Wysoki poziom cukru we krwi to niebezpieczne zjawisko, nazywane stanem przedcukrzycowym i może prowadzić do rozwoju cukrzycy. Osoby z już zdiagnozowaną cukrzycą, mimo przyjmowania leków, także miewają problem z wyrównaniem poziomu glukozy. Ogromny wpływ na taki stan rzeczy ma tryb życia: nieprawidłowa dieta oraz zbyt niska aktywność fizyczna. Żywienie odgrywa tu ogromną rolę, ponieważ poziom glukozy we krwi jest uzależniony od rodzaju, ilości i jakości produktów, które spożywamy na co dzień. Są produkty, które powodują nagły i szybki wzrost cukru we krwi oraz takie, po których spożyciu cukier się stabilizuje.
Czym jest glukoza?
Glukoza jest cukrem prostym (gronowym) i stanowi podstawowe źródło energii w organizmie człowieka. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu – jest wykorzystywana do utrzymania prawidłowej temperatury ciała, pracy mięśni i organów wewnętrznych, pracy mózgu czy układu nerwowego. Jest związkiem łatwo i szybko przyswajalnym.[1] Jednak nadmiar glukozy może prowadzić m.in. do stanów przedcukrzycowych oraz cukrzycy. Za jej wyrównanie odpowiada hormon wytwarzany przez trzustkę – insulina. Po zjedzonym posiłku poziom glukozy wzrasta, co jest sygnałem dla trzustki do wydzielenia insuliny, odpowiadającej za transport glukozy do tkanek, powodując spadek jej poziomu we krwi.
Jakie wartości glukozy są prawidłowe?
Istnieją trzy przedziały wartości przy pomiarze glukozy z krwi żylnej oznaczonej na czczo w laboratorium:
- Od 70 do 99 mg/dl (od 3,9 do 5,55 mmol/l) – prawidłowa tolerancja glukozy
- Od 100 do 125 mg/dl (od 5,6 do 6,9 mmol/l) – nieprawidłowa tolerancja glukozy (stan przedcukrzycowy)
- 126 mg/dl i więcej w przynajmniej dwóch pomiarach – cukrzyca [2]
Jak obniżyć poziom cukru we krwi, gdy jest zbyt wysoki – co jeść?
Podstawowym zaleceniem utrzymania prawidłowych wartości glukozy we krwi jest stosowanie prawidłowej diety. Dobór odpowiednich produktów może zapobiec gwałtownym wzrostom cukru. Indeks glikemiczny (IG) produktów jest bardzo ważnym aspektem żywieniowym w przypadku problemów z gospodarką węglowodanową.
Indeks glikemiczny klasyfikuje produkty na podstawie ich wpływu na poziom glukozy 2-3 godziny po spożyciu. Im wyższa wartość indeksu, tym wyższy poziom cukru we krwi po jego
spożyciu. Po spożyciu produktu o niskim IG następuje powolne przyswajanie glukozy, co za tym idzie stopniowy wzrost we krwi, a to z kolei ułatwia kontrolę glikemii.
Produkty możemy podzielić na trzy grupy pod kątem wartości indeksu:
- Niski indeks glikemiczny: mniej niż 55
- Średni indeks glikemiczny: 55-70
- Wysoki indeks glikemiczny: wyższy niż 70
Osobom chorującym na cukrzycę zaleca się produkty, których IG nie przekracza 55, produkty o IG 55-70 można spożywać od czasu do czasu, w małych ilościach i w zbilansowanym posiłku, natomiast produktów o IG > 70 należy unikać. >>POBIERZ INDEKS GLIKEMICZNY<<
Co jeść, a czego unikać?
Najmniej pożądaną grupą produktów w przypadku problemów z gospodarką węglowodanową jest grupa o wysokim indeksie. Przykładami produktów z tej grupy są: produkty na bazie białej mąki pszennej (pieczywo, makarony, naleśniki, placki mączne, paluszki itp.), ryż biały, kasza manna, słodycze (czekolady, żelki, cukierki, lizaki, ciasta, ciasteczka itp.), płatki kukurydziane, słodkie płatki śniadaniowe, płatki ryżowe, ryż preparowany, wafle ryżowe, niektóre owoce. Spożywając dane produkty bardzo szybko podnosimy poziom glukozy, nad którym ciężko zapanować.
