cukrzyca - Strefa Diabetyka

MIKROBIOTA jelitowa a cukrzyca

Nasze jelita zamieszkuje złożony ekosystem mikroorganizmów znany jako mikrobiota jelitowa, obejmujący bakterie, wirusy, grzyby i inne mikroby. Te mikroorganizmy odgrywają kluczową rolę w wielu aspektach zdrowia, w tym w trawieniu, syntezie witamin i ochronie przed chorobami.

Związek mikrobioty jelitowej z cukrzycą

W ostatniej dekadzie badania naukowe coraz częściej wskazują na związek między stanem mikrobioty jelitowej a rozwojem cukrzycy typu 2. Zmiany w składzie mikrobioty mogą prowadzić do stanów zapalnych, które z kolei wpływają na metabolizm glukozy i insulinooporność. Na przykład, niektóre badania sugerują, że obniżony poziom korzystnych bakterii i zwiększona przepuszczalność jelit mogą wywoływać systemowe stany zapalne wpływające na funkcjonowanie insuliny.

Dieta a mikrobiota

Dieta odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu mikrobioty jelitowej. Badania wskazują, że dieta bogata w błonnik (owoce, warzywa, pełne ziarna) sprzyja rozmnażaniu korzystnych bakterii jelitowych, podczas gdy dieta bogata w tłuszcze nasycone i cukry proste może zwiększać udział patogennych mikroorganizmów. Dlatego zaleca się, aby osoby z cukrzycą lub zagrożone cukrzycą zwracały szczególną uwagę na jakość swojej diety.

Probiotyki i prebiotyki w leczeniu i prewencji cukrzycy

Jest coraz więcej dowodów na to, że probiotyki (żywe kultury bakterii korzystnie wpływających na zdrowie) i prebiotyki (substancje odżywcze stymulujące rozwój korzystnej mikroflory) mogą mieć korzystny wpływ na profil mikrobioty i w konsekwencji na kontrolę cukrzycy. Suplementacja probiotykami może pomóc w przywróceniu równowagi mikrobioty, co może przyczynić się do lepszego zarządzania poziomem glukozy i insuliny.

Nowe perspektywy terapeutyczne

Oprócz zmian w diecie naukowcy badają również inne metody modulacji mikrobioty, takie jak transplantacja mikrobioty jelitowej (FMT). Chociaż ta metoda jest wciąż na wczesnym etapie badań, wstępne wyniki są obiecujące, zwłaszcza w kontekście leczenia otyłości i insulinooporności, które są ściśle powiązane z cukrzycą typu 2.

Podsumowanie

Rozumienie roli mikrobioty jelitowej w cukrzycy otwiera nowe drzwi do prewencji i leczenia tej choroby. Regularne badania, zdrowa dieta, a także potencjalne użycie probiotyków i prebiotyków mogą stać się ważnymi narzędziami w zarządzaniu cukrzycą. Co ważne, każda interwencja powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta, co wymaga ścisłej współpracy z lekarzem i dietetykiem.

Źródła:

1. [Polskie Stowarzyszenie Diabetyków: Mikrobiota jelitowa – czy mamy wpływ na jej skład?](https://diabetyk.org.pl/mikrobiota-jelitowa-czy-mamy-wplyw-na-jej-sklad/) dostęp z dn.24.05.2024

Czytaj więcej

WEGE Book dla diabetyków

Zbliżająca się wiosna to doskonała okazja do wprowadzenia zmian w diecie. Świeże warzywa sezonowe stają się bardziej dostępne, co otwiera nowe możliwości w kuchni.

Z przyjemnością prezentujemy kolejną wartościową kolekcję przepisów na smaczne i zdrowe dania, idealne dla osób z cukrzycą. Nowy Wege Book dla diabetyków to wybór 10 przepisów opartych na roślinnych składnikach, które pomogą utrzymać kontrolę nad poziomem cukru we krwi. Każdy przepis został starannie opracowany przez dietetyka, uwzględniając proporcje składników oraz ich wpływ na glikemię.

Co więcej, Wege Book dla diabetyków jest dostępny za darmo, by każdy mógł z niego skorzystać. Zachęcamy do eksperymentowania z nowymi smakami, łącząc zdrowe odżywianie z przyjemnością gotowania!

Czytaj więcej

Cukrzyca typu 2 – LECZENIE

Cukrzyca nie jest pojedynczą jednostką chorobową, ale zbiorem zaburzeń metabolicznych, których cechą wspólną jest hiperglikemia.

Cukrzyca typu 1 to całkowite zaburzenie niedoboru insuliny, spowodowane zniszczeniem komórek beta trzustki w wyniku procesów autoimmunologicznych. Diagnozowana jest najczęściej u pacjentów poniżej 20 roku życia.
Cukrzyca typu 2 to złożona grupa zaburzeń charakteryzująca się „względnym niedoborem insuliny”.

Cukrzyca typu 2 stanowi najpowszechniejszą postać cukrzycy na całym świecie, obejmuje nawet 95% wszystkich przypadków cukrzycy.

Jej podłoże tkwi w trzech głównych czynnikach:

dziedzicznym, który determinuje zaburzenia wytwarzania insuliny. Mutacje genetyczne mogą istotnie zwiększać ryzyko zachorowania poprzez zaburzenia regulacji poziomu glukozy we krwi. Według badań przeprowadzonych w 2011 roku ponad 36 genów jest związanych z podwyższonym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2.
środowiskowym, związanym z insulinoopornością, często powiązaną z otyłością. W grupie ryzyka znajdują się osoby z nadwagą, nadmiernie spożywające alkohol, regularnie palące papierosy oraz prowadzące siedzący tryb życia z brakiem aktywności fizycznej.
uwarunkowaniach medycznych, ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 wzrasta w przypadku wcześniejszych nieprawidłowości w poziomie cukru we krwi, nieprawidłowej tolerancji glukozy, doświadczenia cukrzycy ciążowej, urodzenia dziecka z wysoką wagą urodzeniową, nadciśnienia tętniczego, zespołu policystycznych jajników oraz różnych zaburzeń endokrynologicznych. Dodatkowo rozwój cukrzycy typu 2 może być potęgowany przez niektóre leki, takie jak glukokortykoidy, tiazydy, beta-blokery, leki przeciwpsychotyczne z II generacji oraz statyny.

Ta forma cukrzycy rozwija się z udziałem genów, na które nie mamy wpływu, oraz czynników środowiskowych, takich jak otyłość brzuszna, będąca wynikiem stylu życia, który możemy zmodyfikować. Warto zgłębić ten temat, aby zrozumieć, jakie kroki można podjąć w celu zarówno zapobiegania, jak i lepszego zarządzania cukrzycą typu 2. [1]

Przy leczeniu cukrzycy typu 2 kluczową rolę odgrywa zaangażowanie pacjenta, gdyż skuteczne działanie przynosi zmiana diety i regularna aktywność fizyczna. Lekiem pierwszego wyboru jest metformina, która redukuje oporność na insulinę. Działa poprzez zmniejszenie produkcji glukozy przez wątrobę i poprawę wrażliwości tkanek na insulinę. Dodatkowo korzystnie wpływa na poziom cholesterolu, ale może powodować problemy żołądkowo-jelitowe u niektórych osób. [2]

W przypadku nieosiągnięcia oczekiwanych wyników pomimo terapii podejmuje się intensyfikację leczenia poprzez dodawanie kolejnych leków doustnych lub tych, które podaje się podskórnie.

Pochodne sulfonylomocznika stymulują wydzielanie insuliny przez trzustkę, ale zwiększają ryzyko hipoglikemii, dlatego istotne jest dokładne stosowanie zaleceń lekarskich.

Agoniści receptora GLP-1 zwiększają uwalnianie insuliny, a także mogą zmniejszać apetyt, co pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Mają także korzystny wpływ na układ krążenia, ale mogą powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Inhibitory DPP-4 działają podobnie do agonistów receptora GLP-1, ale z mniejszym ryzykiem skutków ubocznych.

Agonista receptora PPAR-gamma (szczególnie pioglitazon) zwiększa wrażliwość na insulinę, ale może prowadzić do zatrzymywania płynów, wzrostu masy ciała i zwiększonego ryzyka złamań kości.

Inhibitory SGLT-2 to nowoczesne leki, które hamują wchłanianie glukozy w nerkach. Mają one dodatkowe korzystne efekty na układ sercowo-naczyniowy, ale mogą być kosztowne i nieobjęte refundacją dla wszystkich pacjentów.

W przypadku braku zadowalającej odpowiedzi na leczenie farmakologiczne lekarz może zdecydować o włączeniu insuliny do terapii, stosując różne analogi na podstawie specjalistycznych zaleceń. [3] Leczenie cukrzycy typu 2 to kompleksowy proces, który wymaga bliskiej współpracy z diabetologiem i uwzględnienia innych chorób towarzyszących, takich jak nadciśnienie czy dyslipidemia. Zmiana stylu życia, w tym regularna aktywność fizyczna i odpowiednie nawyki żywieniowe, jest kluczowa. Dobór odpowiednich leków przeciwcukrzycowych odgrywa istotną rolę w ograniczaniu ryzyka powikłań wynikających z długotrwałego przebiegu choroby.

Cukrzyca może spowodować poważne powikłania, takie jak amputacje stóp, ślepotę czy konieczność dializowania się z powodu niewydolności nerek. Edukacja chorych odgrywa kluczową rolę w leczeniu cukrzycy zgodnie z powiedzeniem: „Im więcej wiesz o cukrzycy, tym dłużej żyjesz” – Joslin. Edukacja pomaga w samodzielnym zarządzaniu chorobą. Pacjenci uczą się kontrolować poziom glukozy we krwi przy użyciu -glukometru. Regularna aktywność fizyczna, dostosowana do indywidualnych możliwości, jest istotna. Czynniki środowiskowe, takie jak siedzący tryb życia oraz nawyki żywieniowe odgrywają kluczową rolę w patogenezie cukrzycy typu 2. Z tego powodu zaleca się regularny wysiłek fizyczny, który może zmniejszyć insulinooporność. Badania wykazały, że najlepsze efekty przynosi szybki marsz przez co najmniej 30 minut dziennie lub minimum 3 razy w tygodniu. Choć ryzyko zachorowania na cukrzycę wzrasta wraz z wiekiem, coraz częściej obserwuje się wzrost jej występowania u dzieci i młodzieży.

