Bez kategorii

CUKRZYCA – typu 2

Cukrzyca typu 2 jest najczęściej spotykanym rodzajem cukrzycy na całym świecie. Rozróżnia się dwie główne przyczyny jej wystąpienia: pierwsza związana jest z zaburzeniami wytwarzania insuliny, które są wynikiem różnych czynników genetycznych. Druga to oporność organizmu na działanie insuliny, nazywana insulinoopornością, której źródło może mieć zarówno podłoże genetyczne, jak i być wynikiem otyłości. Powstawanie cukrzycy typu 2 jest efektem współdziałania tych dwóch czynników. Pierwszym jest czynnik genetyczny, na który nie mamy wpływu oraz czynnika środowiskowego, jakim jest otyłość, szczególnie otyłość brzuszna. [1] Otyłość jest uwarunkowana w dużej mierze stylem życia danej osoby i może ulec zmianie poprzez odpowiednie zachowanie.

Jak rozwija się cukrzyca typu 2?

Rozwój cukrzycy typu 2 możemy podzielić na kilka etapów:

Etap wstępny: Rozwój cukrzycy typu 2 zwykle zaczyna się od stanu, w którym pacjent ma skłonność do otyłości oraz występuje genetyczne uwarunkowanie zaburzenia produkcji i/lub wydzielania insuliny. W tym stadium insulina jest wytwarzana przez trzustkę, ale jej wydzielanie nie przebiega w sposób optymalny. Wydzielana jest dłużej niż u osoby zdrowej. Stężenie glukozy we krwi (glikemia) utrzymuje się jeszcze na tym etapie w normie. [2]
Etap rosnącej insulinooporności: Kolejnym czynnikiem prowadzącym do cukrzycy typu 2 jest otyłość. Dlaczego? Otyłość powoduje insulinooporność co oznacza, że komórki organizmu przestają reagować na insulinę w sposób właściwy. W odpowiedzi na to trzustka musi zwiększać produkcję insuliny, aby utrzymać stężenie glukozy we krwi w normie. Ten etap może trwać od kilku do kilkunastu lat.
Etap obumierania /upośledzenia komórek beta trzustki: Po dłuższym okresie utrzymywania wysokiej produkcji insuliny komórki beta trzustki zaczynają stopniowo tracić swoją funkcję. Prowadzi to do wzrostu stężenia glukozy we krwi. W tym okresie najczęściej rozpoznaje się cukrzycę typu 2.

Kto najczęściej choruje na cukrzycę typu 2?

Epidemiologia cukrzycy typu 2 różni się w zależności od regionu i grupy wiekowej. Jednak globalnie liczba chorych na cukrzycę typu 2 stale rośnie. Wzrost zachorowalności na cukrzycę typu 2 związany jest z wieloma czynnikami. Jednym z kluczowych jest dieta i styl życia. Dieta bogata w przetworzoną żywność, duża ilość spożywanych kalorii, niski poziom aktywności fizycznej oraz otyłość, są głównymi czynnikami ryzyka. Osoby prowadzące siedzący tryb życia, odżywiające się niezdrowo, mające nadwagę są bardziej narażone na ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2.

Również osoby mające rodzinną historię cukrzycy typu 2 są bardziej narażone na ryzyko zachorowania. Wpływ genów na rozwój tej choroby jest złożony i nie do końca zbadany. Wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2 jest związany z procesem starzenia się społeczeństwa. Starsze osoby są bardziej narażone na rozwinięcie cukrzycy typu 2. Inne czynniki ryzyka to przewlekły stres, palenie papierosów oraz niezdrowy tryb życia. Regularne badania kontrolne mogą pomóc we wczesnym wykryciu choroby i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia.

Jak zdiagnozować cukrzycę typu 2?

Dostępnych jest kilka opcji diagnozowania cukrzycy typu 2.

1. Wartość HbA1c (długoterminowa wartość stężenia glukozy we krwi):

Wartość HbA1c określana również jako długoterminowe stężenie glukozy we krwi, jest istotnym wskaźnikiem opisującym średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 8-12 tygodni. Wartość ta może być ustalona na podstawie próbki krwi, co pozwala na diagnostykę, bez konieczności bycia na czczo. Wartość HbA1c stanowi kluczowy punkt w diagnostyce cukrzycy oraz stanowi odzwierciedlenie średniego poziomu glukozy we krwi. Jej wynik pomaga zdefiniować obecność choroby lub nie.

2. Poziom glukozy we krwi na czczo:

Badanie poziomu glukozy we krwi na czczo to kluczowe narzędzie diagnostyczne w identyfikacji cukrzycy oraz stanów przedcukrzycowych. Proces ten polega na pobraniu krwi rano, po co najmniej 8-godzinnym okresie postu. Jeśli wynik jedno- lub dwukrotnego pomiaru glikemii na czczo wynosi 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) lub glikemii na czczo poniżej 100 mg/dl (5,6 mmol/l), lub HbA1c 5,7–6,4% (39–47 mmol/mol) u osoby z uzasadnionym podejrzeniem nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy, należy wykonać doustny test tolerancji glukozy (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT) – glikemia w 120 minucie OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. Można uznać, że glikemia na czczo, glikemia w 120 minucie OGTT i oznaczenie HbA1c w takim samym stopniu są podstawą do celów diagnostycznych pomimo, że wykrywają cukrzycę u różnych osób. [3] Regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi na czczo jest istotne dla wczesnego wykrywania problemów metabolicznych i podejmowania odpowiednich działań profilaktycznych oraz leczniczych.

3. Test doustnego obciążenia glukozą (oGTT):

Test doustnego obciążenia glukozą (oGTT) jest istotnym narzędziem diagnostycznym wykorzystywanym do oceny poziomu cukru we krwi i potencjalnego ryzyka rozwoju cukrzycy. Jest to procedura, która pozwala zrozumieć zdolność organizmu do glukozy, kluczowego źródła energii dla komórek. Jeśli wynik jedno- lub dwukrotnego pomiaru glikemii na czczo wynosi 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) lub glikemii na czczo poniżej 100 mg/dl (5,6 mmol/l), lub HbA1c 5,7–6,4% (39–47 mmol/mol) u osoby z uzasadnionym podejrzeniem nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy, należy wykonać doustny test tolerancji glukozy (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT) – glikemia w 120. Minucie OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy. [4]

4. Sporadyczne stężenie glukozy we krwi:

Sporadyczne występowanie podwyższonych wartości glukozy we krwi może być istotnym czynnikiem diagnostycznym dla cukrzycy, zwłaszcza gdy pacjenci maja już objawy takie jak: częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie lub uczucie osłabienia. Jednakże, w celu potwierdzenia diagnozy, zawsze zaleca się dodatkowe badania, takie jak oznaczenie stężenia glukozy na czczo lub przeprowadzenie testu doustnego obciążenia glukozą (oGTT).

Jak zapobiegać cukrzycy typu 2?

Kluczową rolę w zapobieganiu cukrzycy typu 2 odgrywa zdrowa dieta i aktywność fizyczna. Utrzymanie prawidłowej masy ciała poprzez właściwą dietę jest jednym z kluczowych aspektów prewencji cukrzycy typu 2. To oznacza, że warto zwrócić uwagę na to, co jemy, oraz na ilość spożywanych kalorii. Właściwa dieta obejmuje spożywanie: warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, produktów białkowych niskotłuszczowych oraz zdrowych tłuszczy. Warto ograniczyć spożycie produktów wysoko przetworzonych, wysokokalorycznych przekąsek i słodzonych napojów. Należy zwrócić uwagę na częstotliwość posiłków i unikać jedzenia dużych ilości jednorazowo. [5]

Regularna aktywność fizyczna to kolejny kluczowy element zapobiegania cukrzycy typu 2. Ćwiczenia pomagają w utrzymaniu zdrowej masy ciała, poprawiają wrażliwość na insulinę i wspierają ogólny stan zdrowia. Nawet umiarkowania aktywność fizyczna taka jak codzienny spacer czy jazda na rowerze, może przynieść korzyści dla zdrowia metabolicznego.

Jak leczyć cukrzycę typu 2?

Cukrzyca typu 2 to choroba wymagająca kompleksowego podejścia do leczenia. W skład terapii wchodzą podejścia zarówno niefarmakologiczne takie jak kontrola diety oraz regularna aktywność fizyczna, jak i farmakologiczne. Istotne jest także skupienie się na leczeniu czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza u pacjentów z powikłaniami cukrzycy.

W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczowe jest zaangażowanie pacjenta, ponieważ dieta i regularna aktywność fizyczna okazują się bardzo skuteczne. Przy farmakoterapii metformina jest lekiem pierwszego wyboru, redukującym insulinooporność. W przypadku utrzymującego się wzrostu poziomu glukozy, terapia może być rozbudowana poprzez dodanie kolejnych leków, doustnych i podskórnych. Gdy leczenie farmakologiczne nie jest skuteczne, może się okazać że trzeba włączyć insulinę. Edukacja pacjentów odgrywa istotną rolę w leczeniu cukrzycy. Ma tu zastosowanie zasada „Kto więcej wie o cukrzycy, żyje dłużej”.

Znaczenie diety w leczeniu cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 to schorzenie, które często wymaga kontroli diety i regularnych badań. Właściwa dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu tą chorobą. Jednak ustalenie odpowiedniej liczby spożywanych kalorii może być wyzwaniem, zwłaszcza u osób otyłych, które często nieświadomie spożywają więcej kalorii, niż im się wydaje.

Najważniejsze zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 są następujące:

Jedz 4-5 posiłków w ciągu dnia (odchodzimy od stołu najedzeni w 95%).
Posiłki spożywaj regularnie co ok. 3 godziny – godziny posiłków dostosowujemy do harmonogramu dnia:

– pierwszy posiłek spożywaj w ciągu PIERWSZEJ godziny po przebudzeniu.

