Dla wielu osób, zwłaszcza tych zmagających się z cukrzycą, pomiar cukru za pomocą glukometru to codzienna rutyna. Informacja o tym, ile wynosi poziom cukru przed posiłkiem oraz po posiłku dostarcza nam cennych wskazówek. Nieprawidłowa wartość stężenia glikemii po posiłku może wskazywać na stan przedcukrzycowy lub cukrzycę. Ponadto pomiar poziomu cukru po posiłku pozwala zrozumieć czy przyjmowane leki, dieta oraz aktywność fizyczna są odpowiednio do nas dopasowane. Co oznaczają wskazywane przez glukometr wartości po zjedzonym posiłku oraz ile wynoszą normy cukru po jedzeniu? Warto zgłębić tę kwestię, aby uniknąć problemów z nieprawidłowym poziomem cukru we krwi.
Jakie są normy cukru u zdrowego człowieka?
Prawidłowy poziom cukru we krwi nazywany również normoglikemią to ważny parametr świadczący o kondycji organizmu. Ani zbyt niski, ani zbyt wysoki poziom cukru we krwi w dłuższej perspektywie nie wpływa korzystanie na nasze zdrowie. Poziom cukru we krwi można zbadać zarówno w laboratorium jak i w domu przy pomocy glukometru. Warto przy tym podkreślić, że badanie glikemii w warunkach domowych nie służą do diagnostyki cukrzycy, a raczej do samokontroli i monitorowania glikemii. Na przestrzeni lat ściśle ustalone granice stężenia glukozy we krwi zmieniały się. Na tyle, że jeszcze kilka lat temu za prawidłowy wynik uważano stężenie glukozy we krwi na czczo w granicy 125 mg/dl. Granice tę jednak obniżono do 99 mg/dl., ponieważ prowadzone badania wskazywały wpływ długotrwałego stężenia glukozy powyżej tej wartości na ryzyko rozwoju udaru mózgu i zawału serca. Zgodnie z zaleceniami klinicznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2023 r. prawidłowy poziom cukru na czczo wynosi między 70 a 100 miligramów na decylitr krwi (mg/dL). 1 Po spożyciu posiłku poziom ten rośnie, by wrócić do normy w ciągu kilku godzin.
Co to jest glikemia poposiłkowa?
Poziom cukru we krwi jest regulowany przez insulinę- hormon wydzielany przez komórki beta wysp trzustki. Stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku określamy jako glikemia poposiłkowa. Glikemia poposiłkowa to informacja od naszego organizmu o tym, w jaki sposób nasz układ trawienny radzi sobie z metabolizmem węglowodanów, które dostarczyliśmy sobie wraz z posiłkiem. Na zmiany stężenia glukozy po posiłku wpływa również aktywność fizyczna po posiłku czy też stres. Oznaczenia stężenia glukozy dokonuje się 2 godziny po rozpoczęciu posiłku. Wyjątkiem od tej reguły są określone stany kliniczne, takie jak cukrzyca ciężarnych lub ciąża powikłana cukrzycą. W tych przypadkach właściwsza może być kontrola glikemii godzinę po posiłku.2
Jakie są normy glikemii po posiłku?
Po zjedzeniu posiłku rozpoczyna się rozkład glukozy, dlatego już po ok. 10 minutach można zaobserwować wzrost stężenia cukru we krwi. 3 U zdrowego człowieka glikemia po posiłku wynosi <140 mg/dl. Wartość ta może się nieco wahać w zależności od wieku. Jeśli normy cukru zostaną przekroczone w przedziale 140-199 mm/dl stan taki świadczy o zaburzeniach metabolizmu glukozy, co może sugerować rozwój cukrzycy. U osób z cukrzycą typu 1 glikemia poposiłkowa może osiągać wartość przekraczającą nawet 300 mg/dl.
Co oznacza wysoki poziom cukru po jedzeniu?
Wysoki poziom cukru po posiłku sugeruje, że spalanie węglowodanów nie przebiega prawidłowo i jest jednym z objawów charakterystycznych dla nieodpowiednio leczonej cukrzycy typu 2. Dokonując pomiaru poziomu cukru po posiłku zyskujemy cenne informacje m.in. jak spożyty posiłek/ lek wpływają na poziom cukru we krwi oraz jaka ilość węglowodanów w następnym posiłku lub następna dawka insuliny będzie odpowiednia.
Co oznacza niski cukier po posiłku?
Co w sytuacji, kiedy borykamy się z niskim poziomem stężenia glukozy w krwi po posiłku? Taki stan nazywamy hipoglikemią poposiłkową i oznacza to, że poziom cukru we krwi spadł poniżej 70 mg/dl. Spadek stężenia glukozy we krwi może wystąpić 2–3, a nawet 4 godziny po posiłku. Niedocukrzenie może dawać takie objawy, jak drżenie rąk, kołatanie serca, pocenie się, poczucie głodu oraz powinno ustąpić po zjedzeniu węglowodanów prostych. Hipoglikemia może pojawić się zarówno u diabetyków, jak i u osób zdrowych. Powodem tych nieprawidłowości u osób bez zdiagnozowanej cukrzycy jest insulinooporność – zaburzenie metaboliczne, którego przejawem jest obniżona wrażliwość komórek na działanie insuliny. Konsekwencją insulinooporności jest nadprodukcja insuliny przez trzustkę, powyżej realnego zapotrzebowania organizmu, co w dłuższej perspektywie prowadzi do niewydolności tego gruczołu. Powtarzające się epizody niedocukrzenia po posiłku mogą być jednym z czynników rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Leczenie insulinooporności powinno opierać się na zdrowej diecie, aktywności fizycznej i w zależności od wyników badań leczeniu farmakologicznym. 4
Mechanizmy występowania hiperglikemii po posiłku nie są w pełni poznane, jednak uznaje się, że największy wpływ na zaburzenia gospodarki węglowodanowej organizmu mają: niezdrowy styl życia, nieregularne spożywanie posiłków i niezbilansowana dieta, w której dominują produkty bogate w cukry proste oraz niska aktywność fizyczna. Kontrola poposiłkowej glikemii ma istotne znaczenie dla wyrównania metabolicznego cukrzycy i może wpływać na zmniejszenie częstości występowania powikłań cukrzycy. Pamiętajmy również, że nasze codzienne wybory żywieniowe i aktywność fizyczna mają ogromny wpływ na nasze zdrowie, dlatego warto podejmować świadome decyzje i dbać o siebie każdego dnia.
Źródła:
1 Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego s.23
2 Zalecenia American Diabetes Association, Glikemia poposiłkowa, Diabetologia Praktyczna 2002, tom 3, nr 3 https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8822/7529 s.176, dostęp z dn. 9.02.2024
3 Zalecenia American Diabetes…s.176
4 Vademecum zbiór najczęściej zadawanych pytań na grupach wsparcia dla insulinoopornych, Fundacja insulinooporność D. Musiałowska, M. Słoma, https://insulinoopornosc.com/wp-content/uploads/2018/08/VADEMECUM_DLA_INSULINOOPORNYCH.pdf dostęp z dn. 09.02.2024