Źródła:

[1] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2 dostęp z dn. 20.12. 2023r.

[2] https://podyplomie.pl/diabetologia/16999,ocena-aktualnych-wytycznych-dotyczacych-cukrzycy-typu-2-w-czym-sa-zbiezne-a-w-czym-rozbiezne dostęp z dn. 20.12.2023 r.

[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2 dostęp z dn. 20.12.2023r.

Czytaj więcej

Cukrzyca typu 2 – POWIKŁANIA

Cukrzyca typu 2, znana również jako cukrzyca insulinoniezależna lub cukrzyca wieku dorosłego, stanowi coraz poważniejszy problem zdrowotny współczesnego społeczeństwa. Ta choroba metaboliczna charakteryzuje się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, wynikającym z oporności na insulinę oraz jej względnym niedoborem. Jest to obecnie najczęstsza przypadłość związana z przemianą materii, co sprawia, że coraz częściej określa się ją mianem choroby cywilizacyjnej. Tradycyjnie diagnozowana u osób dorosłych, przekraczających 30 rok życia, jednak w ostatnich latach występuje również dzieci i młodzieży, szczególnie w kontekście wzrostu zjawiska otyłości wśród młodego pokolenia. Wyróżniamy dwa rodzaje powikłań: wczesne (ostre) i późne (przewlekłe). [1] Dla osób z niezrównoważonym poziomem cukru we krwi, największym zagrożeniem są schorzenia sercowo-naczyniowe, które mogą prowadzić do niepełnosprawności lub zgonu. Pacjenci z cukrzycą mogą także często doświadczać infekcji oraz mieć problemy seksualne. Istnieją jednak inne powikłania związane z tą chorobą, które również warto poznać.

Do ostrych stanów zalicza się takie stany jak kwasicę i śpiączkę ketonową, kwasicę mleczanową, oraz wahania poziomu glukozy -zarówno jego wzrost (hiperglikemia), jak i spadek (hipoglikemia). Natomiast przewlekłe powikłania to zmiany w naczyniach krwionośnych i nerwach, prowadzące do ich uszkodzeń. Konsekwencją tego mogą być choroby sercowo-naczyniowe, takie jak udar mózgu czy zawał serca. Osoby z niezrównanym poziomem cukru we krwi są podatne na niewydolność nerek, utratę wzroku, amputacje kończyn czy problemy seksualne. Ponadto niewłaściwie leczona cukrzyca może obniżać odporność organizmu, co skutkuje częstymi, trudnymi do wyleczenia infekcjami, które mogą nawracać.

Wczesne powikłania cukrzycy

Do powikłań wczesnych (ostrych) zalicza się:

Kwasica ketonowa -jest często wynikiem nieleczonych lub niewłaściwie leczonych przypadków cukrzycy (np. pominięcie dawki insuliny, niedostateczna dawka leków, przerwanie terapii, błędne rozpoznanie cukrzycy). Chociaż może wystąpić w każdym typie cukrzycy, stanowi największe zagrożenie dla osób z cukrzycą typu I. Jej objawy obejmują bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle głowy, zmęczenie, silne pragnienie oraz częste oddawanie moczu. Jest też charakterystyczny zapach z ust, podobny do zapachu zgniłych jabłek. Bez właściwego leczenia może prowadzić do śpiączki cukrzycowej, a nawet śmierci. To stan, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, by zapobiec powikłaniom i zagrożeniom życia. [2]

Kwasica mleczanowa -dosyć rzadkie, ale poważne powikłanie cukrzycy. Jest wynikiem nadmiernego gromadzenia się mleczanów w organizmie. U osób z cukrzycą, szczególnie przyjmujących metforminę, może wystąpić jako skutek uboczny. Jeśli w odpowiednim momencie nie zostanie wdrożone leczenie, może dojść do śpiączki cukrzycowej, a nawet do śmierci.

Hiperglikemia- stan, gdy poziom glukozy we krwi przekracza normę. Zazwyczaj wynika to z nieprawidłowego leczenia, czyli błędów w stosowanych lekach, niewystarczającej ilości insuliny, pominięcia leków lub zaprzestania terapii. Długotrwała hiperglikemia może spowodować niekorzystne zmiany w procesach biochemicznych i metabolicznych w organizmie.

Hipoglikemia – stan, w którym poziom cukru we krwi spada poniżej normy. U osób z cukrzycą może ją też wywołać nadmierna dawka insuliny lub doustnych leków przeciwcukrzycowych. Powikłania związane z hipoglikemią u osób z cukrzycą mogą być bardzo poważne. Gwałtowny spadek poziomu glukozy może prowadzić do takich objawów jak zawroty głowy, drżenie, bóle głowy, a w przypadkach bardziej zaawansowanych do utraty świadomości, drgawki, a nawet śpiączkę. Długotrwała hipoglikemia może bardzo negatywnie wpływać na zdrowie, prowadząc do zmęczenia, osłabienia zaburzeń widzenia oraz zwiększonego ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych. Osoby z cukrzycą muszą być szczególnie świadome ryzyka, jakie niesie za sobą hipoglikemia. Regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi, zgodne stosowanie leków oraz reagowanie na ewentualne symptomy hipoglikemii są kluczowe dla podjęcia odpowiednich działań takich jak spożycie szybko wchłanianych węglowodanów lub podanie glukozy.

Późne powikłania cukrzycy

Udar mózgu, zawał serca

Powikłania zdrowotne związane z cukrzycą, szczególnie w późniejszym stadium. Głównym problemem są choroby serca i naczyń, takie jak miażdżyca naczyń wieńcowych, które mogą prowadzić do zgonu. Ponad połowa osób z cukrzycą umiera z powodu choroby wieńcowej. Cukrzyca i choroba wieńcowa zwiększa dwukrotnie ryzyko zgonu. Cukrzyca wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zawału serca. Oprócz choroby wieńcowej i zawału powikłania obejmują również udar mózgu, który może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu lub przedwczesnej śmierci.

Nefropatia nerkowa

Oczywiście, podwyższony poziom cukru we krwi może prowadzić do cukrzycowej choroby nerek, która objawia się uszkodzeniem nerek, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do ich niewydolności. W wyniku wysokiego poziomu glukozy dochodzi do zwiększonego przepływu krwi przez kłębuszki nerkowe, co prowadzi do gromadzenia się różnych substancji w tych obszarach i naczyniach krwionośny nerek, co wpływa na zaburzenie ich funkcji.

Na początku choroba często nie wywołuje żadnych objawów. Można ją zdiagnozować poprzez badanie moczu, gdzie stwierdza się nadmierną ilość albumin w moczu. Dopiero w zaawansowanym stadium pojawiają się niepojące symptomy, takie jak ogólne osłabienie, łatwe męczenie się, obrzęki, wysokie ciśnienie krwi oraz zmiany w kolorze skóry, która staje się szaroziemista. W przypadku bardzo zaawansowanej niewydolności nerek może być konieczna dializoterapia, która pomaga w usuwaniu toksyn i zbędnych substancji z organizmu.

Jeśli chodzi o powikłania nefropatii cukrzycowej, mogą one obejmować również zwiększone ryzyko problemów sercowo-naczyniowych, niedokrwistość, zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, a także neuropatię czy uszkodzenia wzroku. W niektórych przypadkach może dojść do konieczności przeszczepu nerek jako ostatecznego rozwiązania w przypadku niewydolności narządu.

Retinopatia cukrzycowa

Oczy są jednym z obszarów, które mogą ucierpieć w wyniku późnych powikłań związanych z cukrzycą typu 2. Długotrwałe podwyższone stężenie glukozy we krwi może prowadzić do zmian w strukturze siatkówki oka, co nazywa się retinopatią cukrzycową. To groźne schorzenie nie daje na początku żadnych objawów w postaci pogorszenia wzroku. [3] Dopiero po jakimś czasie stopniowo wzrasta ryzyko utraty ostrości wzroku. Dodatkowo mogą pojawić się zmętnienia czy zaburzenia widzenia. Retinopatia to jedno z największych zagrożeń dla wzroku u osób z cukrzycą typu 2.

Makulopatia cukrzycowa

Makulopatia cukrzycowa to poważne powikłanie cukrzycy, które może znacząco wpłynąć na wzrok. Jest to stan, w którym siatkówka w środkowej części oka staje się grubsza i powoduje pogorszenie widzenia. Problem ten często występuje u osób z cukrzycą typu 1 lub 2 i może prowadzić do trwałego upośledzenia wzroku. Objawy makulopatii mogą pojawić się po kilku latach od diagnozy cukrzycy. Wśród nich znajdują się pogorszenie ostrości wzroku, widzenie nieruchomych plam oraz zakłócenia w postrzeganiu linii prostych. [4]

Częste infekcje

Osoby, u których cukrzyca jest nieprawidłowo leczona, cierpią na duże ryzyko zakażeń z powodu osłabionego systemu odpornościowego. Wysoki poziom cukru sprzyja zwłaszcza rozwojowi infekcji grzybicznych, główne w jamie ustnej, która objawia się białymi nalotami na policzkach, języku i podniebieniu. Mogą się pojawiać również zajady. U kobiet wysoki poziom cukru w wydzielinie z dróg rodnych może również sprzyjać infekcjom grzybicznym.

Choroby zębów i dziąseł

Osoby chorujące na cukrzycę, z niestabilnym poziomem cukru, są bardziej podatne na zapalenie dziąseł, choroby przyzębia oraz rozwój próchnicy. Cukrzyca ma wpływ na strukturę naczyń krwionośnych co prowadzi do pogorszenia ukrwienia dziąseł. Może to osłabić tkanki dziąseł i zwiększyć ryzyko infekcji. Dodatkowo, u osób z cukrzycą zachodzą zmiany w składzie śliny – wzrasta stężenie glukozy, co stwarza ryzyko infekcji. Dodatkowo, u osób z cukrzycą zachodzą zmiany w składzie śliny – wzrasta stężenie glukozy, co stwarza dogodne środowisko dla bakterii. To sprzyja rozwojowi próchnicy.