– ostatni posiłek jedz ok 2-3 godziny przed snem.

3. Jedz o stałych porach każdego dnia, nawet kiedy nie odczuwasz głodu.

4. Nie podjadaj między posiłkami, między posiłkami nie pij słodzonych napojów, wody z cytryną, kawy z mlekiem, nie żuj gumy, NIE PIJ KAWY NA CZCZO.

5. Jeśli po posiłku dalej nie czujesz się najedzony, uzupełnij posiłek surowymi warzywami, napij się wody.

6. Stosuj zalecane sposoby przyrządzania potraw: parowanie, blanszowanie, gotowanie, duszenie, pieczenie, unikaj smażenia, zwłaszcza w głębokim tłuszczu.

7. Potrawy jedz powoli, dokładnie przeżuwaj każdy kęs.

8. Unikaj słodyczy i słonych przekąsek, żywności przetworzonej.

9. Sól zastąp ziołami.

10. Warzywa spożywaj w co najmniej 3-4 posiłkach w ciągu dnia, owoce w 1-2 posiłkach.

11. Owoce jedz wyłącznie w zbilansowanym posiłku, w obecności białek i zdrowych tłuszczy, np. jogurt naturalny, 2-3 orzechy włoskie, garść jagód, borówek czy malin.

12. Spożywaj 2 porcje niesłodzonych produktów mlecznych każdego dnia, najlepiej w postaci jogurtów naturalnych, kefirów, chudych serów.

13. Spożywaj 2 porcje ryb tygodniowo, najlepiej w postaci pieczonej lub gotowanej na parze.

14. Zrezygnuj z CUKRU pod każdą postacią, możesz zastąpić go ksylitolem, erytrolem lub stevią.

15. Jeśli podajesz sobie insulinę zawsze licz ilość WW w posiłku, 1WW to 10g węglowodanów przyswajalnych (czyli z wyłączeniem błonnika). Aby obliczyć ilość WW konieczna jest znajomość ilości węglowodanów w produkcie i jego gramatury. Produkty pakowane (np. makarony) mają podane ilość węglowodanów na etykietach. Obliczanie ilości WW ułatwiają specjalne tabele i kalkulatory.

16. Czytaj etykiety produktów, nie kupuj produktów zawierających w składzie cukier, glukozę, fruktozę, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop kukurydziany, słód jęczmienny, miód, olej kokosowy, tłuszcz palmowy, glutaminian monosodowy.

17. Pij min.1,5 litra wody dziennie, a jeśli walczysz z nadwagą ok 2-2,5 litra wody dziennie (8-10 szklanek).

Przestrzeganie zaleceń pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi oraz wspiera ogólny stan zdrowia osób z cukrzycą typu 2.

Źródło:

[1] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2 – dostęp z dnia 15.11.2023 r.

[2] Via Medica Maciej T. Małecki, Tomasz Klupa „Rola komórki beta trzustki w patogenezie cukrzycy typu 2” – dostęp z dnia 15.11.2023 r.

[3] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetoogicznego, s. 9

[4] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetoogicznego, s.10

[5] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2 dostęp z dnia 15.11.2023 r.

Czytaj więcej

Cukrzyca typu 2 – OBJAWY

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się problemami z regulacją poziomu cukru we krwi. W cukrzycy typu 2 organizm produkuje insulinę, ale komórki ciała stają się mniej wrażliwe na działanie tego hormonu, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Cukrzyca typu 2 jest często związana z nadwagą lub otyłością, a czynnikiem ryzyka jest także brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta i dziedziczność genetyczna. Choroba ta może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak problemy z sercem, oczami i układem nerwowym.

Kontrola cukrzycy typu 2 polega na monitorowaniu poziomu cukru we krwi, utrzymywaniu właściwej wagi, aktywności fizycznej oraz stosowaniu diety, która pomaga zminimalizować skoki poziomu cukru. W niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie leków lub insuliny. Warto też regularnie sprawdzać się u lekarza, aby monitorować stan zdrowia i unikać powikłań.

Cukrzyca typu 2 staje się coraz bardziej rozpowszechnioną chorobą metaboliczną, która może powodować poważne komplikacje zdrowotne, jeśli nie zostanie właściwie rozpoznana i leczona. W artykule tym omówimy, czym jest cukrzyca typu 2, oraz jakie są jej objawy, a także jak skutecznie ją kontrolować.

Jakie są objawy cukrzycy typu 2?

1. Wzmożone pragnienie

Pierwszym i jednym z najbardziej typowych objawów cukrzycy typu 2 jest wzmożone pragnienie, czyli polidypsja. Częsta potrzeba picia przy cukrzycy wynika z obecności wielomoczu, który jest objawem podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Przy zwiększonej utracie płynów organizm stara się nadrobić straty aby uniknąć odwodnienia. [1]

2. Częste oddawanie moczu

Wielomocz, czyli zwiększone wydzielanie moczu, nazywane jest diurezą osmotyczną. Jest to proces wydalania nadmiernej ilości płynu wraz z moczem, który jest wywołany przez obecność nierozpuszczalnych cząsteczek, zwanych substancjami osmotycznymi w moczu. Przykładem takiej sytuacji może być diureza osmotyczna występująca w przypadku niekontrolowanej cukrzycy. Wysokie stężenie glukozy w moczu (powyżej 250 mg/dl) przewyższa zdolność cewek nerkowych do jej wchłaniania, co skutkuje nagromadzeniem się glukozy w cewkach. [2] To z kolei prowadzi do pasywnego przemieszczania wody do cewek nerkowych, zwiększając ilość wydalanego moczu. W przypadku niewyrównanej cukrzycy objawiającej się pragnieniem i nadmiernym wydzielaniem moczu, zwłaszcza u dzieci lub dorosłych otyłych z obciążającym wywiadem rodzinnym cukrzycą typu 2, diureza osmotyczna może być jednym z charakterystycznych objawów. W wyniku diurezy osmotycznej dochodzi do wzmożonego oddawania moczu, co może prowadzić do częstego oddawania moczu oraz do odwodnienia organizmu. Objawia się to pragnieniem, wysuszeniem skóry i bólem głowy. Częste oddawanie moczu może doprowadzić do utraty elektrolitów, takich jak potas i sód.

3. Zmęczenie

Zmęczenie i osłabienie mogą być objawami cukrzycy typu 2. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która wpływa na sposób, w jaki organizm przetwarza cukry (glukozę) na energię. Gdy poziom cukru we krwi jest niekontrolowanie wysoki, organizm nie może efektywnie przekształcać glukozy w energię, co prowadzi do uczucia zmęczenia i osłabienia. [3] Zmęczenie jest często jednym z pierwszych objawów cukrzycy typu 2. Osoby z tą chorobą mogą odczuwać ciągłe zmęczenie, nawet po odpoczynku. Cukrzyca wpływa na zdolność komórek do przyswajania glukozy, co prowadzi do spadku energii. Osłabienie jest kolejnym częstym objawem cukrzycy typu 2. Chorzy mogą odczuwać ogólny spadek sił i mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, co jest związane z brakiem energii, który wynika z wysokiego poziomu cukru we krwi.

4. Zwiększony apetyt

Nadmierne jedzenie, zwłaszcza jedzenie wysokokaloryczne i bogate w węglowodany, może być jednym z objawów, ale również przyczyną cukrzycy typu 2. Warto zwracać uwagę na swoją dietę i unikać przede wszystkim słodyczy, napojów gazowanych, produktów wysoko przetworzonych i innych produktów zawierających dużą ilość cukru. Ważne jest także regularne badanie lekarskie i monitorowanie poziomu cukru we krwi. [4]

5. Problemy z gojeniem się ran

Gdy poziom cukru we krwi jest nadmiernie podwyższony, może to doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów, co wpływa na proces gojenia się ran. Wysoki poziom cukru we krwi uszkadza naczynia krwionośne, co może zmniejszać przepływ krwi do obszaru rany. To z kolei ogranicza dostęp tlenu i składników odżywczych do komórek potrzebnych do regeneracji tkanek co opóźnia proces gojenia. Cukrzyca może doprowadzić do neuropatii, czyli uszkodzenia nerwów. Osoby z neuropatią mogą nie odczuwać bólu ani dyskomfortu związanego z ranami, co sprawia, że przez nieuwagę mogą prowadzić do pogorszenia jej stanu. Wysoki poziomu cukru stwarza korzystne warunki dla bakterii i innych mikroorganizmów, co zwiększa ryzyko zakażeń ran. Infekcje opóźniają proces gojenia ran i mogą prowadzić do powikłań. Cukrzyca wpływa negatywnie na produkcję kolagenu, który jest niezbędny do tworzenia zdrowej tkanki bliznowatej. Zaburzenia w procesie produkcji kolagenu, który jest niezbędny do tworzenia nowej tkanki mogą spowodować, że blizny po gojeniu się ran są mniej elastyczne i trwale widoczne. Aby minimalizować problemy z gojeniem się ran u osób z cukrzycą typu 2, ważne jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi i odpowiednia pielęgnacja ran są kluczowe, aby unikać poważnych powikłań i przyspieszyć proces gojenia. [5]

6. Zaburzenia widzenia

Jednym z głównych zagrożeń, związanym zarówno z cukrzycą typu 2, jak i stanem przedcukrzycowym, jest ryzyko powikłań okulistycznych. Badania nad tymi powikłaniami są coraz bardziej istotne, ponieważ mogą one znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów. Do najczęstszych zaburzeń widzenia u osób z cukrzycą typu 2 należą: [5]

Retinopatia jest to uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki, które może prowadzić do utraty wzroku. Regularne badania oka są kluczowe dla wykrycia retinopatii we wczesnym stadium i zapobieżenia jej postępowi.
Osoby z cukrzycą są bardziej podatne na rozwijanie zaćmy, która prowadzi do zamglonego widzenia. Chirurgiczne usunięcie zaćmy, która prowadzi jest często konieczne.
Cukrzyca może wpływać na zdolność oka do ostrego skupiania obrazów, co prowadzi do trudności w czytaniu i widzeniu na bliską odległość.
Pacjenci z cukrzycą mogą doświadczać problemów z rozróżnianiem kolorów oraz percepcją kontrastu co wpływa na jakość widzenia.
W cukrzycy mogą też występować nawracające się procesy zapalne w obrębie powiek, osłabienie czucia rogówki, zmiany morfologiczne i funkcjonalne w komórkach nabłonka oraz śródbłonka rogówki, a także zmniejszona produkcja łez.
Cukrzyca może też prowadzić do uszkodzenia nerwów, co może objawiać się podwójnym widzeniem, zezem porażennym lub opadnięciem powieki.
Cukrzycy mogą doświadczać trudności w regulacji rozmiaru źrenic, co wpływa na zdolność do adaptacji do zmieniających się warunków oświetleniowych.