W przypadku wprowadzenia do żywienia produktów o niskim oraz średnim indeksie mamy zdecydowanie lepszą kontrolę nad glikemią. Do produktów o średnim i niskim IG zaliczamy: surowe warzywa, nabiał, produkty z pełnoziarnistej mąki, strączkowe, niektóre owoce. Należy jednak pamiętać, że niski indeks glikemiczny nie oznacza, że można zjadać te produkty w dużych ilościach. Wiele owoców ma niski lub średni IG (np. kiwi, śliwki, gruszki, jabłka, wiśnie), jednak spożycie ich w większych ilościach spowoduje duży wzrost glukozy. Nie oszukujmy się – jest różnica między zjedzeniem trzech truskawek, a zjedzeniem pół kilograma truskawek. [3]
Jakie produkty są szczególnie polecane dla diabetyków? Poznaj nasz krótki ranking!
- Brokuły – posiadają wyjątkowe właściwości i wartości odżywcze. To warzywa niskoskrobiowe, co wiąże się z tym, że mają niski indeks glikemiczny oraz niewiele kalorii. Ponadto dostarczają dużej ilości błonnika pokarmowego oraz znaczącej ilości potasu, kwasu foliowego, witaminy A i witaminy C. Mają silne właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu skutecznie zmiatają wolne rodniki. Brokuły są również źródłem sulforafanu, który wspiera redukcję masy ciała, poprawia wrażliwość insulinową, pomaga unormować poziom leptyny, insuliny i glukozy. [4]
2. Dynia – to warzywo bogate w witaminy: A, B6, E, potas, żelazo, ryboflawinę i fosfor. Posiada właściwości oczyszczające krew, więc dobrze reguluje poziom glukozy, cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Zawarty w dyni błonnik pokarmowy doskonale wspomaga trawienie i pracę układu pokarmowego oraz pobudza usuwanie zbędne produkty przemiany materii z organizmu.[5]
3. Jabłka – cukrzycy powinni uważać na owoce, ponieważ podstawowym składnikiem owoców są węglowodany, jednak niektóre z nich mogą mieć pozytywny wpływ na stan zdrowia. Przede wszystkim owoce zawierają duże ilości błonnika pokarmowego, witaminy C oraz karotenów.
4. Czerwona soczewica – soczewica ma niski indeks glikemiczny a w jej skład wchodzą głównie węglowodany złożone. Dodatkowo soczewica jest źródłem błonnika pokarmowego. Soczewica może wpływać na zmniejszenie częstości występowania przewlekłych schorzeń związanych z niewłaściwym poziomem glukozy we krwi i potwierdzają to badania. Naukowcy z Uniwersytetu Guelph (Kanada) udowodnili, że zastąpienie połowy porcji ziemniaków lub ryżu soczewicą, może obniżyć poziom glukozy we krwi nawet o ponad 20 %.[6]
5. Awokado – Owoce awokado odznaczają się niską zawartością cukrów i jednocześnie wysoką zawartością dobroczynnych tłuszczów, błonnika i witamin. Awokado daje szybkie uczucie sytości, a tłuszcz w nim zawarty spowalnia rozkład węglowodanów, co pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi. [7]
Źródła:
[1] cukrzycapolska.pl/cialo-i-cukrzyca/glukoza/ dostęp z dn. 20.10.2022
[2] Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2022 s.24 https://ptdiab.pl/images/docs/zalecenia/CTiD-1-2022-pl.pdf s.9 , dostęp z dn. 20.10.2022
[3] diagnosis.pl/jak-obnizyc-poziom-cukru-we-krwi, , dostęp z dn. 20.10.2022
[4] https://insulinoopornosc.com/sulforafan/, dostęp z dn. 20.10.2022
[5] https://krokdozdrowia.com/dynia-obnizyc-cukier-i-cholesterol/, dostęp z dn. 20.10.2022
[6] https://dietetycy.org.pl/soczewica-a-poziom-glukozy-we-krwi/, dostęp z dn. 20.10.2022
[7] https://etwojfarmaceuta.pl/odkrycia-medyczne/awokado-w-walce-z-cukrzyca-typu-drugiego-ii/, dostęp z dn. 20.10.2022