Neuropatia cukrzycowa

W przypadku osób z cukrzycą typu 2, które mają trudności z kontrolą poziomu cukru we krwi, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia neuropatii cukrzycowej – czyli uszkodzenia nerwów. Ten rodzaj neuropatii rozwija się stopniowo w cukrzycy typu 2. Objawy są podobne do tych w cukrzycy typu 1, ale pojawiają się powoli i postępują stopniowo. Na początku może wystąpić uczucie mrowienia w stopach i rękach, oraz zmniejszoną wrażliwość na temperaturę delikatne bodźce. Stopniowo może pojawić się uczucie drętwienia oraz nieregularne odczucia temperatury, takie jak uczucie zimna lub gorąca. Skóra może piec lub swędzieć.

Stopa cukrzycowa

W trakcie przebiegu cukrzycy może wystąpić uszkodzenie nerwów w obrębie kończyn dolnych, co razem z problemami z krążeniem może prowadzić do zespołu stopy cukrzycowej. Uszkodzenie nerwów w stopie prowadzi do utraty odczuwania bólu, dlatego nawet drobne skaleczenia nie wywołują żadnych objawów i mogą przez długi czas pozostawać niezauważone przez chorego. [5] Otwiera to drogę do potencjalnych zakażeń, zaburzenia krążenia krwi w kończynach dolnych negatywnie wpływają na proces gojenia się ran. Zespół stopy cukrzycowej może doprowadzić do konieczności amputacji stopy.

Jak dbać o stopy przy cukrzycy typu 2?

Kontroluj cukrzycę. Pamiętaj o regularnym monitorowaniu poziomu glukozy we krwi i utrzymuj jej poziom w zalecanych normach.
Dbaj o właściwy poziom ciśnienia tętniczego oraz poziom cholesterolu, pomoże to zapobiec miażdżycy naczyń i pozwoli zachować prawidłowe ukrwienie stóp.
Regularnie monitoruj stan stóp. Monitorowanie stanu skóry stóp oraz przestrzeni między palcami pozwala wykryć nawet drobne rany, owrzodzenia lub zmiany skórne. Pozwala to szybko reagować na ewentualne problemy. Pamiętaj – higiena stóp jest kluczowa. Codzienne mycie stóp oraz dokładne osuszanie, nawilżanie i unikanie substancji drażniących skórę stóp to ważne kroki w zapobieganiu powikłaniom.
Noś wygodne, wykonane z naturalnych materiałów obuwie, aby uniknąć ewentualnych urazów. Stosuj w razie potrzeby specjalistyczne wkładki. Dbaj o odpowiednie obcinanie paznokci.
Unikaj urazów mechanicznych oraz termicznych, takich jak chodzenie boso lub stawianie stóp na rozgrzanych powierzchniach. Nie ogrzewaj stóp przy pomocy grzejników lub poduszek elektrycznych.
Wprowadź wysiłek fizyczny np. spacery aby poprawić ukrwienie stóp. Jeśli cierpisz na zaburzenia unerwienia i ukrwienia stóp każdą aktywność skonsultuj z lekarzem.
Zabiegi podiatryczne. Usuwanie modzeli oraz leczenie wrastających paznokci jest zadaniem, które należy powierzyć specjalistom z doświadczeniem w opiece nad osobami z cukrzycą. Osoby takie pracują zazwyczaj w gabinetach stopy cukrzycowej przy klinikach diabetologicznych, poradniach chirurgicznych lub specjalistycznych gabinetach podiatrycznych. To istotne, aby te zabiegi wykonywały osoby kompetentne, które są świadome ryzyka powikłań i mają doświadczenie w zapobieganiu problemom zdrowotnym związanym z cukrzycą. [6]

Objawy stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa może manifestować się różnymi objawami. Jako pierwsze objawy wymienia się najczęściej:

nasilający się w nocy ból,
bolesne skurcze mięśni,
uczucie mrowienia lub kłucia w stopie
łuszcząca się skóra na stopach,
znacznie wydłużony czas gojenia ran,
zimne i blade stopy,
zmieniony zapach stóp,
zmiany w wyglądzie palców, takie jak modzele, nagniotki, pęcherze. [7]

Inne znaczące objawy to występowanie ropnego wycieku na stopie lub w jej okolicach, odczuwalne pulsowanie lub ból, zmiana kształtu stopy, obrzęk, zmiana koloru stopy lub pojawienie się owrzodzeń. Skóra na stopach może stać się przesuszona lub stwardniała, może się pojawić zaczerwienienie, a stopa może wydawać się nadmiernie rozgrzana. Istotne są również rany cukrzycowe, które są klasyfikowane według stopni zaawansowania, od nienaruszonej skóry aż do zaawansowanej martwicy, która może wymagać amputacji. Bardzo ważnej jest kompleksowe badanie stóp, obejmujące nie tylko obserwację ran, ale też stanu paznokci. Czasem na płytce paznokcia pojawiają się bruzdy równoległe i poprzeczne, czyli tzw. linie Beau.

Jak leczyć stopę cukrzycową?

Skuteczna terapia stopy cukrzycowej to kompleksowy proces, który angażuje specjalistów z różnych dziedzin, takich jak diabetolog, chirurg, chirurg naczyniowy i ortopeda. Terapia może obejmować następujące działania:

Normalizacja poziomu cukru we krwi poprzez zmianę diety i codzienną kontrolę glikemii.
Wyrównanie poziomu cholesterolu.
Rzucenie palenia tytoniu.
Dostosowanie odpowiedniego obuwia lub wkładek ortopedycznych w przypadku ryzyka powikłań związanych ze stopą cukrzycową.
Chirurgiczne leczenie owrzodzeń.
Terapia zakażonych owrzodzeń obejmująca stosowanie antybiotyków (doustnie lub dożylne) oraz odpowiednie opatrunki.
Odciążenie chorej kończyny poprzez chodzenie z pomocą kuli lub korzystanie z wózka inwalidzkiego.

Problemy seksualne

Cukrzyca u mężczyzn może prowadzić do problemów z erekcją. W przebiegu cukrzycy może dojść do uszkodzenia naczyń, przez które przepływa krew. Z kolei u kobiet cukrzyca może być przyczyną infekcji intymnych, które mogą powodować dyskomfort podczas stosunku. Dodatkowo neuropatia powoduje gorsze odczuwanie bodźców, również seksualnych.

Komplikacje w ciąży

Cukrzyca w czasie ciąży stanowi ryzyko zarówno dziecka jak i matki. [8] Częstość występowania makrosomii płodu z populacji ogólnej wynosi 8-14%, natomiast w kobiet z cukrzycą waha się w granicach 25-42%. Makrosomia często występuje u dzieci, których matki miały cukrzycę krótki czas przed ciążą, cierpiały na nadwagę lub rodziły wcześniej dzieci o masie powyżej 4000 g. Głównym powodem makrosomii jest wysoki poziom glukozy u ciężarnej. Glukoza, w przeciwieństwie do insuliny, przenika przez barierę łożyskową, co prowadzi do hiperglikemii u matki, zwiększając poziom glukozy we krwi płodu. W rezultacie płód może stać się zbyt duży jak na wiek płodowy. U kobiet ciężarnych z wcześniej zdiagnozowaną cukrzycą i powikłaniami naczyniowymi, istnieje znacznie większe ryzyko niedotlenienia płodu.

Bardzo ważne jest aby zrozumieć powikłania związane z cukrzycą typu 2 i ich konsekwencje dla zdrowia. Zarządzanie cukrzycą to nie tylko kontrola poziomu cukru we krwi, ale także troska o całe ciało. Regularne badania kontrolne oraz dbanie o zdrowy styl życia, odpowiednia dieta i regularna aktywność mają duże znaczenie dla utrzymania zdrowia i minimalizowania ryzyka wystąpienia powikłań związanych z cukrzyca typu 2.

Źródła:

[1]https://web.archive.org/web/20180512105551id_/https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8625/7339.pdf

[2] https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/powiklania-cukrzycy-wczesne-ostre-i-pozne-przewlekle-aa-bVsR-jQiF-c6WT.html

[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66475,retinopatia-cukrzycowa – dostęp z dn. 29.11.2023

[4] https://instytutoka.pl/cukrzycowy-obrzek-plamki-leczenie/ – dostęp z dn. 29.11.2023 r.

[5] https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66541,stopa-cukrzycowa – dostęp z dnia 29.11.2023

[6] https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66541,stopa-cukrzycowa – dostęp z dn. 29.11.2023

[7] https://viamed.com.pl/podpowiadamy-jak-leczyc-stope-cukrzycowa/ – dostęp z dn. 29.11.2023 r.

[8] K. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska – Gajewska „Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka” 169-173

Czytaj więcej

Cukrzyca typu 2 – OBJAWY

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się problemami z regulacją poziomu cukru we krwi. W cukrzycy typu 2 organizm produkuje insulinę, ale komórki ciała stają się mniej wrażliwe na działanie tego hormonu, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Cukrzyca typu 2 jest często związana z nadwagą lub otyłością, a czynnikiem ryzyka jest także brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta i dziedziczność genetyczna. Choroba ta może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak problemy z sercem, oczami i układem nerwowym.

Kontrola cukrzycy typu 2 polega na monitorowaniu poziomu cukru we krwi, utrzymywaniu właściwej wagi, aktywności fizycznej oraz stosowaniu diety, która pomaga zminimalizować skoki poziomu cukru. W niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie leków lub insuliny. Warto też regularnie sprawdzać się u lekarza, aby monitorować stan zdrowia i unikać powikłań.

Cukrzyca typu 2 staje się coraz bardziej rozpowszechnioną chorobą metaboliczną, która może powodować poważne komplikacje zdrowotne, jeśli nie zostanie właściwie rozpoznana i leczona. W artykule tym omówimy, czym jest cukrzyca typu 2, oraz jakie są jej objawy, a także jak skutecznie ją kontrolować.

Jakie są objawy cukrzycy typu 2?