Wczesne wykrycie i skuteczne zarządzanie cukrzycą typu 2, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka powikłań i utrzymaniu zdrowego wzroku jak najdłużej.

Jak kontrolować cukrzycę typu 2?

Skuteczna kontrola cukrzycy typu 2 jest kluczowa dla zapobiegania powikłaniom i utrzymania dobrej jakości życia. Jak skutecznie kontrolować cukrzycę typu 2?

Regularne pomiary poziomu cukru we krwi są niezbędne do skutecznego kontrolowania cukrzycy typu 2. Częstotliwość monitorowania cukru we krwi powinno się ustalić z lekarzem prowadzącym. Lekarz dostosuje plan monitorowania do indywidualnych potrzeb i sytuacji pacjenta.
Pamiętaj, że właściwa dieta to podstawa kontrola cukrzycy. Ogranicz spożycie węglowodanów, szczególnie cukrów prostych oraz wysoko przetworzonych. Zamiast tego skoncentruj się na spożywaniu warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, białka i zdrowych tłuszczów.
Regularna aktywność fizyczna pomaga obniżyć poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie wrażliwości na insulinę. Wprowadź do swoich nawyków spacery, jazdę na rowerze lub pływanie.
Lekarz może również zalecić farmakoterapię, np. leki takie jak metformina lub insulina, aby pomóc w regulowaniu poziomu cukru we krwi. Pamiętaj, aby zawsze przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza.
Regularne wizyty u diabetologa pomogą w dostosowaniu planu leczenia i monitorowaniu ewentualnych powikłań cukrzycy.
Staraj się prowadzić zdrowy tryb życia, unikaj palenia papierosów i ogranicz spożycie alkoholu. Pamiętaj też o dostatecznej ilości snu oraz unikaniu stresu.
Dokształcaj się w temacie swojej choroby. Zrozumienie cukrzycy i tego jak na Ciebie wpływa jest kluczowe. Koniecznie znajdź czas na naukę na temat swojej choroby oraz sposobów jej kontrolowania.

Skuteczna kontrola cukrzycy typu 2 wymaga zaangażowania i systematyczności. Unormowanie glikemii przyczyni się do poprawy jakości życia i zmniejszenia ryzyka powikłań. Plan leczenia zawsze konsultuj z lekarzem. [7]

Źródła:

[1] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 03.11.2023 r.

[2] https://diabetologia.mp.pl/cukrzyca-u-dzieci/147878,cukrzycowa-kwasica-ketonowa-istan-hiperglikemiczno-hiperosmolalny dostęp z dnia 03.11. 2023 r.

[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 3.11.2023 r.

[4] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 3.11.2023 r.

[5] https://cukrzyca.pl/nie-tylko-opatrunek-wspiera-gojenie-ran-u-diabetykow/ – dostęp z dnia 03.11. 2023 r.

[6] Via Medica Anna Sokołowska-Oracz, Paweł Piątkiewicz: „Ocena zmian w narządzie wzroku u osób charakteryzujących się obecnością stanu przedcukrzycowego” str. 10

[7] https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.8.4.22. – dostęp z dn. 06.11.2023 r.

Czytaj więcej

ZDROWE PRZEKĄSKI andrzejkowe dla diabetyków

Andrzejki to czas wróżb, zabaw i oczywiście pysznych przekąsek. Osoby z cukrzycą przygotowując andrzejkowe menu powinny postawić na takie potrawy, które nie wpłyną negatywnie na wahania poziom cukru we krwi. Oto kilka przepisów na szybkie w przygotowaniu, smaczne i przyjazne dla diabetyków andrzejkowe przekąski.

1. Jaja faszerowane oliwkami i suszonymi pomidorami (przepis na 5 porcji):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 133.2 kcal, B: 10.2 g, T: 7.7 g, Wp: 5.6 g, F: 1.4 g, WW: 0.6

Składniki:

Jaja kurze całe 5 x sztuka (280 g)
Suszone pomidory 7 x sztuka (49 g)
Oliwki czarne 1 x łyżka (15 g)
Natka pietruszki 1 x łyżeczka (6 g)
Serek naturalny do smarowania, bez cukru 4 x łyżka (100 g)

Przygotowanie:

Jaja ugotuj na twardo.
Oliwki i suszone pomidory pokrój w drobną kostkę, a pietruszkę drobno posiekaj.
Po ugotowaniu jaja obierz ze skorupki, przekrój na pół, następnie wyciągnij żółtka i przełóż je do miseczki.
Do żółtka dodaj serek śmietankowy i rozgnieć na pastę, dodaj pokrojone oliwki, suszone pomidory i pietruszkę.
Składniki dokładnie wymieszaj.
Pastę przełóż na ugotowane połówki jaj.

2. Kolorowa sałatka (przepis na 2 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 199.9 kcal, B: 7.4 g, T: 10.4 g, Wp: 16.8 g, F: 6.5 g, WW: 1.8

Składniki:

Papryka czerwona 1 x sztuka (140g)
Papryka żółta 1 x sztuka (140g)
Ogórek gruntowy 2 x sztuka (80g)

Rukola 1 x garść (20 g)
Nasiona słonecznika 2 x łyżka (20 g)
Sałata lodowa 4 x liść (80 g)
Suszone pomidory z zalewy, odsączone 5 x sztuka (75 g)
Bazylia suszona 1 x łyżeczka (4 g)

Przygotowanie:

Słonecznik upraż na patelni bez tłuszczu.
Sałatę podziel na mniejsze kawałki, paprykę, suszone pomidory i ogórka pokrój kostkę.
Wymieszaj składniki razem, skrop octem, dopraw.

3. Szaszłyki po włosku (przepis na 4 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 71.4 kcal, B: 4.9 g, T: 4.1 g, Wp: 3.5 g, F: 1.1 g, WW: 0.4

Składniki:

Pomidorki koktajowe 12 x sztuka (240 g)
Ogórek gruntowy 2 x sztuka (80 g)
Ser mozzarella, kulki 10 x sztuka (70 g)
Cebula 0,5 x sztuka (50 g)
Liście świeżej bazylii 20 x sztuka (20 g)

Przygotowanie:

Warzywa pokrój według uznania.
Nabijaj na przemian składniki na wykałaczki.

4. Mini kanapeczki z łososiem, granatem i sosem jogurtowym (przepis na 4 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 198.4 kcal, B: 11.7 g, T: 6.7 g, Wp: 21.1 g, F: 4.1 g, WW: 2.2

Składniki:

Bułeczka pełnoziarnista 2 x sztuka (160 g)
Łosoś wędzony 4 x kawałek (120 g)
Pomidorki koktajlowe 6 x sztuka (120 g)
Jogurt grecki 4 x łyżka (80 g)
Sałata 4 x liść (40 g)
Kiełki brokuła 1 x łyżka (8 g)
Pestki dyni 0,5 x łyżka (5 g)
Granat 0,4 x sztuka (40 g)

Przygotowanie:

Bułkę przekrój na pół, każdą połówkę posmaruj jogurtem, połóż liść sałaty.
Na sałacie ułóż łososia, kiełki i pomidorki.
Danie posyp pestkami dyni i wyłuskanymi ziarenkami granatu.

5. Roladki z cukinii z pesto bazyliowym (przepis na 4 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 91.8 kcal, B: 2.1 g, T: 7.4 g, Wp: 3 g, F: 1.5 g, WW: 0.3

Składniki:

Cukinia 1 x sztuka (300 g)
Pesto zielone z bazylii, naturalne 4 x łyżka (80 g)
Kiełki z brokuła 4 x łyżka (32 g)

Przygotowanie:

Pokrój cukinię w poprzek w podłużne plastry.
Nałóż cukinię na patelnię bez tłuszczu i trzymaj krótko. Zdejmij jak będzie miękka.
Cukinię posmaruj pesto i nałóż kiełki. Możesz dodatkowo doprawić.
Zawiń w roladki.

Czytaj więcej

Sycące dania JEDNOGARNKOWE dla diabetyków

Jesień to pora roku, kiedy nasz organizm potrzebuje dodatkowej uwagi i troski. To czas, gdy marzymy o sycących daniach, które rozgrzeją nas od środka i dostarczą niezbędnej energii. Jednak równocześnie jesienne dni są krótsze, a obowiązków jest pod dostatkiem, dlatego nie zawsze mamy czas na przygotowywanie posiłków. Jeśli szukasz pomysłów na dania, które są nie tylko pyszne, ale również szybkie w przygotowaniu, świetnie trafiłaś. W naszym artykule znajdziesz kilka przepisów na sycące dania jednogarnkowe, idealne na jesienny klimat.

