniom cukrzycy, w tym zespołowi stopy cukrzycowej, należy pamiętać o odpowiednim odżywianiu. Prawidłowa dieta w cukrzycy ma na celu uregulowanie i uzyskanie prawidłowej glikemii na czczo oraz po posiłkach. Aby to osiągnąć należy odpowiednio komponować posiłki i prawidłowo dobierać produkty do ich przyrządzenia.

Ogólne zasady odżywiania dla osób chorych na cukrzycę:

  1. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne powinno być ustalone indywidualnie w zależności od wagi, wzrostu, aktywności fizycznej danej osoby czy też chorób współistniejących.
  2. Przy komponowaniu jadłospisu należy zadbać o prawidłowy podział kalorii na poszczególne posiłki.
  3. Spożywając posiłki należy zachować regularność – zalecane jest 4/5 posiłków w ciągu dnia, co ok. 3 godziny.
  4. Nie należy podjadać między posiłkami. Nie łączyć dwóch posiłków w jeden.
  5. Należy dbać o odpowiednią podaż węglowodanów, tłuszczy, białek, błonnika, witamin i mikroelementów.
  6. Warzywa najlepiej spożywać do każdego posiłku.
  7. Owoce spożywać w postaci nieprzetworzonej, przed godziną 16.00 i w trakcie posiłku.
  8. Produkty zbożowe powinny być pełnoziarniste (jeżeli nie ma innych wskazań)
  9. Codziennie należy spożywać nabiał, najlepiej w postaci jogurtu, kefiru, maślanki, twarogu.
  10. Tłuszcze zwierzęce powinno się zastępować tłuszczami roślinnymi jednocześnie pamiętając o ograniczeniu ilościowym.
  11. Spożycie mięsa należy ograniczyć, zastępując je rybami, jajami lub nasionami roślin strączkowych.
  12. Należy unikać słodyczy i cukrów dodanych, napojów gazowanych i soków.
  13. Sól należy ograniczyć w znacznym stopniu, potrawy można doprawiać ziołami.
  14. Należy dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu (ok. 2 litrów płynów dziennie).
  15. Alkohol, papierosy i inne używki należy odstawić.

WĘGLOWODANY

Węglowodany powinny stanowić główne źródło energii wszystkich osób chorujących na cukrzycę

Spożywać należy węglowodany złożone, o niskim indeksie glikemicznym, które nie powodują nagłego wzrostu stężenia glukozy we krwi, pozwalając utrzymać glikemię na właściwym poziomie jednocześnie zapobiegając występowaniu hipo i  hiperglikemii.

Najlepsze źródła węglowodanów złożonych: płatki owsiane, otręby, bataty, ryż, kasza, ziemniaki, nasiona, warzywa, owoce, pełnoziarniste pieczywo, pełnoziarnisty makaron

Węglowodany proste, wywołujące znaczne wahania glikemii, należy ograniczyć do minimum, gdyż mogą z czasem powodować wystąpienie przewlekłych powikłań cukrzycy (w tym zespół stopy cukrzycowej).

Źródła węglowodanów prostych: cukier rafinowany, ciasta, biszkopty, dżemy, konfitury, jasne pieczywo, jasne makarony.

BIAŁKA

Niedobór białka w diecie może prowadzić do znacznego obniżenia odporności oraz zwiększonego ryzyka wystąpienia powikłań cukrzycy.

Pełnią w organizmie wiele ważnych funkcji (służą do budowy i regeneracji tkanek, są podstawowym składnikiem krwi, licznych enzymów, pełnią rolę nośnika niektórych witamin i składników mineralnych, biorą udział w regulacji ciśnienia krwi i procesów odpornościowych).

Należy dostarczać organizmowi zarówno białko pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego, najlepiej w stosunku 1:1.

TŁUSZCZE

Obok węglowodanów, powinny być głównym źródłem energii.

Korzystne dla zdrowia właściwości mają kwasy tłuszczowe wielonienasycone (PUFA), które wpływają na obniżenie stężenia LDL – cholesterolu we krwi, zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań ze strony układu krążenia oraz zapewniają właściwy stan skóry, co ma znaczenie w zapobieganiu i leczeniu zespołu stopy cukrzycowej.