1. Wzmożone pragnienie

Pierwszym i jednym z najbardziej typowych objawów cukrzycy typu 2 jest wzmożone pragnienie, czyli polidypsja. Częsta potrzeba picia przy cukrzycy wynika z obecności wielomoczu, który jest objawem podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Przy zwiększonej utracie płynów organizm stara się nadrobić straty aby uniknąć odwodnienia. [1]

2. Częste oddawanie moczu

Wielomocz, czyli zwiększone wydzielanie moczu, nazywane jest diurezą osmotyczną. Jest to proces wydalania nadmiernej ilości płynu wraz z moczem, który jest wywołany przez obecność nierozpuszczalnych cząsteczek, zwanych substancjami osmotycznymi w moczu. Przykładem takiej sytuacji może być diureza osmotyczna występująca w przypadku niekontrolowanej cukrzycy. Wysokie stężenie glukozy w moczu (powyżej 250 mg/dl) przewyższa zdolność cewek nerkowych do jej wchłaniania, co skutkuje nagromadzeniem się glukozy w cewkach. [2] To z kolei prowadzi do pasywnego przemieszczania wody do cewek nerkowych, zwiększając ilość wydalanego moczu. W przypadku niewyrównanej cukrzycy objawiającej się pragnieniem i nadmiernym wydzielaniem moczu, zwłaszcza u dzieci lub dorosłych otyłych z obciążającym wywiadem rodzinnym cukrzycą typu 2, diureza osmotyczna może być jednym z charakterystycznych objawów. W wyniku diurezy osmotycznej dochodzi do wzmożonego oddawania moczu, co może prowadzić do częstego oddawania moczu oraz do odwodnienia organizmu. Objawia się to pragnieniem, wysuszeniem skóry i bólem głowy. Częste oddawanie moczu może doprowadzić do utraty elektrolitów, takich jak potas i sód.

3. Zmęczenie

Zmęczenie i osłabienie mogą być objawami cukrzycy typu 2. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która wpływa na sposób, w jaki organizm przetwarza cukry (glukozę) na energię. Gdy poziom cukru we krwi jest niekontrolowanie wysoki, organizm nie może efektywnie przekształcać glukozy w energię, co prowadzi do uczucia zmęczenia i osłabienia. [3] Zmęczenie jest często jednym z pierwszych objawów cukrzycy typu 2. Osoby z tą chorobą mogą odczuwać ciągłe zmęczenie, nawet po odpoczynku. Cukrzyca wpływa na zdolność komórek do przyswajania glukozy, co prowadzi do spadku energii. Osłabienie jest kolejnym częstym objawem cukrzycy typu 2. Chorzy mogą odczuwać ogólny spadek sił i mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, co jest związane z brakiem energii, który wynika z wysokiego poziomu cukru we krwi.

4. Zwiększony apetyt

Nadmierne jedzenie, zwłaszcza jedzenie wysokokaloryczne i bogate w węglowodany, może być jednym z objawów, ale również przyczyną cukrzycy typu 2. Warto zwracać uwagę na swoją dietę i unikać przede wszystkim słodyczy, napojów gazowanych, produktów wysoko przetworzonych i innych produktów zawierających dużą ilość cukru. Ważne jest także regularne badanie lekarskie i monitorowanie poziomu cukru we krwi. [4]

5. Problemy z gojeniem się ran

Gdy poziom cukru we krwi jest nadmiernie podwyższony, może to doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów, co wpływa na proces gojenia się ran. Wysoki poziom cukru we krwi uszkadza naczynia krwionośne, co może zmniejszać przepływ krwi do obszaru rany. To z kolei ogranicza dostęp tlenu i składników odżywczych do komórek potrzebnych do regeneracji tkanek co opóźnia proces gojenia. Cukrzyca może doprowadzić do neuropatii, czyli uszkodzenia nerwów. Osoby z neuropatią mogą nie odczuwać bólu ani dyskomfortu związanego z ranami, co sprawia, że przez nieuwagę mogą prowadzić do pogorszenia jej stanu. Wysoki poziomu cukru stwarza korzystne warunki dla bakterii i innych mikroorganizmów, co zwiększa ryzyko zakażeń ran. Infekcje opóźniają proces gojenia ran i mogą prowadzić do powikłań. Cukrzyca wpływa negatywnie na produkcję kolagenu, który jest niezbędny do tworzenia zdrowej tkanki bliznowatej. Zaburzenia w procesie produkcji kolagenu, który jest niezbędny do tworzenia nowej tkanki mogą spowodować, że blizny po gojeniu się ran są mniej elastyczne i trwale widoczne. Aby minimalizować problemy z gojeniem się ran u osób z cukrzycą typu 2, ważne jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi i odpowiednia pielęgnacja ran są kluczowe, aby unikać poważnych powikłań i przyspieszyć proces gojenia. [5]

6. Zaburzenia widzenia

Jednym z głównych zagrożeń, związanym zarówno z cukrzycą typu 2, jak i stanem przedcukrzycowym, jest ryzyko powikłań okulistycznych. Badania nad tymi powikłaniami są coraz bardziej istotne, ponieważ mogą one znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów. Do najczęstszych zaburzeń widzenia u osób z cukrzycą typu 2 należą: [5]

Retinopatia jest to uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki, które może prowadzić do utraty wzroku. Regularne badania oka są kluczowe dla wykrycia retinopatii we wczesnym stadium i zapobieżenia jej postępowi.
Osoby z cukrzycą są bardziej podatne na rozwijanie zaćmy, która prowadzi do zamglonego widzenia. Chirurgiczne usunięcie zaćmy, która prowadzi jest często konieczne.
Cukrzyca może wpływać na zdolność oka do ostrego skupiania obrazów, co prowadzi do trudności w czytaniu i widzeniu na bliską odległość.
Pacjenci z cukrzycą mogą doświadczać problemów z rozróżnianiem kolorów oraz percepcją kontrastu co wpływa na jakość widzenia.
W cukrzycy mogą też występować nawracające się procesy zapalne w obrębie powiek, osłabienie czucia rogówki, zmiany morfologiczne i funkcjonalne w komórkach nabłonka oraz śródbłonka rogówki, a także zmniejszona produkcja łez.
Cukrzyca może też prowadzić do uszkodzenia nerwów, co może objawiać się podwójnym widzeniem, zezem porażennym lub opadnięciem powieki.
Cukrzycy mogą doświadczać trudności w regulacji rozmiaru źrenic, co wpływa na zdolność do adaptacji do zmieniających się warunków oświetleniowych.

Wczesne wykrycie i skuteczne zarządzanie cukrzycą typu 2, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka powikłań i utrzymaniu zdrowego wzroku jak najdłużej.

Jak kontrolować cukrzycę typu 2?

Skuteczna kontrola cukrzycy typu 2 jest kluczowa dla zapobiegania powikłaniom i utrzymania dobrej jakości życia. Jak skutecznie kontrolować cukrzycę typu 2?

Regularne pomiary poziomu cukru we krwi są niezbędne do skutecznego kontrolowania cukrzycy typu 2. Częstotliwość monitorowania cukru we krwi powinno się ustalić z lekarzem prowadzącym. Lekarz dostosuje plan monitorowania do indywidualnych potrzeb i sytuacji pacjenta.
Pamiętaj, że właściwa dieta to podstawa kontrola cukrzycy. Ogranicz spożycie węglowodanów, szczególnie cukrów prostych oraz wysoko przetworzonych. Zamiast tego skoncentruj się na spożywaniu warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, białka i zdrowych tłuszczów.
Regularna aktywność fizyczna pomaga obniżyć poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie wrażliwości na insulinę. Wprowadź do swoich nawyków spacery, jazdę na rowerze lub pływanie.
Lekarz może również zalecić farmakoterapię, np. leki takie jak metformina lub insulina, aby pomóc w regulowaniu poziomu cukru we krwi. Pamiętaj, aby zawsze przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza.
Regularne wizyty u diabetologa pomogą w dostosowaniu planu leczenia i monitorowaniu ewentualnych powikłań cukrzycy.
Staraj się prowadzić zdrowy tryb życia, unikaj palenia papierosów i ogranicz spożycie alkoholu. Pamiętaj też o dostatecznej ilości snu oraz unikaniu stresu.
Dokształcaj się w temacie swojej choroby. Zrozumienie cukrzycy i tego jak na Ciebie wpływa jest kluczowe. Koniecznie znajdź czas na naukę na temat swojej choroby oraz sposobów jej kontrolowania.

Skuteczna kontrola cukrzycy typu 2 wymaga zaangażowania i systematyczności. Unormowanie glikemii przyczyni się do poprawy jakości życia i zmniejszenia ryzyka powikłań. Plan leczenia zawsze konsultuj z lekarzem. [7]

Źródła:

[1] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 03.11.2023 r.

[2] https://diabetologia.mp.pl/cukrzyca-u-dzieci/147878,cukrzycowa-kwasica-ketonowa-istan-hiperglikemiczno-hiperosmolalny dostęp z dnia 03.11. 2023 r.

[3] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 3.11.2023 r.

[4] https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/295454,objawy-cukrzycy-pierwsze-najczestsze-i-nietypowe-objawy-cukrzycy dostęp z dnia 3.11.2023 r.

[5] https://cukrzyca.pl/nie-tylko-opatrunek-wspiera-gojenie-ran-u-diabetykow/ – dostęp z dnia 03.11. 2023 r.

[6] Via Medica Anna Sokołowska-Oracz, Paweł Piątkiewicz: „Ocena zmian w narządzie wzroku u osób charakteryzujących się obecnością stanu przedcukrzycowego” str. 10

[7] https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.8.4.22. – dostęp z dn. 06.11.2023 r.

Czytaj więcej

Sycące dania JEDNOGARNKOWE dla diabetyków

Jesień to pora roku, kiedy nasz organizm potrzebuje dodatkowej uwagi i troski. To czas, gdy marzymy o sycących daniach, które rozgrzeją nas od środka i dostarczą niezbędnej energii. Jednak równocześnie jesienne dni są krótsze, a obowiązków jest pod dostatkiem, dlatego nie zawsze mamy czas na przygotowywanie posiłków. Jeśli szukasz pomysłów na dania, które są nie tylko pyszne, ale również szybkie w przygotowaniu, świetnie trafiłaś. W naszym artykule znajdziesz kilka przepisów na sycące dania jednogarnkowe, idealne na jesienny klimat.