Gulasz cukiniowy z soczewicą (przepis na 2 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 351.4 kcal, B: 33.9 g, T: 6.9 g, Wp: 32.3 g, F: 10.5 g, WW: 3.2

Składniki:

Cukinia 2 x sztuka (600 g)
Pieczarka świeża 10 x sztuka (200 g)
Mięso z piersi indyka bez skóry 0,5 x sztuka (150 g)
Soczewica czerwona, nasiona suche 8 x łyżka (96 g)
Natka pietruszki 3 x łyżeczka (18 g)
Masło extra 2 x łyżeczka (10 g)
Estragon suszony 1 x łyżeczka (3 g)
Kurkuma 0,4 x łyżeczka (2 g)
Tymianek 0,25 x łyżeczka (1 g)
Mielona papryka słodka 0,2 x łyżeczka (1 g)
Sól 1 x szczypta (1 g)
Pieprz czarny mielony 1 x szczypta (1 g)

Przygotowanie:

Pokrojone w kostkę mięso podsmaż na maśle, dodaj plastry pieczarkarek.
Zagotuj 500 ml wody, dodaj tartą cukinię oraz mięso z pieczarkami
Po 5 min do garnka wsyp soczewicę i gotuj razem, mieszając co chwilę.
Gotuj, aż soczewica i warzywa będą gotowe (nie dopuść do rozgotowania warzyw).
Przypraw do smaku solą, kurkumą, pieprzem czarnym i ziołowym, estragonem, tymiankiem i słodką czerwoną papryką.
Wyłóż porcję na talerz i posyp natką.

Pęczotto z indykiem i zielonym groszkiem (przepis na 2 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 471.8 kcal, B: 27.5 g, T: 14.2 g, Wp: 54.9 g, F: 10.5 g, WW: 5.5

Składniki:

Kasza jęczmienna pęczak 7 x łyżka (100 g)
Groszek zielony, mrożony 1 x szklanka (150 g)
Mięso z udźca z indyka bez skóry 0,4 x sztuka (150 g)
Suszone pomidory 8 x sztuka (56 g)
Olej rzepakowy 2 x łyżka (20 g)

Przygotowanie:

Kaszę ugotuj osobno.
Mięso podduś na oleju, dodaj groszek, a po 5 – 7 minutach pokrojone pomidory.
Wszystko wymieszaj razem i dopraw do smaku u lubionymi ziołami.

Kasza gryczana z orzechami (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 535.5 kcal, B: 20 g, T: 30.6 g, Wp: 41.1 g, F: 8 g, WW: 4.3

Składniki:

Kasza gryczana 4 x łyżka (50 g)
Jaja kurze całe 1 x sztuka (56 g)
Cebula 0,5 sztuka (50 g)
Orzechy włoskie 2 x łyżka (30 g)
Olej rzepakowy 0,5 x łyżka (5 g)
Tymianek 1 x łyżeczka (4 g)

Przygotowanie:

Kaszę zacieramy lekko ubitym jajkiem, wsypujemy do rozgrzanego rondla o grubym dnie i chwilkę prażymy (wystarczą 2 minuty), aż kasza zacznie pachnieć, a ziarenka oddzielą się od siebie.
Do rondla z kaszą wlewamy szklankę wrzącej wody, dodajemy szczyptę soli i pieprzu. Przykrywamy i gotujemy na małym ogniu, aż kasza zmięknie i wchłonie prawie całą wodę (12-15 minut).
Zdejmujemy rondel z kaszą z ognia i odstawiamy na 10 minut. W tym czasie prażymy orzechy.
Na patelni rozgrzewamy olej i szklimy drobno posiekaną cebulę wymieszaną z tymiankiem.
Dodajemy kaszę, orzechy włoskie i natkę.

Czytaj więcej

CUKRZYCA typu 2 – przyczyny

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Przyczyny tej choroby można podzielić na kilka głównych kategorii:

1. Otyłość

Jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2 jest nadwaga oraz otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, zaburza równowagę hormonalną organizmu, może to prowadzić do oporności na insulinę.

2. Brak aktywności fizycznej

Brak regularnej aktywności fizycznej jest kolejnym czynnikiem ryzyka. Ćwiczenia pomagają regulować poziom cukru we krwi oraz poprawiają wrażliwość na insulinę. Dlatego zachęca się osoby z ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz te, które są już zdiagnozowane do wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej do codziennego stylu życia.

3. Genetyka

Ryzyko zachorowania na Cukrzycę typu 2 zależy od wielu czynników, a genetyka jest jednym z nich. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 są bardziej narażone na ryzyko zachorowania. Istnieją konkretne geny, które mogą zwiększać predyspozycje do zachorowania na cukrzycę typu 2. Są to na przykład geny związane z regulacją gospodarki glukozowej, insulinoopornością i funkcją trzustki. Osoby z dziedziczną predyspozycją do cukrzycy typu 2 mogą być też bardziej podatne na wpływ czynników środowiskowych, takich jak: niewłaściwa dieta, otyłość, stres czy brak aktywności fizycznej. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 powinny szczególnie monitorować swoje wskaźniki zdrowia. ¹

4. Wiek

Wiek ma istotny wpływ na ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Cukrzyca typu 2 częściej występuje u osób starszych. Dlaczego? Z wiekiem organizm może stawać się coraz bardziej oporny na insulinę, co oznacza, że komórki ciała przestają na nią reagować tak skutecznie jak wcześniej. ² Trzustka – narząd odpowiedzialny za produkcję insuliny z wiekiem może zmniejszać swoją efektywność. Do rozwoju cukrzycy może się również przyczyniać zmiana stylu życia na bardziej siedzący i ograniczenie aktywności fizycznej.

5. Nieprawidłowa dieta

Nieprawidłowa dieta może znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Oto kilka czynników związanych z dietą, które mogą przyczynić się do rozwoju tej choroby:

Spożywanie nadmiaru kalorii, zwłaszcza w postaci tłuszczu i cukru, może prowadzić do otyłości, co jest jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2.
Dieta uboga w błonnik może prowadzić do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi po posiłku, co może obciążać trzustkę i prowadzić do insulinooporności. ³
Spożywanie dużej ilości produktów przetworzonych, ze sztucznymi dodatkami, konserwantami i cukrami może być szkodliwe dla zdrowia metabolicznego.

6. Stres

Stres może odegrać istotną rolę jako czynnik rozwoju cukrzycy typu 2. Osoby narażone na długotrwały stres mogą być bardziej podatne na tę chorobę. Stras może wpływać na poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie produkcji hormonów stresu np. kortyzolu. To z kolei może prowadzić do insulinooporności i wzrostu ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Stres może wpływać negatywnie na nawyki żywieniowe. W stresujących sytuacjach niektórzy sięgają po niezdrowe przekąski i jedzą więcej słodyczy oraz fast foodów. To z kolei może prowadzić do nadwagi i otyłości, co zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2.

7. Choroby współistniejące

Choroby współistniejące znane również jako choroby towarzyszące, to inne schorzenia lub problemy zdrowotne, występujące jednocześnie z chorobą główną. W przypadku cukrzycy typu drugiego mogą to być różne schorzenia, które mają wpływ na funkcjonowanie organizmu. Oto kilka chorób współistniejących, które mogą wpłynąć na ryzyko cukrzycy typu 2.

Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi jest często obecne u osób z cukrzycą typu 2. Te dwie choroby wzajemnie się potęgują i zwiększają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
Dyslipidemia: Cukrzyca typu 2 często idzie w parze z zaburzeniami lipidowymi, takimi jak podwyższony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom cholesterolu HDL. Zwiększa to ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Choroby serca: Osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone na choroby serca, takie jak miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał i niewydolność serca.
Zespół metaboliczny: To zespół objawów, który obejmuje cukrzycę typu 2, otyłość brzuszną, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe.

8. Palenie papierosów.

Palenie papierosów może znacząco zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz pogorszyć kontrolę tej choroby u osób, które już ją mają. Jak palenie wpływa na cukrzycę typu 2? Palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Oczywiście główną przyczyną jej wystąpienia mogą być uwarunkowania genetyczne. Jednak największy udział w rozwoju cukrzycy typu II odgrywają czynniki środowiskowe, między innymi nadmierna masa ciała, nieodpowiednio zbilansowana dieta, niski poziom aktywności fizycznej, ale także palenie papierosów.⁴

Jeśli masz już cukrzycę typu 2, palenie papierosów może pogorszyć kontrolę glikemii. Papierosy działają na organizm diabetyka jak hiperglikemia, uszkadzając małe i duże naczynia krwionośne. Mechanizmy, które powodują wcześniejsze uszkodzenie wielu narządów u palaczy są związane z nasileniem procesu zapalnego, uszkodzenia śródbłonka, zwiększenia krzepliwości krwi i niedotlenienia tkanek. Palenie pobudza produkcję tzw. wolnych rodników tlenowych – bardzo aktywnych cząstek uszkadzających tkanki i pobudzających proces zapalny. A ten prowadzi do dalszego nasilenia uszkodzeń ściany naczyń krwionośnych i otaczających tkanek. Ponadto palenie zwiększa krzepliwość krwi, nasila jej lepkość oraz potęguje niedotlenienie tkanek i narządów. ⁵

Warto pamiętać, że cukrzyca typu 2 jest chorobą wieloczynnikową, a wiele z tych czynników może mieć wpływ jednocześnie. Dlatego też kluczowym elementem profilaktyki jest zdrowy tryb życia, który obejmuje zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie czynników ryzyka, takich jak palenie papierosów i przewlekły stres. Osoby o podwyższonym ryzyku zachorowania na cukrzycę typu II powinny regularnie kontrolować poziom cukru we krwi i w razie potrzeby konsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednie zarządzanie chorobą mogą pomóc uniknąć powikłań i prowadzić zdrowszy, bardziej aktywny styl życia.