Tłuszcze nasycone powinny być znacznie ograniczone, ponieważ zwiększają stężenie cholesterolu frakcji LDL we krwi, co może prowadzić m.in. do miażdżycy oraz zawału mięśnia sercowego.

WITAMINY Z GRUPY B

B1 – Benfotiamina to rozpuszczalna w tłuszczach forma witaminy B1 (tiaminy). Łatwiej przenika do struktur nerwowych (zapewniając sprawność funkcjonowania komórek nerwowych) oraz uszkodzonych w przebiegu cukrzycy naczyń i narządów. Blokuje procesy glikacji, poprzez które podwyższone stężenia glukozy powodują uszkodzenie tkanek i narządów. Szczególnie zalecana jest w leczeniu i profilaktyce neuropatii cukrzycowej. Przynosi ulgę w uporczywych dolegliwościach oraz poprawia komfort życia pacjentów. Zapobiega powstawaniu zespołu stopy cukrzycowej.

B1, B2, B7 – Wpływają na metabolizm komórkowy i pełnią role m.in. kofaktorów enzymów. Biorą udział w przemianie węglowodanów, białek (wit. B1 i B2) i tłuszczów (biotyna-wit. B7). Umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie wszystkich komórek, w szczególności układu nerwowego i mózgu.

B12 – Witamina B12 – zapobiega chorobom układu krążenia. Niedobór przyczynia się m.in. do rozwoju niedokrwistości, schorzeń układu nerwowego oraz do postępującego osłabienia i zmęczenia. Na niedobór witaminy B12 narażone są osoby przyjmujące metforminę.

Źródło witamin: mleko, produkty mleczne, jaja, mięso, przetwory mięsne, ryby, nasiona roślin strączkowych, drożdże

KWAS ALFA-LIPONOWY (ALA)

Wiąże toksyczne związki metali i usprawnia ich usuwanie z organizmu. Bierze udział w regeneracji utlenionych białek, uszkodzonych lipidów i kwasów DNA. Stosuje się go w zapobieganiu oraz leczeniu zaburzeń czucia w polineuropatii cukrzycowej.

Kwas alfa-liponowy zwiększa insulinowrażliwość. Pozytywnie oddziałuje na metabolizm w komórkach nerwowych. Jest silnym antyoksydantem – neutralizuje wolne rodniki.

Korzystnie wpływa też na gospodarkę węglowodanową i lipidową. Obniża stężenie szkodliwych triacylogliceroli w komórkach beta trzustki.

Związek należy do grupy nasyconych kwasów tłuszczowych. Działa podobnie jak witaminy. Wpływa na wiele procesów metabolicznych zachodzących w organizmie. Usprawnia pracę układu krążenia i mięśni.

Źródło: orzechy włoskie, siemię lniane, oleje roślinne

WITAMINY C, E I PROWITAMINA A

Ograniczają rozwój neuropatii cukrzycowej. Ograniczają rozwój późnych powikłań cukrzycy, hamując rozwój miażdżycy, zmniejszając ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca, ograniczając rozwój procesów degeneracyjnych w narządzie wzroku.

Unieszkodliwiają wolne rodniki, które sprzyjają rozwojowi nowotworów, miażdżycy, procesów zapalnych, choroby Alzheimera.

Stosowane są w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.

Posiadają działanie antyoksydacyjne, hamują procesy starzenia komórek.

Źródła witamin: dynia, marchew, dynia, brzoskwinia,  morela kiwi, papryka czerwona, natka pietruszki, brokuły, migdały, orzechy laskowe, nasiona dyni i słonecznika, olej słonecznikowy, olej rzepakowy

WITAMINA D

Wpływa na funkcjonowanie m.in. komórek β wysp trzustkowych oraz wydzielanie insuliny. Odpowiednia podaż może zmniejszać ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 (syntetyzowana po ekspozycji na promienie słoneczne).

Źródło witaminy: łosoś, makrela, sardynka, tran, jaja

SKŁADNIKI MINERALNE MAJĄCE WPŁYW NA ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM CUKRZYCY, ZESPOŁOWI STOPY CUKRZYCOWEJ:

 W cukrzycy szczególną uwagę należy zwrócić na chrom, cynk i żelazo (mikroelementy) oraz magnez i wapń (makroelementy). Składniki te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich rola w organizmie jest bardzo ważna – biorą udział w procesach przemiany materii, w metabolizmie witamin, wytwarzaniu i regeneracji składników komórek, procesach aktywacji przemian biochemicznych oraz regulują procesy hormonalne i enzymatyczne. Składniki te muszą być dostarczone do organizmu wraz z pożywieniem.