Gulasz cukiniowy z soczewicą (przepis na 2 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 351.4 kcal, B: 33.9 g, T: 6.9 g, Wp: 32.3 g, F: 10.5 g, WW: 3.2

Składniki:

Cukinia 2 x sztuka (600 g)
Pieczarka świeża 10 x sztuka (200 g)
Mięso z piersi indyka bez skóry 0,5 x sztuka (150 g)
Soczewica czerwona, nasiona suche 8 x łyżka (96 g)
Natka pietruszki 3 x łyżeczka (18 g)
Masło extra 2 x łyżeczka (10 g)
Estragon suszony 1 x łyżeczka (3 g)
Kurkuma 0,4 x łyżeczka (2 g)
Tymianek 0,25 x łyżeczka (1 g)
Mielona papryka słodka 0,2 x łyżeczka (1 g)
Sól 1 x szczypta (1 g)
Pieprz czarny mielony 1 x szczypta (1 g)

Przygotowanie:

Pokrojone w kostkę mięso podsmaż na maśle, dodaj plastry pieczarkarek.
Zagotuj 500 ml wody, dodaj tartą cukinię oraz mięso z pieczarkami
Po 5 min do garnka wsyp soczewicę i gotuj razem, mieszając co chwilę.
Gotuj, aż soczewica i warzywa będą gotowe (nie dopuść do rozgotowania warzyw).
Przypraw do smaku solą, kurkumą, pieprzem czarnym i ziołowym, estragonem, tymiankiem i słodką czerwoną papryką.
Wyłóż porcję na talerz i posyp natką.

Pęczotto z indykiem i zielonym groszkiem (przepis na 2 porcje):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 471.8 kcal, B: 27.5 g, T: 14.2 g, Wp: 54.9 g, F: 10.5 g, WW: 5.5

Składniki:

Kasza jęczmienna pęczak 7 x łyżka (100 g)
Groszek zielony, mrożony 1 x szklanka (150 g)
Mięso z udźca z indyka bez skóry 0,4 x sztuka (150 g)
Suszone pomidory 8 x sztuka (56 g)
Olej rzepakowy 2 x łyżka (20 g)

Przygotowanie:

Kaszę ugotuj osobno.
Mięso podduś na oleju, dodaj groszek, a po 5 – 7 minutach pokrojone pomidory.
Wszystko wymieszaj razem i dopraw do smaku u lubionymi ziołami.

Kasza gryczana z orzechami (przepis na 1 porcję):

Wartości odżywcze 1-nej porcji: 535.5 kcal, B: 20 g, T: 30.6 g, Wp: 41.1 g, F: 8 g, WW: 4.3

Składniki:

Kasza gryczana 4 x łyżka (50 g)
Jaja kurze całe 1 x sztuka (56 g)
Cebula 0,5 sztuka (50 g)
Orzechy włoskie 2 x łyżka (30 g)
Olej rzepakowy 0,5 x łyżka (5 g)
Tymianek 1 x łyżeczka (4 g)

Przygotowanie:

Kaszę zacieramy lekko ubitym jajkiem, wsypujemy do rozgrzanego rondla o grubym dnie i chwilkę prażymy (wystarczą 2 minuty), aż kasza zacznie pachnieć, a ziarenka oddzielą się od siebie.
Do rondla z kaszą wlewamy szklankę wrzącej wody, dodajemy szczyptę soli i pieprzu. Przykrywamy i gotujemy na małym ogniu, aż kasza zmięknie i wchłonie prawie całą wodę (12-15 minut).
Zdejmujemy rondel z kaszą z ognia i odstawiamy na 10 minut. W tym czasie prażymy orzechy.
Na patelni rozgrzewamy olej i szklimy drobno posiekaną cebulę wymieszaną z tymiankiem.
Dodajemy kaszę, orzechy włoskie i natkę.

Czytaj więcej

CUKRZYCA typu 2 – przyczyny

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna, która dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. Przyczyny tej choroby można podzielić na kilka głównych kategorii:

1. Otyłość

Jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2 jest nadwaga oraz otyłość. Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, zaburza równowagę hormonalną organizmu, może to prowadzić do oporności na insulinę.

2. Brak aktywności fizycznej

Brak regularnej aktywności fizycznej jest kolejnym czynnikiem ryzyka. Ćwiczenia pomagają regulować poziom cukru we krwi oraz poprawiają wrażliwość na insulinę. Dlatego zachęca się osoby z ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz te, które są już zdiagnozowane do wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej do codziennego stylu życia.

3. Genetyka

Ryzyko zachorowania na Cukrzycę typu 2 zależy od wielu czynników, a genetyka jest jednym z nich. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 są bardziej narażone na ryzyko zachorowania. Istnieją konkretne geny, które mogą zwiększać predyspozycje do zachorowania na cukrzycę typu 2. Są to na przykład geny związane z regulacją gospodarki glukozowej, insulinoopornością i funkcją trzustki. Osoby z dziedziczną predyspozycją do cukrzycy typu 2 mogą być też bardziej podatne na wpływ czynników środowiskowych, takich jak: niewłaściwa dieta, otyłość, stres czy brak aktywności fizycznej. Osoby, u których w rodzinie wystąpiły przypadki cukrzycy typu 2 powinny szczególnie monitorować swoje wskaźniki zdrowia. ¹

4. Wiek

Wiek ma istotny wpływ na ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Cukrzyca typu 2 częściej występuje u osób starszych. Dlaczego? Z wiekiem organizm może stawać się coraz bardziej oporny na insulinę, co oznacza, że komórki ciała przestają na nią reagować tak skutecznie jak wcześniej. ² Trzustka – narząd odpowiedzialny za produkcję insuliny z wiekiem może zmniejszać swoją efektywność. Do rozwoju cukrzycy może się również przyczyniać zmiana stylu życia na bardziej siedzący i ograniczenie aktywności fizycznej.

5. Nieprawidłowa dieta

Nieprawidłowa dieta może znacznie zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Oto kilka czynników związanych z dietą, które mogą przyczynić się do rozwoju tej choroby:

Spożywanie nadmiaru kalorii, zwłaszcza w postaci tłuszczu i cukru, może prowadzić do otyłości, co jest jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2.
Dieta uboga w błonnik może prowadzić do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi po posiłku, co może obciążać trzustkę i prowadzić do insulinooporności. ³
Spożywanie dużej ilości produktów przetworzonych, ze sztucznymi dodatkami, konserwantami i cukrami może być szkodliwe dla zdrowia metabolicznego.

6. Stres

Stres może odegrać istotną rolę jako czynnik rozwoju cukrzycy typu 2. Osoby narażone na długotrwały stres mogą być bardziej podatne na tę chorobę. Stras może wpływać na poziom cukru we krwi poprzez zwiększenie produkcji hormonów stresu np. kortyzolu. To z kolei może prowadzić do insulinooporności i wzrostu ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. Stres może wpływać negatywnie na nawyki żywieniowe. W stresujących sytuacjach niektórzy sięgają po niezdrowe przekąski i jedzą więcej słodyczy oraz fast foodów. To z kolei może prowadzić do nadwagi i otyłości, co zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2.

7. Choroby współistniejące

Choroby współistniejące znane również jako choroby towarzyszące, to inne schorzenia lub problemy zdrowotne, występujące jednocześnie z chorobą główną. W przypadku cukrzycy typu drugiego mogą to być różne schorzenia, które mają wpływ na funkcjonowanie organizmu. Oto kilka chorób współistniejących, które mogą wpłynąć na ryzyko cukrzycy typu 2.

Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi jest często obecne u osób z cukrzycą typu 2. Te dwie choroby wzajemnie się potęgują i zwiększają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
Dyslipidemia: Cukrzyca typu 2 często idzie w parze z zaburzeniami lipidowymi, takimi jak podwyższony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom cholesterolu HDL. Zwiększa to ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Choroby serca: Osoby z cukrzycą typu 2 są bardziej narażone na choroby serca, takie jak miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał i niewydolność serca.
Zespół metaboliczny: To zespół objawów, który obejmuje cukrzycę typu 2, otyłość brzuszną, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe.

8. Palenie papierosów.

Palenie papierosów może znacząco zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz pogorszyć kontrolę tej choroby u osób, które już ją mają. Jak palenie wpływa na cukrzycę typu 2? Palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2. Oczywiście główną przyczyną jej wystąpienia mogą być uwarunkowania genetyczne. Jednak największy udział w rozwoju cukrzycy typu II odgrywają czynniki środowiskowe, między innymi nadmierna masa ciała, nieodpowiednio zbilansowana dieta, niski poziom aktywności fizycznej, ale także palenie papierosów.⁴

Jeśli masz już cukrzycę typu 2, palenie papierosów może pogorszyć kontrolę glikemii. Papierosy działają na organizm diabetyka jak hiperglikemia, uszkadzając małe i duże naczynia krwionośne. Mechanizmy, które powodują wcześniejsze uszkodzenie wielu narządów u palaczy są związane z nasileniem procesu zapalnego, uszkodzenia śródbłonka, zwiększenia krzepliwości krwi i niedotlenienia tkanek. Palenie pobudza produkcję tzw. wolnych rodników tlenowych – bardzo aktywnych cząstek uszkadzających tkanki i pobudzających proces zapalny. A ten prowadzi do dalszego nasilenia uszkodzeń ściany naczyń krwionośnych i otaczających tkanek. Ponadto palenie zwiększa krzepliwość krwi, nasila jej lepkość oraz potęguje niedotlenienie tkanek i narządów. ⁵

Warto pamiętać, że cukrzyca typu 2 jest chorobą wieloczynnikową, a wiele z tych czynników może mieć wpływ jednocześnie. Dlatego też kluczowym elementem profilaktyki jest zdrowy tryb życia, który obejmuje zrównoważoną dietę, regularną aktywność fizyczną i unikanie czynników ryzyka, takich jak palenie papierosów i przewlekły stres. Osoby o podwyższonym ryzyku zachorowania na cukrzycę typu II powinny regularnie kontrolować poziom cukru we krwi i w razie potrzeby konsultować się z lekarzem. Wczesna diagnoza i odpowiednie zarządzanie chorobą mogą pomóc uniknąć powikłań i prowadzić zdrowszy, bardziej aktywny styl życia.