Źródła:

¹ https://nowagenetyka.pl/czy-cukrzyca-jest-choroba-uwarunkowana-genetycznie/

²https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2

³http://diabetologiaonline.pl/pielegniarka_artykuly,info,205.html

⁴https://recigar.pl/palenie-papierosow-a-cukrzyca-negatywny-wplyw-nikotyny-na-diabetykow/

⁵https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573

Czytaj więcej

Cukrzyca CIĄŻOWA – wszystko, co musisz wiedzieć

Cukrzyca ciążowa to temat, który dotyka wiele przyszłych mam. To zaburzenie pojawiające się w czasie ciąży u zdrowych dotąd kobiet. W trakcie lektury dowiesz się, czym dokładnie jest cukrzyca ciążowa, jakie są jej objawy, czynniki ryzyka oraz dlaczego jej wczesne rozpoznanie jest tak ważne. Przedstawimy Ci również skuteczne metody leczenia i radzenia sobie z tym schorzeniem, byś mogła cieszyć się wyjątkowym czasem, jakim jest ciążą i przede wszystkim- urodzić zdrowe dziecko.

Czym jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca ciążowa (inaczej GDM- gestational diabetes mellitus) jest najczęściej występującym powikłaniem metabolicznym w ciąży. To sytuacja, w której na skutek działania hormonów dochodzi do zaburzenia w działaniu i wydzielaniu insuliny. U większości kobiet po porodzie stężenia glukozy ulegają normalizacji, jednak przebycie cukrzycy w ciąży jest czynnikiem ryzyka jawnej cukrzycy w dalszych latach życia.¹

Kto jest narażony na cukrzycę ciążową?

Na cukrzycę ciążową narażone są przede wszystkim kobiety ciężarne obarczone czynnikami ryzyka, takimi jak:

ciąża po 35. roku życia,
w wywiadzie porody dzieci o dużej masie ciała (> 4000 g),
urodzenie noworodka z wadą rozwojową,
zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie,
nadciśnienie tętnicze,
nadwaga lub otyłość,
rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2,
rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach,
wielorództwo,
zespół policystycznych jajników.

Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?

Objawy cukrzycy ciążowej mogą być trudne do rozpoznania, ponieważ często są łagodne i niecharakterystyczne. Warto zrozumieć, dlaczego tak się dzieje. Niektóre objawy cukrzycy ciążowej mogę być mylone z typowymi objawami ciąży np. częste oddawanie moczu, zmęczenie, wzmożone łaknienie, częste infekcje dróg moczowych. W wielu przypadkach objawy są subtelne i nie powodują znacznych dolegliwości, które mogłyby zaniepokoić ciężarną. Dla wielu kobiet ciąża jest pierwszym doświadczeniem związanym z wysokim poziomem cukru, więc nie mają one punktu odniesienia ani świadomości, że właśnie rozwija się cukrzyca. Dlatego też tak ważne są badania przesiewowe w kierunku cukrzycy. Wczesne rozpoznanie cukrzycy ciążowej sprzyja lepszemu wyrównaniu gospodarki węglowodanowej i zmniejszeniu ryzyka powikłań.

Jak rozpoznać cukrzycę ciążową?

Już podczas pierwszej wizyty położniczej lekarz powinien określić wystąpienie czynników ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej. Standardem postępowania jest oznaczenie stężenia glukozy we krwi przy pierwszej wizycie w czasie ciąży u ginekologa oraz wykonanie badania obciążenia glukozą (OGTT) pomiędzy 24. a 28. tygodniem. Badanie wykonuje się na czczo oraz po 1 i 2 godzinach po wypiciu glukozy. Cukrzycę ciążową rozpoznaje się, gdy przynajmniej jedna z wartości testu OGTT jest powyżej ustalonej normy.

Tabela 1. Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników 75g
OGGT według IADPSG i WHO 2013

Natomiast jeżeli u ciężarnej na czczo wartość glikemii wynosi ≥126 mg/dl (7 mmol/l), w dowolnej porze dnia przekracza 200 mg/dl (11,1 mmol/l) i utrzymują się objawy hiperglikemii lub stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) przekracza normę, a wyniki nieprawidłowej glikemii w kolejnej dobie się powtarzają, rozpoznaje się cukrzycę i wdraża leczenie. Dalsza diagnostyka nie jest wymagana.²

Leczenie cukrzycy ciążowej

Cukrzyca ciążowa rozwija się zazwyczaj w drugiej połowie ciąży, co zwykle nie wpływa na rozwój embrionalny płodu. Podstawą leczenia cukrzycy ciążowej jest zmiana diety. Ta powinna być zbilansowana, bogata w błonnik i składniki odżywcze, a jednocześnie ograniczona pod względem cukru i węglowodanów. Jeśli pomimo stosowania odpowiedniej diety i aktywności fizycznej stężenia glukozy nadal są powyżej wartości referencyjnych, zaleca się na okres ciąży wdrożenie insulinoterapii.

Bardzo ważne są domowe pomiary glikemii glukometrem. Zaleca się kontrolę z krwi włośniczkowej minimum 4 razy dziennie na czczo oraz godzinę po posiłkach- śniadaniu, obiedzie, podwieczorku i kolacji. Pomocne może być również notowanie swojego jadłospisu, by wykluczyć z diety produkty, które powodują skoki cukru. ³

Cukrzyca ciążowa- czy jest groźna? (powikłania)

Niewłaściwe zarządzanie cukrzycą ciążową może prowadzić do różnych powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia makrosomii płodu, która dotyczy od 15 do 45% noworodków pochodzących z ciąż powikłanych cukrzycą, w której hiperglikemia u matki występowała w drugiej połowie ciąży. Makrosomia to, mówiąc najprościej, duża masa urodzeniowa noworodka powyżej 4 kg. Dziecko dotknięte makrosomią osiąga w czasie rozwoju wewnątrzmacicznego masę ciała większą od 90 percentyla należnej dla danego wieku płodowego. Co więcej, nadmierny przyrost wagi nie idzie w parze z obwodem głowy, który jest odpowiedni dla wieku płodowego lub mniejszy. Przyczyną nadmiernego wzrostu wagi i powiększenia narządów wewnętrznych jest intensywne uwalnianie insuliny z komórek beta trzustki płodowej w odpowiedzi na hiperglikemię. Poród dziecka dotkniętego makrosomią drogami natury stwarza zagrożenie z uwagi na możliwość wystąpienia niewspółmierności barkowej, co może skutkować niedotlenieniem i uszkodzeniem splotu barkowego. Innym powikłaniem cukrzycy ciążowej może być sytuacja odwrotna i zahamowanie wzrastania dziecka, w skutek oddziaływania czynników uszkadzających. Zahamowanie wzrastania płodu jest wynikiem bezpośredniego toksycznego działania hiperglikemii na tkanki dziecka we wczesnym okresie rozwoju.⁴ Cukrzyca ciążowa zwiększa również ryzyko poronienia, wzrostu ciśnienia tętniczego, wielowodzia czy nadmiernej ilości płynu owodniowego.

Cukrzyca ciążowa to wyzwanie, którym musi sprostać wiele przyszłych mam. Jednak z odpowiednią wiedzą, zaangażowaniem i wsparciem lekarzy, cukrzycę ciążową można skutecznie kontrolować. Zdrowa dieta, aktywność fizyczna i samokontrola to duża część pracy, która leży po twojej stronie. Nie bój się szukać pomocy i zadawać pytań swojemu lekarzowi. Twoje zdrowie i zdrowie Twojego dziecka są najważniejsze. Jeśli chcesz przeczytać więcej informacji na temat tego, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo w okresie ciąży, odsyłamy cię do artykułów:

Cukrzyca ciążowa – normy i rozpoznanie

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa – przyczyny i objawy

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – dietetyczny drogowskaz

Cukrzyca ciążowa – vademecum wiedzy

Źródła:

¹ Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

² Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

³ Cukrzyca u kobiet w ciąży, J. Furman, https://www.mp.pl/insulinoterapia/cukrzyca/cukrzyca_ciazowa/199557,cukrzyca-u-kobiet-w-ciazy, dostęp z dn.21.09.2023

⁴ Cukrzyca u matki i jej konsekwencje dla dziecka. D. Pawlik, R. Radziszewska, s.46-47, https://endokrynologiapediatryczna.pl/contents/files/a_1510.pdf, dostęp z dn. 21.09.2023

Czytaj więcej

Cukrzyca CIĄŻOWA — przyczyny i objawy

Cukrzyca ciążowa (GDM, gestational diabetes mellitus) to jedno z najczęściej występujących powikłań w czasie ciąży. Zgodnie z definicją, o cukrzycy ciążowej mówimy, kiedy nietolerancja glukozy po raz pierwszy pojawia się w ciąży, objawiając się hiperglikemią różnego stopnia. Cukrzyca najczęściej rozpoznawana jest po 23 tygodniu ciąży. Według International Diabetes Federation (IDF) około 16,7% ciąż jest powikłanych cukrzycą ciążową. ¹W tym artykule wyjaśnimy, jakie są przyczyny powstawania cukrzycy oraz czy można ją rozpoznać na podstawie objawów.

Skąd się bierze cukrzyca ciążowa?

Za głównego winowajcę cukrzycy ciążowej uważa się insulinooporność powodowaną przez rosnący w ciąży poziom hormonów (estrogen, progesteron, hormon wzrostu, prolaktyna), które mają działanie antagonistyczne w stosunku do insuliny. U niektórych kobiet w ciąży występuje niedobór insuliny, co skutkuje hiperglikemią, ponieważ trzustka nie jest w stanie pokryć wzrastającego zapotrzebowania na insulinę. Ponadto na insulinooporność wpływa również nadmierny przyrost masy ciała w ciąży.²

Przyczyny cukrzycy ciążowej

Jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy ciążowej jest nadwaga i otyłość matki przed ciążą. Im większy wskaźnik masy ciała, tym ryzyko jest większe. Wiek matki także ma znaczenie. Kobiety powyżej 35. roku życia są bardziej narażone na cukrzycę ciążową niż te, które rodzą w młodszym wieku. Do innych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia cukrzycy zalicza się: zaburzenia tolerancji glukozy w wywiadzie, przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży, występowanie cukrzycy w rodzinie, poronienia, niewyjaśnione zgony okołoporodowe lub wewnątrzmaciczne, wielowodzie oraz urodzenie dziecka z masą ciała powyżej 4000 g.³

Jakie objawy daje cukrzyca ciążowa?