CYNK

  • odgrywa ważną rolę w metabolizmie komórkowym
  • bierze udział w regulacji syntezy białek i węglowodanów
  • chroni komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych
  • poprawia funkcjonowanie insuliny
  • wykazuje działanie immunostymulujące

Źródło: Mięso, mleko i jego przetwory, wątroba, jaja, produkty zbożowe z pełnego przemiału.

ŻELAZO

  • jest składnikiem hemoglobiny
  • chroni przed działaniem wolnych rodników
  • to niezbędny składnik do prawidłowego wzrostu i rozwoju oraz regeneracji tkanek
  • niedobór żelaza wywołuje niedokrwistość
  • występowanie niedokrwistości w cukrzycy wiąże się z większym ryzykiem rozwoju powikłań, takich jak nefropatia, retinopatia i niewydolność serca
  • stymuluje odporność

Źródło: Podroby, przetwory mięsne z krwią, ryby, orzechy, rośliny strączkowe.

MAGNEZ

  • reguluje metabolizm węglowodanów i wytwarzanie energii
  • działa pozytywnie zwłaszcza na układ sercowo-naczyniowy, mięśniowy i nerwowy
  • niedobór magnezu może spowodować m.in. insulinooporność, zaburzenia nerwowe, zaburzenie snu, osłabienie, depresję, skurcze mięśni
  • wpływa na funkcjonowanie wielu układów i narządów w organizmie
  • stężenie magnezu w komórkach jest regulowane przez insulinę

Źródło: Kasza gryczana, kakao, zielone części roślin, kiełki zbóż, nasiona roślin strączkowych.

WAPŃ

  • jest niezbędny w procesie wydzielania insuliny
  • od jego obecności zależy właściwa odpowiedź komórek trzustki na wzrastające stężenie cukru we krwi

Źródło: Mleko i jego przetwory, fasola biała, soja, jarmuż, migdały, mak, otręby pszenne

CHROM

  • bierze udział w procesach metabolicznych
  • bierze udział w ochronie komórek przed wolnymi rodnikami
  • wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego

Źródło: Orzech brazylijski, rośliny strączkowe, czosnek, nabiał, podroby, ryż, ryby morskie.

Znaczącą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu chorych na cukrzycę odgrywają odpowiednie nawyki żywieniowe. Prawidłowo dobrana dieta stanowi podstawowy czynnik prewencji i leczenia cukrzycy, jej powikłań oraz współistniejących zaburzeń metabolicznych.  Celem leczenia za pomocą diety jest  redukcja groźnych powikłań cukrzycy, co przekłada się na  poprawę jakości i wydłużenie czasu życia chorych.

Czytaj więcej
ZASADY ODŻYWIANIA w diecie cukrzycowej

ZASADY ODŻYWIANIA w diecie cukrzycowej

Leczenie  żywieniowe w cukrzycy jest zindywidualizowane i dostosowane do sytuacji klinicznej chorego oraz stopnia zaawansowania choroby. Odpowiednio dobrana dieta u pacjentów z już rozpoznaną cukrzycą może zmniejszać stężenie glukozy, stężenie cholesterolu i triglicerydów w surowicy krwi, a także obniżać ciśnienie tętnicze. Działania te pozwalają na poprawienie stanu zdrowia jak również samopoczucia u cukrzyków.

Osoby borykające się z nadwagą i otyłością, poprzez  leczenie dietetyczne mogą zredukować masę ciała. Odpowiednio dobrana dieta cukrzycowa poprawia jakość życia oraz zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań towarzyszących cukrzycy.

Indeks glikemiczny

Kolejnym pojęciem dla pacjentów z cukrzycą, związanym z zawartością węglowodanów w posiłkach, jest indeks glikemiczny.  Mówi on o tym,  jak po spożyciu danego produktu wzrasta glikemiczny poziom glukozy we krwi w porównaniu do spożycia czystej glukozy.

Produkty spożywcze możemy podzielić na te o:

  • niskim (< 55 ),
  • średnim (55-70),
  • i wysokim (> 70) indeksie glikemicznym.