Źródła:

¹ https://nowagenetyka.pl/czy-cukrzyca-jest-choroba-uwarunkowana-genetycznie/

²https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/65891,cukrzyca-typu-2

³http://diabetologiaonline.pl/pielegniarka_artykuly,info,205.html

⁴https://recigar.pl/palenie-papierosow-a-cukrzyca-negatywny-wplyw-nikotyny-na-diabetykow/

⁵https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573

Czytaj więcej

Cukrzyca CIĄŻOWA — przyczyny i objawy

Cukrzyca ciążowa (GDM, gestational diabetes mellitus) to jedno z najczęściej występujących powikłań w czasie ciąży. Zgodnie z definicją, o cukrzycy ciążowej mówimy, kiedy nietolerancja glukozy po raz pierwszy pojawia się w ciąży, objawiając się hiperglikemią różnego stopnia. Cukrzyca najczęściej rozpoznawana jest po 23 tygodniu ciąży. Według International Diabetes Federation (IDF) około 16,7% ciąż jest powikłanych cukrzycą ciążową. ¹W tym artykule wyjaśnimy, jakie są przyczyny powstawania cukrzycy oraz czy można ją rozpoznać na podstawie objawów.

Skąd się bierze cukrzyca ciążowa?

Za głównego winowajcę cukrzycy ciążowej uważa się insulinooporność powodowaną przez rosnący w ciąży poziom hormonów (estrogen, progesteron, hormon wzrostu, prolaktyna), które mają działanie antagonistyczne w stosunku do insuliny. U niektórych kobiet w ciąży występuje niedobór insuliny, co skutkuje hiperglikemią, ponieważ trzustka nie jest w stanie pokryć wzrastającego zapotrzebowania na insulinę. Ponadto na insulinooporność wpływa również nadmierny przyrost masy ciała w ciąży.²

Przyczyny cukrzycy ciążowej

Jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy ciążowej jest nadwaga i otyłość matki przed ciążą. Im większy wskaźnik masy ciała, tym ryzyko jest większe. Wiek matki także ma znaczenie. Kobiety powyżej 35. roku życia są bardziej narażone na cukrzycę ciążową niż te, które rodzą w młodszym wieku. Do innych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia cukrzycy zalicza się: zaburzenia tolerancji glukozy w wywiadzie, przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży, występowanie cukrzycy w rodzinie, poronienia, niewyjaśnione zgony okołoporodowe lub wewnątrzmaciczne, wielowodzie oraz urodzenie dziecka z masą ciała powyżej 4000 g.³

Jakie objawy daje cukrzyca ciążowa?

W wielu przypadkach cukrzyca ciążowa nie daje wyraźnych objawów. Często przebiega bezobjawowo lub symptomy te są mylone z powszechnie występującymi dolegliwościami w ciąży. Kobiety z cukrzycą ciążową mogą skarżyć się na:

Wzmożone łaknienie i pragnienie
Świąd w okolicy sromu
Częste infekcje dróg moczowych
Spadek masy ciała
Zawroty głowy, omdlenia
Częste oddawanie moczu

W związku z mało specyficznymi objawami cukrzycy ciążowej każda kobieta spodziewająca się dziecka powinna wykonać badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy. To najskuteczniejsza metoda pozwalająca rozpoznać zaburzenia węglowodanowe. W tym celu wykonuje się badanie w II trymestrze ciąży — między 24 a 28 tygodniem — w postaci testu doustnego obciążenia glukozą (OGGT).

Czy cukrzyca ciążowa znika po ciąży?

Cukrzyca to w większości przypadków zaburzenie przemijające – najczęściej po porodzie wartości glikemii wracają do normy. Według badań przeprowadzonych przez Ministerstwo Zdrowia u 2/3 kobiet ze zdiagnozowaną GDM w poprzednich ciążach stężenia glukozy wróciły do normy w ciągu 6 tygodni po porodzie, ale aż u 72% pacjentek w kolejnej ciąży ponownie rozpoznano cukrzycę. Z wywiadu było wiadomo, że w poprzednich ciążach ta ostatnia grupa pacjentek znacznie przybrała na wadze i częściej stosowała insulinoterapię z powodu rozpoznanej GDM. Należy jednak podkreślić, że kobiety, które w czasie ciąży zachorowały na cukrzycę, stanowią grupę o najwyższym prawdopodobieństwie, niespotykanym w innych grupach ryzyka, zapadnięcia na tę chorobę w przyszłości.⁴

Warto podkreślić, że cukrzyca ciążowa może negatywnie wpływać na zdrowie matki i dziecka, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie cukrzycy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Nieleczona cukrzyca ciążowa może prowadzić do wielu groźnych powikłań takich jak makrosomia płodu, przedwczesny poród, wady rozwojowe u dziecka czy poronienia. Terapia cukrzycy ciążowej opiera się na dobraniu odpowiednio zbilansowanej diety, zaleceniu aktywności fizycznej dostosowanej do stanu zdrowia, monitorowaniu glikemii oraz w razie konieczności stosowaniu insuliny. Jeśli chcesz przeczytać więcej informacji na temat tego, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo w okresie ciąży, odsyłamy cię do artykułów:

Cukrzyca ciążowa – normy i rozpoznanie

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa — czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – wszystko, co musisz wiedzieć

Cukrzyca ciążowa – vademecum wiedzy

Źródło:

¹International Diabetes Atlas Edition 2021 s.54

²K. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska-Gajewska, Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka, s.169, dostęp z dn.15.09.2023, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838

³ Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s.100

⁴K. Łagoda, G. Kobus, H. Bachórzewska-Gajewska, Wpływ cukrzycy ciążowej…s.100, dostęp z dn.15.09.2023, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838

Czytaj więcej

CUKRZYCA ciążowa – normy i rozpoznanie

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety, pełen radości i oczekiwania na przyjście na świat nowego życia. Jednak dla niektórych przyszłych mam to także czas, w którym mogą pojawić się pewne komplikacje zdrowotne, takie jak cukrzyca ciążowa. Szacuje się, że cukrzyca ciążowa może dotyczyć nawet ponad 10% wszystkich ciężarnych.¹ Cukrzyca ciążowa wymaga szczególnego postępowania, aby zapobiec potencjalnym komplikacjom zarówno u matki, jak i u rozwijającego się dziecka. W poniższym artykule omówimy, w jaki sposób rozpoznać cukrzycę ciążową oraz jakie są normy glikemii dla kobiet w ciąży.

Badania w cukrzycy ciążowej

Wszystkie ciężarne powinny być diagnozowane w kierunku zaburzeń tolerancji glukozy jak najszybciej po rozpoznaniu ciąży. Już na pierwszej wizycie u lekarza, ginekolog powinien przeprowadzić z ciężarną wywiad lekarski ukierunkowany na czynniki ryzyka oraz wykonać badania przedmiotowe, takie jak pomiar masy ciała, wzrostu, badanie BMI, pomiar ciśnienia tętniczego krwi.² U ciężarnych z grup ryzyka powinien zostać wykonany test obciążenia glukozą (OGGT) 75 g przy pierwszej wizycie u lekarza, a u pozostałych badanie glikemii na czczo. Postępowanie diagnostyczne zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 2012 roku i Rekomendacjami PTG z 2014 roku zobowiązuje każdego położnika do oznaczenia glikemii na czczo u ciężarnej do 10 tygodnia ciąży.³ Jeśli nie stwierdzi się nieprawidłowych wartości glikemii, krzywą OGGT należy powtórzyć między 24. a 28. tygodniem ciąży. Diagnostyka w grupie bez czynników ryzyka i z prawidłową glikemią w pierwszym badaniu w ciąży, powinna być przeprowadzona między 24. a 28. tygodniem ciąży i ma charakter jednostopniowy, polegający na wykonaniu testu OGTT. Jak wygląda to badanie? Badanie polega na trzykrotnym pomiarze poziomu glukozy we krwi: na czczo oraz 1 i 2 godziny po wypiciu roztworu zawierającego glukozę. Wyniki poziomu glukozy są porównywane z określonymi kryteriami rozpoznawczymi.⁴

Kryteria rozpoznawcze cukrzycy ciążowej

Hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy w trakcie ciąży powinna być rozpoznawana i klasyfikowana według zaleceń WHO (2013):

1. Cukrzyca w okresie ciąży — gdy spełnione są warunki ogólne rozpoznania cukrzycy, to znaczy:

glikemia na czczo 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l)
lub glikemia w 2 godz. 75 g OGTT ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l )
lub glikemia przygodna ≥200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) i towarzyszące jej objawy kliniczne hiperglikemii⁵

2. Cukrzyca ciążowa (GDM) — gdy spełnione jest przynajmniej jedno z kryteriów wymienionych w tabeli poniżej:

Tabela 1. Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników 75g
OGGT według IADPSG i WHO 2013

Cukrzyca ciążowa- postępowanie

Cukrzyca ciążowa to stan, który wymaga szczególnej uwagi i opieki, dlatego mama powinna być pod stałą kontrolą lekarza. Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych u ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. W trakcie terapii należy dążyć do wartości glikemii stwierdzanych u zdrowych ciężarnych. Na obecnym etapie wiedzy za docelowe uznaje się następujące wartości glikemii w samokontroli ciąży niezależnie od typu cukrzycy:

na czczo i przed posiłkami: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l);
maksymalna glikemia w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku: < 140 mg/dl (< 7,8 mmol/l) lub po 2 godzinach < 120 mg/dl (6,7 mmol/l);
między godziną 2.00 a 4.00: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l).