W wielu przypadkach cukrzyca ciążowa nie daje wyraźnych objawów. Często przebiega bezobjawowo lub symptomy te są mylone z powszechnie występującymi dolegliwościami w ciąży. Kobiety z cukrzycą ciążową mogą skarżyć się na:

Wzmożone łaknienie i pragnienie
Świąd w okolicy sromu
Częste infekcje dróg moczowych
Spadek masy ciała
Zawroty głowy, omdlenia
Częste oddawanie moczu

W związku z mało specyficznymi objawami cukrzycy ciążowej każda kobieta spodziewająca się dziecka powinna wykonać badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy. To najskuteczniejsza metoda pozwalająca rozpoznać zaburzenia węglowodanowe. W tym celu wykonuje się badanie w II trymestrze ciąży — między 24 a 28 tygodniem — w postaci testu doustnego obciążenia glukozą (OGGT).

Czy cukrzyca ciążowa znika po ciąży?

Cukrzyca to w większości przypadków zaburzenie przemijające – najczęściej po porodzie wartości glikemii wracają do normy. Według badań przeprowadzonych przez Ministerstwo Zdrowia u 2/3 kobiet ze zdiagnozowaną GDM w poprzednich ciążach stężenia glukozy wróciły do normy w ciągu 6 tygodni po porodzie, ale aż u 72% pacjentek w kolejnej ciąży ponownie rozpoznano cukrzycę. Z wywiadu było wiadomo, że w poprzednich ciążach ta ostatnia grupa pacjentek znacznie przybrała na wadze i częściej stosowała insulinoterapię z powodu rozpoznanej GDM. Należy jednak podkreślić, że kobiety, które w czasie ciąży zachorowały na cukrzycę, stanowią grupę o najwyższym prawdopodobieństwie, niespotykanym w innych grupach ryzyka, zapadnięcia na tę chorobę w przyszłości.⁴

Warto podkreślić, że cukrzyca ciążowa może negatywnie wpływać na zdrowie matki i dziecka, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie cukrzycy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nieleczona cukrzyca ciążowa może prowadzić do wielu groźnych powikłań takich jak makrosomia płodu, przedwczesny poród, wady rozwojowe u dziecka czy poronienia. Terapia cukrzycy ciążowej opiera się na dobraniu odpowiednio zbilansowanej diety, zaleceniu aktywności fizycznej dostosowanej do stanu zdrowia, monitorowaniu glikemii oraz w razie konieczności stosowaniu insuliny. Jeśli chcesz przeczytać więcej informacji na temat tego, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo w okresie ciąży, odsyłamy cię do artykułów:

Cukrzyca ciążowa – normy i rozpoznanie

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa — czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – wszystko, co musisz wiedzieć

Cukrzyca ciążowa – vademecum wiedzy

Źródło:

¹International Diabetes Atlas Edition 2021 s.54

²K. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska-Gajewska, Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka, s.169, dostęp z dn.15.09.2023, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838

³ Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s.100

⁴K. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska-Gajewska, Wpływ cukrzycy ciążowej…s.100, dostęp z dn.15.09.2023, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838

Czytaj więcej

CUKRZYCA ciążowa – normy i rozpoznanie

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, pełen radości i oczekiwania na przyjście na świat nowego życia. Jednak dla niektórych przyszłych mam to także czas, w którym mogą pojawić się pewne komplikacje zdrowotne, takie jak cukrzyca ciążowa. Szacuje się, że cukrzyca ciążowa może dotyczyć nawet ponad 10% wszystkich ciężarnych.¹ Cukrzyca ciążowa wymaga szczególnego postępowania, aby zapobiec potencjalnym komplikacjom zarówno u matki, jak i u rozwijającego się dziecka. W poniższym artykule omówimy, w jaki sposób rozpoznać cukrzycę ciążową oraz jakie są normy glikemii dla kobiet w ciąży.

Badania w cukrzycy ciążowej

Wszystkie ciężarne powinny być diagnozowane w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy jak najszybciej po rozpoznaniu ciąży. Już na pierwszej wizycie u lekarza, ginekolog powinien przeprowadzić z ciężarną wywiad lekarski ukierunkowany na czynniki ryzyka oraz wykonać badania przedmiotowe, takie jak pomiar masy ciała, wzrostu, badanie BMI, pomiar ciśnienia tętniczego krwi.² U ciężarnych z grup ryzyka powinien zostać wykonany test obciążenia glukozą (OGGT) 75 g przy pierwszej wizycie u lekarza, a u pozostałych badanie glikemii na czczo. Postępowanie diagnostyczne zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 2012 roku i Rekomendacjami PTG z 2014 roku zobowiązuje każdego położnika do oznaczenia glikemii na czczo u ciężarnej do 10 tygodnia ciąży.³ Jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii, krzywą OGGT należy powtórzyć między 24. a 28. tygodniem ciąży. Diagnostyka w grupie bez czynników ryzyka i z prawidłową glikemią w pierwszym badaniu w ciąży, powinna być przeprowadzona między 24. a 28. tygodniem ciąży i ma charakter jednostopniowy, polegający na wykonaniu testu OGTT. Jak wygląda to badanie? Badanie polega na trzykrotnym pomiarze poziomu glukozy we krwi: na czczo oraz 1 i 2 godziny po wypiciu roztworu zawierającego glukozę. Wyniki poziomu glukozy są porównywane z określonymi kryteriami rozpoznawczymi.⁴

Kryteria rozpoznawcze cukrzycy ciążowej

Hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy w trakcie ciąży powinna być rozpoznawana i klasyfikowana według zaleceń WHO (2013):

1. Cukrzyca w okresie ciąży — gdy spełnione są warunki ogólne rozpoznania cukrzycy, to znaczy:

glikemia na czczo 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l)
lub glikemia w 2 godz. 75 g OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l )
lub glikemia przygodna ≥200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) i towarzyszące jej objawy kliniczne hiperglikemii⁵

2. Cukrzyca ciążowa (GDM) — gdy spełnione jest przynajmniej jedno z kryteriów wymienionych w tabeli poniżej:

Cukrzyca ciążowa- postępowanie

Cukrzyca ciążowa to stan, który wymaga szczególnej uwagi i opieki, dlatego mama powinna być pod stałą kontrolą lekarza. Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych u ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. W trakcie terapii należy dążyć do wartości glikemii stwierdzanych u zdrowych ciężarnych. Na obecnym etapie wiedzy za docelowe uznaje się następujące wartości glikemii w samokontroli ciąży niezależnie od typu cukrzycy:

na czczo i przed posiłkami: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l);
maksymalna glikemia w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku: < 140 mg/dl (< 7,8 mmol/l) lub po 2 godzinach < 120 mg/dl (6,7 mmol/l);
między godziną 2.00 a 4.00: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l).

Kobiety w ciąży powinny wykonywać pomiary glikemii samodzielnie, po odpowiednim przeszkoleniu przez pielęgniarkę posiadającą doświadczenie w opiece nad chorymi na cukrzycę. Liczba i pory oznaczania stężenia glukozy powinny być uzależnione od natężenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej i stosowanego leczenia.⁶ Kluczową rolę w leczeniu cukrzycy ciążowej odgrywa dieta pozwalająca utrzymać stabilne stężenie glukozy we krwi, jednocześnie zaspakajająca potrzeby rozwijającego się dziecka. Umiarkowana, regularna aktywność fizyczna jest drugim, poza dietą, podstawowym elementem leczenia cukrzycy ciążowej (w przypadku braku przeciwwskazań położniczych). Jeśli pomimo stosowanej diety i aktywności fizycznej poziomy cukrów we krwi przekraczają zalecane normy, wdraża się leczenie insuliną.

Cukrzyca ciążowa to problem, który dotyka wiele kobiet w ciąży. Najskuteczniejszą metodą pozwalającą wykryć zaburzenia węglowodanowe są badania stężenia glukozy we krwi. Wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej to kwestia priorytetowa dla zdrowia matki i dziecka, ponieważ nawet niewielki stopień hiperglikemii wpływa na podwyższenie ryzyka rozwoju wad u dziecka, a także powikłań położniczych.

Dowiedz się więcej na temat cukrzycy ciążowej:

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – wszystko, co musisz wiedzieć

Źródła:

¹K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/48893/35925 s. 41, dostęp z dn.12.09.2023²K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa…, s. 41, dostęp z dn.12.09.2023

³ Cukrzyca ciążowa – zbyt duże obciążenie dla dwojga, https://podyplomie.pl/medical-tribune/21524,cukrzyca-ciazowa-zbyt-duze-obciazenie-dla-dwojga, dostęp z dn. 11.09.2023

⁴Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

⁵Zalecenia kliniczne…, s. 99

⁶ Zalecenia kliniczne…, s. 100

⁷E.Harasim-Piszczatowska, M. Słoma, Cukrzyca ciążowa, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBe99e86dae429433689d5b1c32524ade2/0000056509-wcag.pdf, s. 219, dostęp z dn.12.09.2023

Czytaj więcej

Cukrzyca CIĄŻOWA: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa to sytuacja, która może spotkać każdą kobietę w ciąży, jednak niektóre z nich są bardziej narażone na wystąpienie tego schorzenia. Z uwagi na potencjalne skutki zdrowotne zarówno dla matki, jak i dla rozwijającego się dziecka, cukrzyca ciążowa to stan, który wymaga szczególnej uwagi i opieki. Zrozumienie czynników ryzyka cukrzycy ciążowej to podstawowy krok w kierunku odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Dlatego też prześledzimy różne aspekty, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego schorzenia.

