Wybierz kategorię:
IV. Zdrowe odżywianie
Leczenie dietą uważane jest za podstawową metodę leczenia cukrzycy. Należy podkreślić, iż żywienie osób z cukrzycą niewiele różni się od zasad prawidłowego żywienia. Jednak powinniśmy przestrzegać kilku zasad:
- Regularność i różnorodność spożywanych posiłków (nie ma takiego produktu, który zawierałby niezbędne składniki pokarmowe w dużych ilościach)
- Unikanie nadwagi i otyłości, codzienna aktywność fizyczna
- Codzienne spożywanie warzyw i owoców, produktów zbożowych
- Ograniczenie spożycia tłuszczów i cukrów prostych (słodycze)
- Ograniczenie spożycia soli do 5 g dziennie
- Picie wystarczającej ilości wody
Ogólne zalecenia dietetyczne
Podstawowe zalecenia dietetyczne dla chorych na cukrzycę:
- unikanie węglowodanów prostych, kontrolowanie ilości spożywanych węglowodanów w całej diecie i poszczególnych posiłkach;
- częste spożywanie posiłków, lecz o ograniczonej kaloryczności;
- tak zwana dieta zdrowego człowieka — dieta chorego na cukrzycę nie powinna odbiegać od podstawowych zaleceń dietetycznych zdrowego żywienia.
Zalecenia dietetyczne mogą być różne dla chorych na cukrzycę typu 1 i typu 2.
W cukrzycy typu 2 podstawowym zadaniem jest nie tylko utrzymanie dobrej kontroli metabolicznej choroby, ale także redukcja/utrzymanie masy ciała chorego. W związku z tym — poza wyżej wymienionymi zaleceniami minimalnymi — podstawowe znaczenie ma ogólna kaloryczność diety, która powinna umożliwić choremu powolną, ale systematyczną redukcję masy ciała. Umiarkowane zmniejszenie bilansu kalorycznego (o 500–1000 kcal/d.) powinno umożliwić stopniową utratę masy ciała (ok. 0,5- 1 kg//tydzień).
Węglowodany
- stanowią główne źródło energii dla pracujących mięśni;
- z 1g dostarczają 4 kcal;
- brak wystarczających dowodów naukowych na ustalenie jednej, optymalnej ilości węglowodanów w diecie chorych na cukrzycę;
- udział węglowodanów w diecie powinien wynosić około 45% całkowitej ilości energii; jeśli węglowodany pochodzą z produktów o niskim IG i dużym udziale błonnika, ich udział w ogólnej kaloryczności diety może być większy (nawet do 60%). Wysoka podaż kalorii z węglowodanów powinna być zalecana osobom o bardzo dużej aktywności fizycznej. Z kolei niższa od 45% podaż kalorii pochodzących z węglowodanów może być czasowo zalecana chorym o niewielkiej aktywności fizycznej, u których możliwości jej zwiększenia są ograniczone, np. z uwagi na schorzenia współistniejące.
- główne źródło węglowodanów powinny stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (< 55 IG);
WĘGLOWODANY
Źródło energii dla ludzkiego organizmu
Tłuszcze
- stanowią główny składnik energetyczny: 1g dostarcza 9 kcal;
- w leczeniu dietetycznym cukrzycy udział tłuszczu w diecie powinien być taki jak w diecie osób zdrowych i może wahać się od 25% do 40% wartości energetycznej diety. Przy wysokiej podaży tłuszczu szczególnie ważny jest udział poszczególnych rodzajów kwasów tłuszczowych;
- tłuszcze nasycone powinny stanowić mniej niż 10% wartości energetycznej diety;
- tłuszcze jednonienasycone powinny zapewnić do 20% wartości energetycznej diety;
- tłuszcze wielonienasycone powinny stanowić około 6–10% wartości energetycznej diet;
- zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg/d. U chorych z podwyższonym stężeniem cholesterolu frakcji LDL ≥ 100 mg/dl ilość tę należy zmniejszyć do < 200 mg/d.;
- aby obniżyć stężenie cholesterolu frakcji LDL, należy zmniejszyć udział tłuszczów nasyconych w diecie i/lub zastąpić je węglowodanami o niskim indeksie glikemicznym i/lub tłuszczami jednonienasyconymi;
TŁUSZCZE
Białka
- ilość białka w diecie powinna być ustalona indywidualnie;
- udział energetyczny białek w diecie powinien wynosić 15–20% (ok. 1–1,5 g/kg mc./d);
- 1 g dostarcza 4 kcal energii;
- chorzy z przewlekłą chorobą nerek powinni utrzymać podaż białka w ilości około 0,8–1 g/ /kg mc./dobę.
Witaminy i mikroelementy
- suplementacja witamin lub mikroelementów u chorych, u których nie stwierdza się ich niedoborów jest niewskazana;
- wyjątek stanowią: witamina D3 (suplementacja zgodna z zaleceniami dla populacji ogólnej), kwas foliowy (suplementacja w ilości 400 μg u kobiet ciężarnych) oraz witamina B12 u pacjentów leczonych długotrwale metforminą, u których potwierdzono jej niedobór.
Alkohol
- 1g czystego alkoholu to 7 kcal;
- spożywanie alkoholu przez chorych na cukrzycę nie jest zalecane;
- chorego należy poinformować, że alkohol hamuje uwalnianie glukozy z wątroby i w związku z tym jego spożycie (zwłaszcza bez przekąski) może sprzyjać rozwojowi niedocukrzenia;
- dopuszcza się spożywania czystego alkoholu etylowego (w przeliczeniu) nie więcej niż 20 g/d. przez kobiety i 30 g/d. alkoholu przez mężczyzn.
Alkoholu nie powinni spożywać chorzy z dyslipidemią, neuropatią i z zapaleniem trzustki w wywiadzie.
Sól kuchenna
- Ilość soli, pochodzącej ze wszystkich źródeł, nie powinna przekraczać 5 g/dobę (2300 mg sodu/dobę);