Kobiety w ciąży powinny wykonywać pomiary glikemii samodzielnie, po odpowiednim przeszkoleniu przez pielęgniarkę posiadającą doświadczenie w opiece nad chorymi na cukrzycę. Liczba i pory oznaczania stężenia glukozy powinny być uzależnione od natężenia zaburzeń gospodarki węglowodanowej i stosowanego leczenia.⁶ Kluczową rolę w leczeniu cukrzycy ciążowej odgrywa dieta pozwalająca utrzymać stabilne stężenie glukozy we krwi, jednocześnie zaspakajająca potrzeby rozwijającego się dziecka. Umiarkowana, regularna aktywność fizyczna jest drugim, poza dietą, podstawowym elementem leczenia cukrzycy ciążowej (w przypadku braku przeciwwskazań położniczych). Jeśli pomimo stosowanej diety i aktywności fizycznej poziomy cukrów we krwi przekraczają zalecane normy, wdraża się leczenie insuliną.

Cukrzyca ciążowa to problem, który dotyka wiele kobiet w ciąży. Najskuteczniejszą metodą pozwalającą wykryć zaburzenia węglowodanowe są badania stężenia glukozy we krwi. Wczesne wykrycie cukrzycy ciążowej to kwestia priorytetowa dla zdrowia matki i dziecka, ponieważ nawet niewielki stopień hiperglikemii wpływa na podwyższenie ryzyka rozwoju wad u dziecka, a także powikłań położniczych.

Dowiedz się więcej na temat cukrzycy ciążowej:

Cukrzyca ciążowa: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – wszystko, co musisz wiedzieć

Źródła:

¹K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/48893/35925 s. 41, dostęp z dn.12.09.2023²K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa…, s. 41, dostęp z dn.12.09.2023

³ Cukrzyca ciążowa – zbyt duże obciążenie dla dwojga, https://podyplomie.pl/medical-tribune/21524,cukrzyca-ciazowa-zbyt-duze-obciazenie-dla-dwojga, dostęp z dn. 11.09.2023

⁴Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

⁵Zalecenia kliniczne…, s. 99

⁶ Zalecenia kliniczne…, s. 100

⁷E.Harasim-Piszczatowska, M. Słoma, Cukrzyca ciążowa, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBe99e86dae429433689d5b1c32524ade2/0000056509-wcag.pdf, s. 219, dostęp z dn.12.09.2023

Czytaj więcej

Cukrzyca CIĄŻOWA: analiza czynników ryzyka i ich wpływu na zdrowie matki i dziecka

Cukrzyca ciążowa to sytuacja, która może spotkać każdą kobietę w ciąży, jednak niektóre z nich są bardziej narażone na wystąpienie tego schorzenia. Z uwagi na potencjalne skutki zdrowotne zarówno dla matki, jak i dla rozwijającego się dziecka, cukrzyca ciążowa to stan, który wymaga szczególnej uwagi i opieki. Zrozumienie czynników ryzyka cukrzycy ciążowej to podstawowy krok w kierunku odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Dlatego też prześledzimy różne aspekty, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego schorzenia.

Czym jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca ciążowa, znana także jako GDM (ang. Gestational Diabetes Mellitus) jest rodzajem cukrzycy, która rozwija się w trakcie ciąży. Jest to stan, w którym poziom cukru we krwi kobiety w ciąży jest wyższy niż powinien, co w konsekwencji prowadzi do szeregu komplikacji zarówno po stronie matki jak i nienarodzonego jeszcze dziecka. Cukrzyca ciążowa zazwyczaj występuje w drugiej połowie ciąży i przyczynia się do niej wiele czynników.

Cukrzyca ciążowa- badania przesiewowe

Już na początku ciąży konieczne jest przeprowadzenie badań przesiewowych w kierunku cukrzycy ciążowej, ponieważ u większości kobiet nie występują objawy hiperglikemii lub objawy te są dość niespecyficzne. Wśród objawów wymienia się np.: wzmożone łaknienie oraz pragnienie, nawracające infekcje dróg moczowych, zawroty głowy, spadek masy ciała, zwiększoną ilość oddawanego moczu.¹W Polsce obowiązuje zasada powszechnych badań przesiewowych w kierunku hiperglikemii w ciąży oraz podział i kryteria rozpoznania takiej hiperglikemii zgodne z wytycznymi WHO. Zalecane są badania przesiewowe przy pierwszej wizycie w ciąży oraz między 24.–28. tygodniem. ²

Co może być przyczyną cukrzycy ciążowej?

Do czynników ryzyka hiperglikemii w ciąży należą:

Wiek matki: kobiety po 35. roku życia mają wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.
Schorzenia współistniejące: takie jak zespół policystycznych jajników, nadciśnienie tętnicze.
Historia porodów: kobiety, które wcześniej rodziły dzieci z wysoką masą urodzeniową (powyżej 4 kg), lub których nowo narodzone dzieci wykazywały wady rozwojowe, są bardziej podatne na cukrzycę ciążową.
Masa ciała przed ciążą: nadmierna masa ciała, wyrażona jako BMI (Body Mass Index) powyżej 27 kg/m² przed ciążą, jest czynnikiem znacznie zwiększającym ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.
Historia rodzinna cukrzycy: jeśli w rodzinie występowały przypadki cukrzycy typu II, u kobiety istnieje większe ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej. ³

Czy cukrzyca ciążowa jest groźna dla dziecka?

Nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka. Tkanki rozwijającego się płodu są bardzo wrażliwe na zaburzenia metaboliczne zachodzące w organizmie matki. Cukrzyca ciążowa zwiększa ryzyko wystąpienia takich powikłań jak makrosomia płodu (duża waga urodzeniowa płodu) i urazy okołoporodowe, wady wrodzone czy wcześniactwo. ⁴

Cukrzyca ciążowa to choroba, która wpływa nie tylko na zdrowie matki, zdrowie nienarodzonego dziecka, ale również na sam przebieg porodu. Cukrzyca ciążowa wiąże się z wieloma powikłaniami, dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza oraz kompleksowa opieka specjalistów nad kobietą z cukrzycą ciążową. Bez wątpienia cukrzyca ciążowa to istotne wyzwanie, zarówno dla kobiety w ciąży jak i dla zespołów terapeutycznych. Istotną rolę w profilaktyce i prowadzeniu cukrzycy ciążowej pełni edukacja i świadomość pacjentek, które swoimi decyzjami realnie mogą wpłynąć na swój stan zdrowia i jakość życia. Istotne jest, by kobiety ze zdiagnozowana cukrzycą ciążową ściśle współpracowały z lekarzem i przestrzegały zaleceń dotyczących diety, aktywności fizycznej oraz zaleconego leczenia. Jeśli chcesz przeczytać więcej informacji na temat tego, jak dbać o zdrowie i bezpieczeństwo w okresie ciąży, odsyłamy cię do artykułów:

Cukrzyca ciążowa – przyczyny i objawy

Cukrzyca ciążowa – czy będzie mieć wpływ na przebieg ciąży i rozwój mojego dziecka?

Cukrzyca ciążowa – dietetyczny drogowskaz

Cukrzyca ciążowa – vademecum wiedzy

Źródła:

¹ Cukrzyca ciążowa, Emilia Harasim-Piszczatowska , Magdalena Słoma, https://ppm.umb.edu.pl/docstore/download/UMBe99e86dae429433689d5b1c32524ade2/0000056509-wcag.pdf, s. 219, dostęp z dn. 12.09.2023

² Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 99

³ Zalecenia kliniczne…, s. 100

⁴ Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka, Katarzyna Łagoda, Grażyna Kobus, Hanna Bachórzewska-Gajewska, https://journals.viamedica.pl/eoizpm/article/download/26028/20838, s 170-171, dostęp z dn. 12.09.2023

Czytaj więcej

CUKRZYCA typu 2 – czy można jej zapobiec?

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca typu 2 jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się opornością na insulinę i zaburzeniami w produkcji insuliny. Osoby z cukrzycą typu 2 mają podwyższony poziom glukozy we krwi, co może prowadzić do wielu powikłań, takich jak choroby serca, uszkodzenie nerek, rozwój neuropatii, zaburzenia wzroku i inne. Skala problemu jest ogromna, a liczba osób cierpiących na cukrzycę typu 2 stale rośnie. Cukrzyca jest pierwszą uznaną przez Organizację Narodów Zjednoczonych niezakaźną globalną epidemią. Wzrost liczby zachorowań na cukrzycę typu 2 stanowi poważne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej oraz ma istotne konsekwencje dla jakości życia pacjentów. Dziś spróbujemy odpowiedzieć na pytanie – czy cukrzycy typu 2 można zapobiec?

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

Cukrzyca tupu 2 to choroba cywilizacyjna. Oznacza to, że współczesny tryb życia ma ogromny wpływ na rozwój tej choroby. Do czynników ryzyka cukrzycy typu 2 zalicza się między innymi:

nadwaga i otyłość,
brak aktywności fizycznej,
niezdrowy styl życia, a zwłaszcza dieta,
cukrzyca występująca w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo),
wiek powyżej 45 lat,
nieprawidłowy poziom cholesterolu i ciśnienia krwi. [1]

Zdrowa dieta jako kluczowa profilaktyka

Jednym z najważniejszych kroków w zapobieganiu cukrzycy typu 2 jest zdrowa dieta. Nie istnieje dieta uniwersalna dla wszystkich osób z cukrzycą. W leczeniu cukrzycy mogą być stosowane różne strategie żywieniowe, np. dieta śródziemnomorska, dieta DASH, dieta fleksitariańska, diety roślinne.[1] Wymienione modele żywieniowe zakładają znaczący udział warzyw nieskrobiowych, maksymalne ograniczenie cukrów dodanych oraz rafinowanych zbóż, a także zwiększenie udziału żywności minimalnie przetworzonej. Jedz zdrowo, stosując zasadę umiarkowania w jedzeniu:

Unikaj słodkich, słonych i tłustych potraw.