Czym jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca ciążowa, znana także jako GDM (ang. Gestational Diabetes Mellitus) jest rodzajem cukrzycy, która rozwija się w trakcie ciąży. Jest to stan, w którym poziom cukru we krwi kobiety w ciąży jest wyższy niż powinien, co w konsekwencji prowadzi do szeregu komplikacji zarówno po stronie matki jak i nienarodzonego jeszcze dziecka. Cukrzyca ciążowa zazwyczaj występuje w drugiej połowie ciąży i przyczynia się do niej wiele czynników.

Cukrzyca ciążowa- badania przesiewowe

Już na początku ciąży konieczne jest przeprowadzenie badań przesiewowych w kierunku cukrzycy ciążowej, ponieważ u większości kobiet nie występują objawy hiperglikemii lub objawy te są dość niespecyficzne. Wśród objawów wymienia się np.: wzmożone łaknienie oraz pragnienie, nawracające infekcje dróg moczowych, zawroty głowy, spadek masy ciała, zwiększoną ilość oddawanego moczu.¹W Polsce obowiązuje zasada powszechnych badań przesiewowych w kierunku hiperglikemii w ciąży oraz podział i kryteria rozpoznania takiej hiperglikemii zgodne z wytycznymi WHO. Zalecane są badania przesiewowe przy pierwszej wizycie w ciąży oraz między 24.–28. tygodniem. ²

Co może być przyczyną cukrzycy ciążowej?

Do czynników ryzyka hiperglikemii w ciąży należą:

Wiek matki: kobiety po 35. roku życia mają wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.
Schorzenia współistniejące: takie jak zespół policystycznych jajników, nadciśnienie tętnicze.
Historia porodów: kobiety, które wcześniej rodziły dzieci z wysoką masą urodzeniową (powyżej 4 kg), lub których nowo narodzone dzieci wykazywały wady rozwojowe, są bardziej podatne na cukrzycę ciążową.
Masa ciała przed ciążą: nadmierna masa ciała, wyrażona jako BMI (Body Mass Index) powyżej 27 kg/m² przed ciążą, jest czynnikiem znacznie zwiększającym ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.
Historia rodzinna cukrzycy: jeśli w rodzinie występowały przypadki cukrzycy typu II, u kobiety istnieje większe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej. ³

Czy cukrzyca ciążowa jest groźna dla dziecka?

Nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka. Tkanki rozwijającego się płodu są bardzo wrażliwe na zaburzenia metaboliczne zachodzące w organizmie matki. Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia takich powikłań jak makrosomia płodu (duża waga urodzeniowa płodu) i urazy okołoporodowe, wady wrodzone czy wcześniactwo. ⁴

Cukrzyca ciążowa to choroba, która wpływa nie tylko na zdrowie matki, zdrowie nienarodzonego dziecka, ale również na sam przebieg porodu. Cukrzyca ciążowa wiąże się z wieloma powikłaniami, dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza oraz kompleksowa opieka specjalistów nad kobietą z cukrzycą ciążową. Bez wątpienia cukrzyca ciążowa to istotne wyzwanie, zarówno dla kobiety w ciąży jak i dla zespołów terapeutycznych. Istotną rolę w profilaktyce i prowadzeniu cukrzycy ciążowej pełni edukacja i świadomość pacjentek, które swoimi decyzjami realnie mogą wpłynąć na swój stan zdrowia i jakość życia. Istotne jest, by kobiety ze zdiagnozowana cukrzycą ciążową ściśle współpracowały z lekarzem i przestrzegały zaleceń dotyczących diety, aktywności fizycznej oraz zaleconego leczenia. Jeśli chcesz przeczytać więcej informacji na temat tego, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo w okresie ciąży, odsyłamy cię do artykułów:

Cukrzyca ciążowa – przyczyny i objawy

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – dietetyczny drogowskaz

Cukrzyca ciążowa – vademecum wiedzy

Źródła:

¹ Cukrzyca ciążowa, Emilia Harasim-Piszczatowska , Magdalena Słoma, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBe99e86dae429433689d5b1c32524ade2/0000056509-wcag.pdf, s. 219, dostęp z dn. 12.09.2023

² Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

³ Zalecenia kliniczne…, s. 100

⁴ Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka, Katarzyna Łagoda, Grażyna Kobus, Hanna Bachórzewska-Gajewska, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838, s 170-171, dostęp z dn. 12.09.2023

Czytaj więcej

OWSIANKA na śniadanie – przepisy dla diabetyków

Śniadanie to najważniejszy posiłek dnia, który powinien dostarczyć nam odpowiednią dawkę energii na start. Owsianka doskonale sprawdza się w tej roli. To prawdziwa perełka wśród produktów spożywczych bogata w białko, witamy z grupy B, magnez, potas, cynk, żelazo, witaminę E, kwas foliowy, niezbędne do utrzymania dobrej kondycji organizmu. To także doskonałe źródło błonnika, który ma korzystny wpływ na trawienie i utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi.

Wszystko to sprawia, że owsianka z odpowiednimi dodatkami to doskonały pomysł na śniadanie dla diabetyków. Włącz owsiankę do swojej codziennej diety i skorzystaj z naszych pomysłów prosto od dietetyka.

1. Owsianka a’la ciasto marchewkowe (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze jednej porcji: 275.7 kcal, B: 11.6 g, T: 9.1 g, Wp: 32.4 g, F: 8.3 g, WW: 3.2

Składniki:

Mleko spożywcze 1,5% 0,6 szklanki (150g)
Marchew 0,5 szt (23g)
Płatki owsiane górskie 3,5 łyżki (35g)
Cynamon 1 łyżeczka (5g)
Len, świeżo mielony 1 łyżeczka (5g)
Mak niebieski 0,5 łyżki (5g)

Przygotowanie:

Marchew zetrzyj na tarce.
Wszystko (oprócz maku) wymieszaj razem w naczyniu żaroodpornym i piecz w 200 stopniach około 20-30 minut – w zależności czy chcesz, by konsystencja przypominała bardziej owsiankę czy ciasto.
Posyp makiem.

2. Owsianka z gruszką i cynamonem, wersja bezglutenowa (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 338.7 kcal, B: 9.3 g, T: 6.3 g, Wp: 56.1 g, F: 10.4 g, WW: 5.6

Składniki:

Płatki owsiane górskie, bezglutenowe 6 łyżek (60g)
Cynamon 1 łyżeczka (5g)
Len, nasiona 1 łyżeczka (5g)
Gruszka 1szt (130g)

Przygotowanie:

1. Płatki owsiane lekko podgotuj na wodzie (3 min) lub zalej wrzątkiem i poczekaj aż namiękną, wkrój gruszkę i posyp cynamonem oraz nasionami lnu.

3. Owsianka kokosowa (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 375.8 kcal, B: 13.2 g, T: 16.2 g, Wp: 41.4 g, F: 6 g, WW: 4.2

Składniki:

Płatki owsiane górskie 5 łyżek (50g)
Jogurt naturalny 9 łyżek (180g)
Wiórki kokosowe 2 łyżki (12g)

Przygotowanie:

1. Płatki owsiane wymieszaj z jogurtem i wiórkami.

4. Owsianka bezmleczna „moc nasion” (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 365.7 kcal, B: 13.2 g, T: 16.9 g, Wp: 42.6 g, F: 6.3 g, WW: 4.3

Składniki:

Płatki owsiane górskie 5 łyżek (50g)
Napój migdałowy bez cukru 1 szklanka (250g)
Słonecznik, nasiona łuskane 1 łyżka (10g)
Nasiona chia 1 łyżeczka (5g)

Przygotowanie:

1. Płatki owsiane ugotuj na napoju migdałowym.

2. W trakcie gotowania, gdy napój odparuje, możesz dodać wody. 3. Ugotowane płatki przełóż do miski i wymieszaj z nasionami

Czytaj więcej

CUKRZYCA typu 2 – czy można jej zapobiec?

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się opornością na insulinę i zaburzeniami w produkcji insuliny. Osoby z cukrzycą typu 2 mają podwyższony poziom glukozy we krwi, co może prowadzić do wielu powikłań, takich jak choroby serca, uszkodzenie nerek, rozwój neuropatii, zaburzenia wzroku i inne. Skala problemu jest ogromna, a liczba osób cierpiących na cukrzycę typu 2 stale rośnie. Cukrzyca jest pierwszą uznaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych niezakaźną globalną epidemią. Wzrost liczby zachorowań na cukrzycę typu 2 stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej oraz ma istotne konsekwencje dla jakości życia pacjentów. Dziś spróbujemy odpowiedzieć na pytanie – czy cukrzycy typu 2 można zapobiec?

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

Cukrzyca tupu 2 to choroba cywilizacyjna. Oznacza to, że współczesny tryb życia ma ogromny wpływ na rozwój tej choroby. Do czynników ryzyka cukrzycy typu 2 zalicza się między innymi:

nadwaga i otyłość,
brak aktywności fizycznej,
niezdrowy styl życia, a zwłaszcza dieta,
cukrzyca występująca w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo),
wiek powyżej 45 lat,
nieprawidłowy poziom cholesterolu i ciśnienia krwi. [1]

Zdrowa dieta jako kluczowa profilaktyka

Jednym z najważniejszych kroków w zapobieganiu cukrzycy typu 2 jest zdrowa dieta. Nie istnieje dieta uniwersalna dla wszystkich osób z cukrzycą. W leczeniu cukrzycy mogą być stosowane różne strategie żywieniowe, np. dieta śródziemnomorska, dieta DASH, dieta fleksitariańska, diety roślinne.[1] Wymienione modele żywieniowe zakładają znaczący udział warzyw nieskrobiowych, maksymalne ograniczenie cukrów dodanych oraz rafinowanych zbóż, a także zwiększenie udziału żywności minimalnie przetworzonej. Jedz zdrowo, stosując zasadę umiarkowania w jedzeniu:

Unikaj słodkich, słonych i tłustych potraw.

