CUKRZYCA ciążowa – normy i rozpoznanie

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, pełen radości i oczekiwania na przyjście na świat nowego życia. Jednak dla niektórych przyszłych mam to także czas, w którym mogą pojawić się pewne komplikacje zdrowotne, takie jak cukrzyca ciążowa. Szacuje się, że cukrzyca ciążowa może dotyczyć nawet ponad 10% wszystkich ciężarnych.1 Cukrzyca ciążowa wymaga szczególnego postępowania, aby zapobiec potencjalnym komplikacjom zarówno u matki, jak i u rozwijającego się dziecka. W poniższym artykule omówimy, w jaki sposób rozpoznać cukrzycę ciążową oraz jakie są normy glikemii dla kobiet w ciąży.

Badania w cukrzycy ciążowej  

Wszystkie ciężarne powinny być diagnozowane w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy jak najszybciej po rozpoznaniu ciąży. Już na pierwszej wizycie u lekarza, ginekolog powinien przeprowadzić z ciężarną wywiad lekarski ukierunkowany na czynniki ryzyka oraz wykonać badania  przedmiotowe, takie jak pomiar masy ciała, wzrostu, badanie BMI, pomiar ciśnienia tętniczego krwi.2 U ciężarnych z grup ryzyka powinien zostać wykonany test obciążenia glukozą (OGGT) 75 g przy pierwszej wizycie u lekarza, a u pozostałych badanie glikemii na czczo. Postępowanie diagnostyczne zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 2012 roku i Rekomendacjami PTG z 2014 roku zobowiązuje każdego położnika do oznaczenia glikemii na czczo u ciężarnej do 10 tygodnia ciąży.3 Jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii, krzywą OGGT należy powtórzyć między 24. a 28. tygodniem ciąży. Diagnostyka w grupie bez czynników ryzyka i z prawidłową glikemią w pierwszym badaniu w ciąży, powinna być przeprowadzona między 24. a 28. tygodniem ciąży i ma charakter jednostopniowy, polegający na wykonaniu testu OGTT. Jak wygląda to badanie? Badanie polega na trzykrotnym pomiarze poziomu glukozy we krwi: na czczo oraz 1 i 2 godziny po wypiciu roztworu zawierającego glukozę. Wyniki poziomu glukozy są porównywane z określonymi kryteriami rozpoznawczymi.4

Kryteria rozpoznawcze cukrzycy ciążowej

Hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy w trakcie ciąży powinna być rozpoznawana i klasyfikowana według zaleceń WHO (2013):

1. Cukrzyca w okresie ciąży — gdy spełnione są warunki ogólne rozpoznania cukrzycy, to znaczy:

  • glikemia na czczo 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l)
  • lub glikemia w 2 godz. 75 g OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l )
  • lub glikemia przygodna ≥200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) i towarzyszące jej objawy kliniczne hiperglikemii5

2. Cukrzyca ciążowa (GDM) — gdy spełnione jest przynajmniej jedno z kryteriów wymienionych w tabeli poniżej:

Tabela 1. Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników 75g
OGGT według IADPSG i WHO 2013

Cukrzyca ciążowa- postępowanie

Cukrzyca ciążowa to stan, który wymaga szczególnej uwagi i opieki, dlatego mama powinna być pod stałą kontrolą lekarza. Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych u ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. W trakcie terapii należy dążyć do wartości glikemii stwierdzanych u zdrowych ciężarnych. Na obecnym etapie wiedzy za docelowe uznaje się następujące wartości glikemii w samokontroli ciąży niezależnie od typu cukrzycy:

  • na czczo i przed posiłkami: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l);
  • maksymalna glikemia w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku: < 140 mg/dl (< 7,8 mmol/l) lub po 2 godzinach < 120 mg/dl (6,7 mmol/l);
  • między godziną 2.00 a 4.00: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l).

Kobiety w ciąży powinny wykonywać pomiary glikemii samodzielnie, po odpowiednim przeszkoleniu przez pielęgniarkę posiadającą doświadczenie w opiece nad chorymi na cukrzycę. Liczba i pory oznaczania stężenia glukozy powinny być uzależnione od natężenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej i stosowanego leczenia.6 Kluczową rolę w leczeniu cukrzycy ciążowej odgrywa dieta pozwalająca utrzymać stabilne stężenie glukozy we krwi, jednocześnie zaspakajająca potrzeby rozwijającego się dziecka. Umiarkowana, regularna aktywność fizyczna jest drugim, poza dietą, podstawowym elementem leczenia cukrzycy ciążowej (w przypadku braku przeciwwskazań położniczych). Jeśli pomimo stosowanej diety i aktywności fizycznej poziomy cukrów we krwi przekraczają zalecane normy, wdraża się leczenie insuliną.

Cukrzyca ciążowa to problem, który dotyka wiele kobiet w ciąży. Najskuteczniejszą metodą pozwalającą wykryć zaburzenia węglowodanowe są badania stężenia glukozy we krwi. Wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej to kwestia priorytetowa dla zdrowia matki i dziecka, ponieważ nawet niewielki stopień hiperglikemii wpływa na podwyższenie ryzyka rozwoju wad u dziecka, a także powikłań położniczych.

Dowiedz się więcej na temat cukrzycy ciążowej:

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – wszystko, co musisz wiedzieć

Źródła:

1 K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/48893/35925 s. 41, dostęp z dn.12.09.2023 2 K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa…, s. 41, dostęp z dn.12.09.2023

3 Cukrzyca ciążowa – zbyt duże obciążenie dla dwojga, https://podyplomie.pl/medical-tribune/21524,cukrzyca-ciazowa-zbyt-duze-obciazenie-dla-dwojga, dostęp z dn. 11.09.2023

4 Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

5 Zalecenia kliniczne…, s. 99

6 Zalecenia kliniczne…, s. 100

7 E.Harasim-Piszczatowska, M. Słoma, Cukrzyca ciążowa, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBe99e86dae429433689d5b1c32524ade2/0000056509-wcag.pdf, s. 219, dostęp z dn.12.09.2023

Czytaj więcej