Unikaj produktów wysoko przetworzonych, takich jak słodycze, napoje gazowane i fast foody. Zamiast tego wybieraj świeże owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i chude źródła białka.
Zwiększ spożycie błonnika. Błonnik zmniejsza wchłanianie węglowodanów i obniża poziom glukozy we krwi.
Zadbaj, by Twoja dieta obfitowała w ryby, chude mięsa, dużą ilość warzyw, pełnoziarniste pieczywo, kasze, otręby, oliwę z oliwek, chudy nabiał.
Zrezygnuj z cukrów prostych, unikaj słodyczy, ciast, ciastek, uważaj też na niektóre owoce (np. dojrzałe banany).

Regularna aktywność fizyczna

Odpowiedni wysiłek fizyczny niesie ze sobą wiele korzyści i może pomóc w zapobieganiu cukrzycy typu 2. Regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, poprawiają wrażliwość na insulinę i obniżają poziom cukru we krwi. Staraj się aktywnie spędzać przynajmniej 30 minut dziennie. [3]

Higiena snu

Bezsenność to jeden z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. Osoby, które śpią zbyt krótko (poniżej 5 godzin) lub ich sen ma niską jakość, mają większe szanse na zachorowanie na cukrzycę. Niedobór snu wpływa na metabolizm węglowodanów i funkcje endokrynne: gorsza jest tolerancja glukozy, wyższe stężenie kortyzolu w godzinach wieczornych. [4] Krótszy sen kiepskiej jakości wpływa na złe wzorce żywieniowe- nieregularne posiłki, mniej zdrowe jedzenie – a to w konsekwencji wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2.

Regularne badania lekarskie i monitorowanie poziomu cukru we krwi

Badania w celu wczesnego rozpoznania stanu przedcukrzycowego/cukrzycy typu 2 powinny być prowadzone u wszystkich osób po 45. roku życia, a u młodszych z nadwagą lub otyłością jeśli występuje co najmniej jeden dodatkowy czynnik ryzyka cukrzycy. To pozwala na szybkie wykrycie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Regularne wizyty u lekarza pozwalają na wykrycie ewentualnych problemów ze zdrowiem na wczesnym etapie. Lekarz może również ocenić ryzyko cukrzycy i zlecić dalsze badania.

Przypomnijmy, jak wyglądają zasady rozpoznawania zaburzeń tolerancji glukozy:

W przypadku występowania objawów cukrzycy należy wykonać oznaczenie glikemii przygodnej: – wynik ≥ 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy;

2. Przy braku występowania objawów lub przy współistnieniu objawów i glikemii przygodnej < 200 mg/dl (< 11,1 mmol/l) cukrzycę można rozpoznać na podstawie:

dwukrotnego oznaczenia glikemii na czczo w godzinach porannych (każde oznaczenie należy wykonać innego dnia) – dwa wyniki ≥ 126 mg/dl (≥ 7,0 mmol/l) są podstawą do rozpoznania cukrzycy;
jednorazowego oznaczenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c)– wartość ≥ 6,5% (≥ 48 mmol/ mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy; [5]

Unikanie papierosów

Osoby palące papierosy są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w porównaniu do osób niepalących. Nikotyna i inne substancje chemiczne zawarte w dymie papierosowym mogą wpływać na procesy metaboliczne w organizmie. Istnieją również dowody na to, że palenie papierosów zwiększa ryzyko powikłań u osób już chorych na cukrzycę, takich jak rozwój choroby wieńcowej czy makroangiopatii. [6] Dlatego jeśli jesteś palaczem, rozważ rzucenie tego nałogu.

Edukacja w zakresie cukrzycy

Ostatnim, ale nie mniej ważnym punktem jest edukacja w zakresie cukrzycy. Im lepiej zrozumiesz tę chorobę i jej wpływ na organizm, tym łatwiej będzie Ci podejmować świadome decyzje dotyczące zdrowego stylu życia. Zrozumienie cukrzycy i jej profilaktyki jest ważne. Poprzez podnoszenie świadomości, promowanie zdrowego stylu życia i zapewnianie wsparcia osobom już chorym, możemy skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się tej choroby oraz poprawić jakość życia osób dotkniętych cukrzycą typu 2.

Cukrzyca typu 2 jest jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych naszych czasów. Jednym z najważniejszych narzędzi w walce z tą chorobą jest profilaktyka, czyli świadome dbanie o swoje zdrowie- unikanie nadprogramowych kilogramów poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną oraz badania profilaktyczne. Zapobieganie cukrzycy typu 2 nie jest trudne, jednak wymaga zaangażowania i konsekwencji.

Źródła:

[1] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 11

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 22

[3] Wysiłek fizyczny w cukrzycy typu 2, B. Soróbka, https://strefadiabetyka.pl/wp-content/uploads/2022/09/Broszura-Wysilek-Fizyczny-w-Cukrzycy-typu-2-2022.08.04-v.0-PL.pdf, dostęp z dn. 7.09.2023

[4] Neurobiologia snu W. Szelenberger https://journals.viamedica.pl/advances_in_respiratory_medicine/article/viewFile/27934/22748 s. 7, dostęp z dn. 07.09.2023

[5] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, s. 9

[6] Palenie tytoniu a cukrzyca, Debra Haire-Joshu, Russell E. Glasgow, Tiffany L. Tibbs https://journals.viamedica.pl/clinical_diabetology/article/viewFile/8907/7573, dostęp z dn. 6.09.2023 s.101-102

Czytaj więcej

Która CUKRZYCA jest gorsza? Cukrzyca typu 1 czy cukrzyca typu 2?

Cukrzyca to choroba, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Istnieją różne rodzaje cukrzycy, z czego najczęściej mówimy o cukrzycy typu 1 i cukrzycy typu 2. W tym artykule przyjrzymy się obu typom cukrzycy, zwracając uwagę na różnice między nimi, a także na to, który typ może być uważany za „gorszy”.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Insulina to jeden z najważniejszych hormonów regulujących metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczy w organizmie. Insulina jest hormonem niezbędnym do przetwarzania glukozy z krwi do komórek, gdzie może być wykorzystana jako źródło energii.

Objawy cukrzycy typu 1

Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 często pojawiają się nagle i obejmują:

wzmożone pragnienie
wielomocz,
chudnięcie,
senność,
osłabienie,
skłonność do infekcji. [1]

Leczenie cukrzycy typu 1

Zalecanym modelem leczenia jest intensywna funkcjonalna insulinoterapia przy zastosowaniu wielokrotnych podskórnych wstrzyknięć insuliny lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny prowadzonego za pomocą osobistej pompy insulinowej. Warunkiem skutecznego leczenia jest prawidłowo prowadzona edukacja, umożliwiająca osobie z cukrzycą samodzielną modyfikację dawek insuliny na podstawie systematycznie prowadzonej samokontroli stężenia glukozy we krwi. [2] Chorzy powinni stosować zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba związana głównie z insulinoopornością, co oznacza, że organizm staje się mniej wrażliwy na działanie insuliny. Przyczyną jej rozwoju jest defekt wydzielania/lub działania insuliny czego wynikiem jest utrzymujące się podwyższone stężenie glukozy we krwi.

Objawy cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 często rozwija się stopniowo i może być związana z nadwagą, brakiem aktywności fizycznej oraz niezdrowymi nawykami żywieniowymi. Objawy cukrzycy typu 2 mogą być mniej wyraźne niż w przypadku typu 1. Najczęściej wymienia się:

zmęczenie,
senność po posiłkach,
wzmożone pragnienie,
wahania masy ciała,
częste infekcje i problemy skórne,
zaburzenie widzenia. [3]

Leczenie cukrzycy typu 2

Podstawą w leczeniu cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia polegająca na uprawianiu aktywności fizycznej dostosowanej do potrzeb chorego i przestrzegania zasad zdrowego żywienia po to, by zredukować liczbę kilogramów. W niektórych przypadkach konieczne jest przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Niezbędne jest oczywiście regularne monitorowanie glukozy we krwi oraz wykonywanie cyklicznych badań diagnostycznych, by ocenić wyrównanie glikemii i zapobiegać powikłań.

Która cukrzyca jest gorsza?

Nie można jednoznacznie stwierdzić, która forma cukrzycy jest gorsza, zwłaszcza, że istnieje wiele podobieństw między nimi. 90% wszystkich diabetyków choruje na cukrzycę typu 2 [4], której występowanie (w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1) jest silnie uwarunkowane szeroko pojętymi czynnikami środowiskowymi (otyłość, siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta). Edukacja w zakresie zapobiegania cukrzycy ma znaczenie głównie w przypadku cukrzycy typu 2. W przypadku cukrzycy typu 1 o podłożu autoimmunologicznym zachorowanie nie ma bowiem związku z trybem życia pacjenta. Cukrzyca typu 1 wymaga codziennego podawania insuliny, z kolei cukrzycę typu 2 (choć nie u wszystkich pacjentów) można wyleczyć bez leków. Jest to trudne zadanie, wymagające często radykalnej zmiany nawyków i silnego zaangażowania pacjenta. Pomimo wielu podobieństw, zarówno cukrzyca typu 1, jak i cukrzyca typu 2, jeśli są nieodpowiednio leczone powodują znaczne obniżenie jakości i zadowolenia z życia chorych. Oba typy cukrzycy niosą też za sobą ryzyko powikłań. Mogą to być problemy sercowo-naczyniowe, neuropatia, uszkodzenie nerek czy problemy ze wzrokiem. Należy tu również wziąć pod uwagę kondycję psychiczną i sposób radzenia sobie z chorobą poszczególnych jednostek. Istotne jest, aby chory był zmotywowany do leczenia, przestrzegania odpowiedniej diety oraz dbania o kondycję fizyczną, niezależenie od tego, czy choruje na cukrzycę typu 1 czy 2.

Autor: Natalia Lipska-Kapłunow

Źródła:

[1] https://www.gov.pl/attachment/e474a85d-1c9e-4f24-b317-a04a968f575e, dostęp z dn.30.08.2023

[2] Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, dostęp z dn. 30.08.2023

[3] https://www.nfz-krakow.pl/gfx/nfz-krakow/userfiles/i-krzywda/cukrzyca-typu-2.-zapobieganie-powiklaniom.pdf, dostęp z dn. 30.08.2023

[4] https://journals.viamedica.pl/diabetologia_praktyczna/article/download/60106/45512, dostęp z dn.30.08.2023

Czytaj więcej