Unikaj produktów wysoko przetworzonych, takich jak słodycze, napoje gazowane i fast foody. Zamiast tego wybieraj świeże owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i chude źródła białka.
Zwiększ spożycie błonnika. Błonnik zmniejsza wchłanianie węglowodanów i obniża poziom glukozy we krwi.
Zadbaj, by Twoja dieta obfitowała w ryby, chude mięsa, dużą ilość warzyw, pełnoziarniste pieczywo, kasze, otręby, oliwę z oliwek, chudy nabiał.
Zrezygnuj z cukrów prostych, unikaj słodyczy, ciast, ciastek, uważaj też na niektóre owoce (np. dojrzałe banany).

Regularna aktywność fizyczna

Odpowiedni wysiłek fizyczny niesie ze sobą wiele korzyści i może pomóc w zapobieganiu cukrzycy typu 2. Regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, poprawiają wrażliwość na insulinę i obniżają poziom cukru we krwi. Staraj się aktywnie spędzać przynajmniej 30 minut dziennie. [3]

Higiena snu

Bezsenność to jeden z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Osoby, które śpią zbyt krótko (poniżej 5 godzin) lub ich sen ma niską jakość, mają większe szanse na zachorowanie na cukrzycę. Niedobór snu wpływa na metabolizm węglowodanów i funkcje endokrynne: gorsza jest tolerancja glukozy, wyższe stężenie kortyzolu w godzinach wieczornych. [4] Krótszy sen kiepskiej jakości wpływa na złe wzorce żywieniowe- nieregularne posiłki, mniej zdrowe jedzenie – a to w konsekwencji wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.

Regularne badania lekarskie i monitorowanie poziomu cukru we krwi

Badania w celu wczesnego rozpoznania stanu przedcukrzycowego/cukrzycy typu 2 powinny być prowadzone u wszystkich osób po 45. roku życia, a u młodszych z nadwagą lub otyłością jeśli występuje co najmniej jeden dodatkowy czynnik ryzyka cukrzycy. To pozwala na szybkie wykrycie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Regularne wizyty u lekarza pozwalają na wykrycie ewentualnych problemów ze zdrowiem na wczesnym etapie. Lekarz może również ocenić ryzyko cukrzycy i zlecić dalsze badania.

Przypomnijmy, jak wyglądają zasady rozpoznawania zaburzeń tolerancji glukozy:

W przypadku występowania objawów cukrzycy należy wykonać oznaczenie glikemii przygodnej: – wynik ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy;

2. Przy braku występowania objawów lub przy współistnieniu objawów i glikemii przygodnej < 200 mg/dl (< 11,1 mmol/l) cukrzycę można rozpoznać na podstawie:

dwukrotnego oznaczenia glikemii na czczo w godzinach porannych (każde oznaczenie należy wykonać innego dnia) – dwa wyniki ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l) są podstawą do rozpoznania cukrzycy;
jednorazowego oznaczenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c)– wartość ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy; [5]

Unikanie papierosów

Osoby palące papierosy są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w porównaniu do osób niepalących. Nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym mogą wpływać na procesy metaboliczne w organizmie. Istnieją również dowody na to, że palenie papierosów zwiększa ryzyko powikłań u osób już chorych na cukrzycę, takich jak rozwój choroby wieńcowej czy makroangiopatii. [6] Dlatego jeśli jesteś palaczem, rozważ rzucenie tego nałogu.

Edukacja w zakresie cukrzycy

Ostatnim, ale nie mniej ważnym punktem jest edukacja w zakresie cukrzycy. Im lepiej zrozumiesz tę chorobę i jej wpływ na organizm, tym łatwiej będzie Ci podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowego stylu życia. Zrozumienie cukrzycy i jej profilaktyki jest ważne. Poprzez podnoszenie świadomości, promowanie zdrowego stylu życia i zapewnianie wsparcia osobom już chorym, możemy skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się tej choroby oraz poprawić jakość życia osób dotkniętych cukrzycą typu 2.

Cukrzyca typu 2 jest jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych naszych czasów. Jednym z najważniejszych narzędzi w walce z tą chorobą jest profilaktyka, czyli świadome dbanie o swoje zdrowie- unikanie nadprogramowych kilogramów poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną oraz badania profilaktyczne. Zapobieganie cukrzycy typu 2 nie jest trudne, jednak wymaga zaangażowania i konsekwencji.

Źródła:

[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 11

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 22

[3] Wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 2, B. Soróbka, https://strefadiabetyka.pl/wp-content/uploads/2022/09/Broszura-Wysilek-Fizyczny-w-Cukrzycy-typu-2-2022.08.04-v.0-PL.pdf, dostęp z dn. 7.09.2023

[4] Neurobiologia snu W. Szelenberger https://journals.viamedica.pl/advances_in_respiratory_medicine/article/viewFile/27934/22748 s. 7, dostęp z dn. 07.09.2023

[5] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 9

[6] Palenie tytoniu a cukrzyca, Debra Haire-Joshu, Russell E. Glasgow, Tiffany L. Tibbs https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573, dostęp z dn. 6.09.2023 s.101-102

Czytaj więcej

Która CUKRZYCA jest gorsza? Cukrzyca typu 1 czy cukrzyca typu 2?

Cukrzyca to choroba, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Istnieją różne rodzaje cukrzycy, z czego najczęściej mówimy o cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2. W tym artykule przyjrzymy się obu typom cukrzycy, zwracając uwagę na różnice między nimi, a także na to, który typ może być uważany za „gorszy”.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Insulina to jeden z najważniejszych hormonów regulujących metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczy w organizmie. Insulina jest hormonem niezbędnym do przetwarzania glukozy z krwi do komórek, gdzie może być wykorzystana jako źródło energii.

Objawy cukrzycy typu 1

Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 często pojawiają się nagle i obejmują:

wzmożone pragnienie
wielomocz,
chudnięcie,
senność,
osłabienie,
skłonność do infekcji. [1]

Leczenie cukrzycy typu 1

Zalecanym modelem leczenia jest intensywna funkcjonalna insulinoterapia przy zastosowaniu wielokrotnych podskórnych wstrzyknięć insuliny lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny prowadzonego za pomocą osobistej pompy insulinowej. Warunkiem skutecznego leczenia jest prawidłowo prowadzona edukacja, umożliwiająca osobie z cukrzycą samodzielną modyfikację dawek insuliny na podstawie systematycznie prowadzonej samokontroli stężenia glukozy we krwi. [2] Chorzy powinni stosować zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba związana głównie z insulinoopornością, co oznacza, że organizm staje się mniej wrażliwy na działanie insuliny. Przyczyną jej rozwoju jest defekt wydzielania/lub działania insuliny czego wynikiem jest utrzymujące się podwyższone stężenie glukozy we krwi.

Objawy cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 często rozwija się stopniowo i może być związana z nadwagą, brakiem aktywności fizycznej oraz niezdrowymi nawykami żywieniowymi. Objawy cukrzycy typu 2 mogą być mniej wyraźne niż w przypadku typu 1. Najczęściej wymienia się:

zmęczenie,
senność po posiłkach,
wzmożone pragnienie,
wahania masy ciała,
częste infekcje i problemy skórne,
zaburzenie widzenia. [3]

Leczenie cukrzycy typu 2

Podstawą w leczeniu cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia polegająca na uprawianiu aktywności fizycznej dostosowanej do potrzeb chorego i przestrzegania zasad zdrowego żywienia po to, by zredukować liczbę kilogramów. W niektórych przypadkach konieczne jest przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Niezbędne jest oczywiście regularne monitorowanie glukozy we krwi oraz wykonywanie cyklicznych badań diagnostycznych, by ocenić wyrównanie glikemii i zapobiegać powikłań.

Która cukrzyca jest gorsza?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, która forma cukrzycy jest gorsza, zwłaszcza, że istnieje wiele podobieństw między nimi. 90% wszystkich diabetyków choruje na cukrzycę typu 2 [4], której występowanie (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1) jest silnie uwarunkowane szeroko pojętymi czynnikami środowiskowymi (otyłość, siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta). Edukacja w zakresie zapobiegania cukrzycy ma znaczenie głównie w przypadku cukrzycy typu 2. W przypadku cukrzycy typu 1 o podłożu autoimmunologicznym zachorowanie nie ma bowiem związku z trybem życia pacjenta. Cukrzyca typu 1 wymaga codziennego podawania insuliny, z kolei cukrzycę typu 2 (choć nie u wszystkich pacjentów) można wyleczyć bez leków. Jest to trudne zadanie, wymagające często radykalnej zmiany nawyków i silnego zaangażowania pacjenta. Pomimo wielu podobieństw, zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2, jeśli są nieodpowiednio leczone powodują znaczne obniżenie jakości i zadowolenia z życia chorych. Oba typy cukrzycy niosą też za sobą ryzyko powikłań. Mogą to być problemy sercowo-naczyniowe, neuropatia, uszkodzenie nerek czy problemy ze wzrokiem. Należy tu również wziąć pod uwagę kondycję psychiczną i sposób radzenia sobie z chorobą poszczególnych jednostek. Istotne jest, aby chory był zmotywowany do leczenia, przestrzegania odpowiedniej diety oraz dbania o kondycję fizyczną, niezależenie od tego, czy choruje na cukrzycę typu 1 czy 2.

Autor: Natalia Lipska-Kapłunow

Źródła:

[1] https://www.gov.pl/attachment/e474a85d-1c9e-4f24-b317-a04a968f575e, dostęp z dn.30.08.2023

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, dostęp z dn. 30.08.2023

[3] https://www.nfz-krakow.pl/gfx/nfz-krakow/userfiles/i-krzywda/cukrzyca-typu-2.-zapobieganie-powiklaniom.pdf, dostęp z dn. 30.08.2023

[4] https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/download/60106/45512, dostęp z dn.30.08.2023

Czytaj więcej