Ważne jest aby cukrzycy spożywali produkty o niskim i średnim indeksie glikemicznym. Należy unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym.

Indeks glikemiczny danego produktu zależy m.in. od zawartości błonnika, tłuszczu i białka. Im wyższa zawartość tych składników, tym niższy indeks glikemiczny. Na jego wysokość wpływa:

  • stopień dojrzałości (w przypadku warzyw i owoców),
  • stopień rozdrobnienia
  • oraz metoda obróbki termicznej.

Cukry proste

Cukry proste nie powinny przekraczać 10 % wartości energetycznej całej diety. Do produktów bogatych w cukry proste należą: cukier, miód, słodkie napoje, cukierki, ciastka i słodycze. Osoby, którym trudno jest zrezygnować ze spożywania słodyczy mogą rozważyć stosowanie niskokalorycznych substancji słodzących (np. stewia i ksylitol).

Błonnik pokarmowy

Błonnik pokarmowy spełnia wiele ważnych funkcji. Frakcja rozpuszczalna w wodzie, spowalnia proce trawienia i wchłaniania, co w efekcie obniża po posiłkową glikemię, daje uczucie sytości na dłużej, a przez to ułatwia kontrolowanie masy ciała. Odpowiednia podaż błonnika pokarmowego jest jednym z podstawowych elementów diety cukrzycowej. Źródłem błonnika pokarmowego są produkty  pełnoziarniste takie jak: płatki, otręby, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa i owoce.

Tłuszcze

Tłuszcze stanowią główny składnik energetyczny: 1g dostarcza 9 kcal. W leczeniu dietetycznym cukrzycy udział tłuszczu w diecie powinien być taki jak w diecie osób zdrowych i może wahać się od 25% do 40% wartości energetycznej diety. Przy wysokiej podaży tłuszczu szczególnie ważny jest udział poszczególnych rodzajów kwasów tłuszczowych.

  • tłuszcze nasycone powinny stanowić mniej niż 10% wartości energetycznej diety;
  • tłuszcze jednonienasycone powinny zapewnić do 20% wartości energetycznej diety;
  • tłuszcze wielonienasycone powinny stanowić około 6–10% wartości energetycznej diet.

Zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg/d. U chorych z podwyższonym stężeniem cholesterolu frakcji LDL ≥ 100 mg/dl ilość tę należy zmniejszyć do < 200 mg/d. Aby obniżyć stężenie cholesterolu frakcji LDL, należy zmniejszyć udział tłuszczów nasyconych  w diecie i/lub zastąpić je węglowodanami o niskim indeksie glikemicznym i/lub tłuszczami jednonienasyconymi;

Białka

Zapotrzebowanie osób z cukrzycą na białko wynosi od 15% do 20% dziennej wartości energetycznej diety. Istotne jest zachowanie odpowiedniej proporcji białka roślinnego do zwierzęcego, które powinno wynosić 1:1. Do polecanych źródeł białka zwierzęcego dla pacjentów z cukrzycą należą chude mięso, drób, ryby, jaja i chudy nabiał. Dobrym źródłem białka roślinnego są natomiast suche nasiona roślin strączkowych.

Witaminy i składniki mineralne

Podstawowym źródłem witamin i składników mineralnych, w każdej diecie  powinny być naturalne źródła pokarmowe. W większości przypadków dobrze zbilansowana dieta pokrywa zapotrzebowania na te składniki. Wyjątek stanowi witamina D. W tym wypadku sama  dieta z reguły nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania, ponieważ niewiele produktów jest bogatych w witaminę D. Dobrym jej źródłem są tłuste ryby morskie.

Co jeść w diecie cukrzycowej?

Nie istnieje produkt spożywczy, który zawierałby wszystkie niezbędne składniki odżywcze. W diecie cukrzycowej zaleca się różnorodne produkty spożywcze w ograniczonych ilościach. Dieta przy cukrzycy powinna się opierać na ogólnych zasadach zdrowego żywienia. W jadłospisie powinny się znaleźć: produkty zbożowe, warzywa, owoce, nabiał, jaja, mięso, ryby oraz tłuszcze. Nie należy zapominać również o płynach, a w szczególności o wodzie.

Czytaj więcej